Dertig jaar Readytex Art Gallery
8 februari 1993 – 8 februari 2023
Vandaag de eerste aflevering van een nieuwe serie blogposts, Méér dan rimpelingen. Ruim een jaar lang leest u elke maand wat de impact is van dertig jaar Readytex Art Gallery (RAG).
Op 8 februari 1993 opende de galerie haar deuren, toen nog op de eerste verdieping van het pand aan de Maagdenstraat, te Paramaribo, Suriname. Daarmee kreeg de beeldende kunst van Suriname een huis, of beter gezegd: een thuis. Een soort paraplu die enorm veel overkoepelt. Want de tentoonstellingsruimte met haar opvallende roze muren was en is veel meer dan een galerie. De opening op 8 februari 1993 was als de spreekwoordelijke steen die in de vijver viel; de impact laat zich aflezen uit de rimpelingen die daaromheen ontstaan.
In deze eerste blogpost kijkt u mee door de ogen van verschillende mensen die dicht bij Readytex Art Gallery staan. In de komende maanden komen steeds andere invalshoeken en aspecten aan bod. Heeft u een vraag of een suggestie? Zelf een verhaal of een foto die u wilt delen met de SAX-lezers? Stuur een e-mail naar srananart@gmail.com.
De viering van dertig jaar RAG wordt ook luister bijgezet door middel van de groepsexpositie ECOLOGY – 30 years Readytex Art Gallery. In deze expositie wordt de toeschouwer meegenomen, middels een thematische tijdlijn van kunstwerken, op een visuele reis langs de afgelopen dertig jaren van beeldende kunst in Readytex Art Gallery. Dit thema is volgens kunstenaar/curator Miguel Keerveld heel toepasselijk voor het jubileumjaar. ‘Ecology kan men zo concreet, abstract en veelzijdig als men wil gebruiken en interpreteren. Daarom lijkt het me super om vanuit verschillende perspectieven en disciplines hier naar te kijken. Ook dat RAG een art ecology in Suriname stimuleert en als zodanig daarin investeert mag aan de orde komen.’
Het voorstel voor de gallery kwam dertig jaar geleden van Eva NouhChaia-Issa. Het idee ontstond vanuit een bijzondere liefde voor kunst, een passie die zij deelt met haar dochter Monique. Maar ook om in een duidelijke behoefte te voorzien. Verschillende lokale kunstenaars brachten destijds kleine kunstwerken naar Readytex om die in de souvenirwinkel ter verkoop aan te bieden. Met de komst van de galerie kwam er een veel betere plek om kunst te laten zien én te verkopen.
De afgelopen dertig jaar bevatten vele hoogtepunten zoals: de launch van de website www.readytexartgallery.com in 2005, de eerste solo-expositie in de nieuwe expositieruimte De Hal (Facebook), Dichtbij de oorsprong, René Tosari, 2010, de verhuizing naar het prachtige pand in de Steenbakkerijstraat en natuurlijk de vele tentoonstellingen. 96 solo-exposities, 66 groepsexposities, 42 projecten, 24 samenwerkingen, 29 artist-in-residencies en 92 internationale exposities waar RAG aan meegewerkt heeft … En niet te vergeten: de dagelijkse internationale aanwezigheid op de website en de social media.●
+++
De vraag ‘Wat is de impact van dertig jaar Readytex Art Gallery (RAG), hoe zien diverse mensen de waarde van RAG?’ is voor deze aflevering aan enkele mensen voorgelegd. In de komende afleveringen komen steeds andere mensen aan het woord om hun kijk op deze vraag te delen.
Van links naar rechts: Sri Irodikromo, Miguel Keerveld, Monique NouhChaia SookdewSing & Kurt Nahar; Monique NouhChaia SookdewSing, Rinaldo Klas, Miguel Keerveld & Alida Neslo; Monique met haar immer overvolle agenda / FOTO’s 1. & 2. Courtesy Readytex Art Gallery (RAG) & 3. Ada Korbee
Allereerst het woord aan Monique NouhChaia SookdewSing, samen met haar moeder Eva NouhChaia-Issa medeoprichter en thans directeur van Readytex Art Gallery. Woorden die Monique NouhChaia SookdewSing zeer aanspreken (en die haar tegelijkertijd zeer goed typeren): “No aksi san kondre man du gi yu, aksi san yu man du gi kondre.” Dit is de Sranantongo vertaling van de uitspraak die altijd toegeschreven wordt aan John F. Kennedy. Die haalde op zijn beurt echter vermoedelijk zijn inspiratie uit een citaat van Khalil Gibran die in 1925 ein een essay in The New Frontier schreef: “Are you a politician asking what your country can do for you or a zealous one asking what you can do for your country? If you are the first, then you are a parasite; if the second, then you are an oasis in a desert.” En ook deze toelichting, het credit geven aan anderen waar mogelijk, het oog voor het kleinste detail, ook dit is kenmerkend voor Monique NouhChaia SookdewSing.
‘Met ons werk heb ik een luidere stem kunnen geven aan kunstenaars uit Suriname. Sommigen direct, sommigen indirect. “Ons werk” is het werk van zoveel mensen die verbonden zijn aan Readytex Art Gallery. Het team, de professionals, de collaborateurs, de kunstkopers, de media en uiteraard de KUNSTENAARS!
Na dertig jaar RAG ben ik nog steeds overtuigd van de kracht van kunstenaars in onze kleinschalige samenleving. Ik wil daar tot nu toe veel meer mee bereiken en vind het soms frustrerend om te accepteren dat het niet sneller kan. Ik zou zo veel meer willen betekenen voor beeldende kunstenaars, maar dat kan eigenlijk pas als meer mensen het waardevol vinden om kunst via ons (RAG) te kopen. Dat geeft ons in feite de armslag die nodig is om meer te kunnen. Ik geloof namelijk nog steeds in de duurzaamheid van het proces middels het engagement van de verzamelaar.
De COVID-pauze heeft ook mij persoonlijk veranderd achtergelaten. Ik heb nu onder andere moeite met langetermijnplanning voor het bedrijf. Het voelt onpraktisch aan in een wereld in transitie. Ik heb daarom geleidelijk aan mijn toekomstplannen geschrapt. Ik focus voorlopig op het dagelijks blijven doen van onze uiterste best binnen de mogelijkheden die wij hebben.
Het zou mooi zijn als ik in mijn actieve carrière nog een tipping point meemaak. The next level, waarbij kunst een wezenlijk onderdeel vormt van Surinames exportindustrie. Ik zet met die motivatie al dertig jaar dagelijks met evenveel passie mijn schouders onder het bereiken van dat beginmoment.’
Publicist, onder meer over beeldende kunst, Chandra van Binnendijk, was bij de opening in 1993.
‘Wie er toen ooggetuige van geweest is, stond er waarschijnlijk niet echt bij stil dat er die avond geschiedenis zou worden geschreven. Het was een mooie vooravond tegen het einde van de kleine regentijd, aan de hemel nog net de laatste gloed van de ondergaande zon. Op de eerste etage van het goed onderhouden houten pand in het hart van Paramaribo zoemde en trilde het van blijde verwachting. Een zaal vol opgewekte mensen. Die zichtbaar, hoorbaar, voelbaar genoten van de gelegenheid: de opening van een nieuwe kunstgalerie in Paramaribo. Die blijheid was zo welkom. Dertig jaar geleden zaten we met z’n allen in de beklemming van een grimmige economische crisis. En toen was daar opeens die nieuwe kunstgalerie. Gewoon, tegen de allesoverheersende stroom van gloom-and-doom in. Fris en eigenzinnig. De kunstwerken hadden een ongewone sprankeling vanwege de setting waarin ze werden getoond. De schilderijen hingen aan roze wanden. Roze wanden! Een diep intens roze, de kleur die blijheid en optimisme uitstraalt. Daarmee alleen al schreef Readytex Art Gallery toen geschiedenis. En dat is ze blijven doen, elk van de dertig jaren van haar bestaan. CHAPEAU!’
Een slideshow met foto’s van de opening van Readytex Art Gallery, 8 februari 1993/ FOTO’S Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Cassandra Gummels-Relyveld, zeer gewaardeerd teamlid van Team RAG:
‘Voor mij is het allermooist, na de kunstwerken zelf natuurlijk, de manier waarop ideeën en projecten bij Readytex Art Gallery tot stand komen, altijd in teamverband. En wat een mooi, dynamisch en creatief team is het steeds geweest! Allemaal leuke mensen met verschillende achtergronden, kunstenaars en niet-kunstenaars, die elkaar prachtig aanvullen, die graag met elkaar brainstormen en met wie het vooral altijd vreselijk gezellig is. Monique en haar Alakondre-team! Samen strevend naar groei en ontwikkeling van de Surinaamse kunstmarkt.’
Het RAG Team 2023. Van links naar rechts: Stanley Atmodikromo, Monique NouhChaia SookdewSing, Lucinda Oliander, Rohina Akloe en Nuyela Adjako. Op de foto ontbreekt: Patricia Tawiredjo / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Ada Korbee, die in 2022 verhuisde naar Curaçao, maar ook op afstand haar bijdrage blijft leveren aan Team RAG.
‘Als ik denk aan Readytex Art Gallery komen deze woorden als eerste in me op: vriendschap, vrouwen en vertrouwen. Dan volgen creativiteit, kunst, teamwork, hard werken en deadlines. Van de dertig jaar heb ik er bijna twaalf mogen meemaken, met eerst kleine expo’s en events in de gallery boven de souvenirwinkel.
Mijn drie hoogtepunten waren:
1. de geboorte van de art witches met Monique in the lead, bij 20 jaar RAG.
2. De ingebruikname van De Hal (Facebook), de white cube waar we grotere werken van de RAG-kunstenaars konden presenteren, internationale kunstenaars ontvingen en designpresentaties hielden.
3. In 2014/2015 de verbouwing en verhuizing naar de eigen plek met vier verdiepingen kunst, waarmee RAG zich steeds weer grootser en uitdagender profileert in Suriname en op internationaal niveau.
Ik ben vertrokken, mis mijn RAG-vrienden maar voel me nog verbonden en blijf volgen! Alle succes van de wereld voor Monique en haar team, met de voortstuwende kracht van de art witches!
In het ouderlijk huis van Eva NouhChaia-Issa, in de Steenbakkerijstraat, waar voorheen Readytex Specials op de begane grond gehuisvest was, opent Readytex Art Gallery op 7 februari 2015 de deuren naar een nieuwe en ruimere locatie. Hiermee gaat een lang gekoesterde droom in vervulling. Aan de Steenbakkerijstraat 30, in een prachtig gerestaureerd familiepand, vroeger het familiehuis van Woirdie en Antonio Issa, heeft Readytex Art Gallery nu vier verdiepingen ter beschikking om het prachtige werk van haar partnerkunstenaars te etaleren / BEELD Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Ann Hermelijn heeft een bijzondere band met RAG.
‘RAG is gestart als klein initiatief en is thans een initiatief met grootse impact! Readytex Art Gallery is dertig jaar geleden gestart als onderdeel van de Readytex souvenir & crafts, omdat het nét iets anders was. Iets waarmee zij zich zouden kunnen onderscheiden van de rest. En zo is het, RAG is thans ons anker van het kunstgebeuren in Suriname.
Na dertig jaar is RAG letterlijk een majestueus huis, een kunsthuis waar je als Surinamer en kunstliefhebber trots op bent. Grote kunstenaars worden er gevormd. RAG is ook de grootste kunstgalerie van het Caribisch gebied, de Nederlandse Antillen en de drie Guyana’s en voor mij het meest bijzondere is dat het niet afhankelijk is van overheids- of donorgeld. Dat is uniek in de wereld!
Voor mij persoonlijk is RAG ook de stageplek tijdens mijn opleiding tot professioneel evenementen organisator. Door het achter de schermen meewerken heb ik een beeld gekregen van de vele werkzaamheden die gepaard gaan bij het maken van een tentoonstelling. Hierdoor is mijn waardering voor het werk dat RAG als organisatie verzet toegenomen.’
Marieke Visser, schrijver, onder meer over beeldende kunst.
‘Mijn remigratie naar Suriname was in dezelfde maand als de opening van RAG. Het was één van de dingen die me het gevoel gaven dat wij de juiste beslissing genomen hadden om terug te keren. In een land te wonen waar er zo een prachtig kunstcentrum is … Dat mijn pad zo nauw verwoven zou raken met dat van RAG kon ik toen nog niet bedenken.
Voor mij is RAG één van de belangrijkste factoren van waar we met de Surinaamse beeldende kunst nu staan. Zo heeft Monique NouhChaia SookdewSing aan de wieg gestaan van Sranan Art Xposed (SAX), het digitaal platform voor de Surinaamse beeldende kunst. Nooit heeft ze getracht enige invloed uit te oefenen op de inhoud. Haar enige drijfveer is meer aandacht te genereren voor de gehele Surinaamse kunstwereld. Haar vertrouwen in mij heeft mij vleugels gegeven en dat geldt voor velen met mij. Overigens, in mijn geval zijn het niet de vleugels die me laten vliegen maar mijn kunstheksbezem!’
Bij de gelegenheid van 20 jaar RAG is Monique NouhChaia SookdewSing uitgeroepen tot de aanvoerster van de kunstheksen, de art witches, die soms ook art bitches kunnen zijn. Van links naar rechts: Marieke Visser, Ada Korbee, Ann Hermelijn, Monique NouhChaia SookdewSing, Cassandra Gummels-Relyveld & Chandra van Binnendijk / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)/Ada Korbee
Alida Neslo is de laatste jaren zeer nauw betrokken bij Team RAG. Zij is degene die woorden gaf aan de Alakondre-gedachte die zo aansluit bij waar de Surinaamse kunstwereld zich nu bevindt.
‘Ik ben blij om getuige te zijn van DEZE TIJD, bij RAG.
RAG is voor mij in de eerste plaats voorwaardenschepper (facilitator?) van een vernieuwende soort esthetiek. Ontstaan op eigen bodem. Eindelijk.
Niet volgens het recept van het staren naar de eigen navel, maar juist meer ‘ik’ worden, via het concept van ‘een/de ander’. Ambiguity may divide, but can also unite. Geen eenheidsworst, maar individuele ideeën via gedeelde inspiratie:‘Deal’ instead of ‘divide’. (Dixit Mohamed Mbougar Sarr.)
Tegelijkertijd zie ik de ontwikkeling van een meer academisch getinte cultuurkritiek/analyse ontstaan. Langzaam maar zeker.
Alakondre maakt school!’
Alida Neslo met Zebra van Roddney Tjon Poen Gie in RAG / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Het 30-jarig bestaan wordt luister bijgezet door de expositie ECOLOGY – 30 years Readytex Art Gallery. De opening van deze groepsexpositie vindt plaats op donderdag 9 februari om 19:30 uur. In deze bijzondere expositie wordt het publiek meegenomen op een visuele reis door drie decennia beeldende kunstontwikkeling in de galerie. De samenstelling van de expositie was in handen van een gemengd curatorsteam bestaande uit beeldend kunstenaar Rinaldo Klas, kunstenaar en curator Miguel Keerveld en kunst- en cultuurconsultant Aruna Mungra. En zo blijft RAG een steeds bewegend ecosysteem waaruit elke keer weer nieuwe verrassingen tevoorschijn komen.
Stanley Atmodikromo, Rinaldo Klas & Aruna Mungra bij de opbouw van ECOLOGY – 30 years Readytex Art Gallery / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)