In 1995, both authors were also the curators of the large exhibition consisting of one hundred works of art by Surinamese artists, made during the first twenty years following the country’s independence. The opening of this exhibition on November 23, 1995, also marked the reopening of Fort Zeelandia as a museum after a period of military management. To accompany the exhibition, a catalogue was published as well.
The exhibition was a gift from the Netherlands on the occasion of twenty years of Independence. Part of this gift was the renovation of Fort Zeelandia. The exhibition in Paramaribo attracted many visitors, and a year later it was on display at the Stedelijk Museum of Amsterdam, with a few additions. It was a much talked about event, which took place during a tense period in Surinamese-Dutch relations.
The book that Paul Faber and Chandra van Binnendijk have now written, delves into this extensively, using textual and visual source materials. The publication consists of two parts. The first part is a reconstruction of the project and the second part contains long interviews from 1995, with eight key figures from the Surinamese art world. The presentation in the Netherlands took place on November 10, 2023, at the artist’s society Arti et Amicitiae in Amsterdam, to a sold-out audience.
The book has been published in limited quantities, and will be distributed mainly to relevant libraries and institutions in the Netherlands and Suriname. Only a limited number of copies will be available for private individuals. Although it is a specialistic publication, it is definitely interesting for those with an interest in visual art from Suriname.
Beide auteurs waren in 1995 de samenstellers van de grote tentoonstelling bestaande uit honderd kunstwerken van Surinaamse kunstenaars, gemaakt in de eerste twintig jaar van de Onafhankelijkheid. De opening van deze expositie op 23 november 1995 markeerde eveneens de heropening van het Fort Zeelandia als museum na een periode van militair beheer. Bij de expositie verscheen ook een catalogus.
De tentoonstelling was een geschenk van Nederland aan Suriname, ter gelegenheid van twintig jaar Onafhankelijkheid. Een onderdeel van dit geschenk was de renovatie van Fort Zeelandia. De tentoonstelling in Paramaribo trok veel bezoekers, en was een jaar later met enkele aanvullingen, te zien in het Stedelijk Museum of Amsterdam. Het was een veelbesproken evenement, dat plaatsvond in een beladen periode van Surinaams-Nederlandse betrekkingen.
Het boek dat Paul Faber en Chandra van Binnendijk nu geschreven hebben, duikt daar diep op in aan de hand van tekstueel en visueel bronnenmateriaal. De publicatie bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een reconstructie van het project en het tweede deel bestaat uit lange interviews uit 1995 met acht sleutelfiguren uit de Surinaamse kunstwereld. Op 10 november jl. heeft de presentatie in Nederland plaatsgevonden, in de kunstenaarssociëteit Arti et Amicitiae in Amsterdam, voor een uitverkochte zaal.
Het boek verschijnt in een bescheiden oplage, en gaat vooral naar relevante bibliotheken en instellingen in Suriname en Nederland. Er zijn maar weinig exemplaren beschikbaar voor particulieren. Hoewel het een specialistische publicatie betreft, is het zeker interessant voor wie zich interesseert voor de beeldende kunst van Suriname.
CUPP Collective(Collective Un Prati a Patu) considers the functions of expertise and experience around ecological and local materials with artists in both capital cities.
This artist book provides an insight into the inspiration, stimulation and findings of material research and meetings in Amsterdam, The Netherlands and Paramaribo, Suriname. Which experimental and traditional understandings can we relate to? To which fibers does it belong? How does it grow? What gives it life? What responsibilities and possibilities were felt and created during the CUPP Collectiveexchange process? The materials samples are different in each book of this limited edition of 50, making each publication unique within the series. With stories from the advisors, the publication gives depth to the considerations within six artists’ practices in the present time in either city.
+++
The CUPP artists
+++
RAZIA BARSATIE
Razia Barsatie (Instagram) is an observant artist known for her captivating imagery that resonates with the themes that she explores. Her work is marked by precision and an effortless creative process guided by an unseen plan. With an imaginative approach, she delves into deeply personal subjects, resulting in powerful and sometimes confrontational art.
Her work often weaves elements of her Caribbean heritage into narratives that invite viewers to explore the intricate interplay between the conscious, subconscious, and unconscious realms.
Upcoming projects include in 2024: a duo art-installation Labyrinth Within with Sarojini Lewis, awarded by Mondriaan Fund – the public fund for visual art and cultural heritage; a group exhibition Decolonize Botany focusing on public art at the Belmonte Arboretum in Wageningen, The Netherlands; an artist in residency at Kwame Nkrumah University of Science and Technology (KNUST) in Kumasi, Ghana; a group show Kunst van het Geloven in Boxmeer, The Netherlands; an artist in residency/group exhibition Gripen Loslaten in Kunstfort bij Vijfhuizen, Haarlem, The Netherlands.
+++
ANNEMARIE DANIËL
Annemarie Daniël(Paramaribo, Suriname, 1975), studied mathematics in Suriname and also gained a pedagogical certificate. While studying at Nola Hatterman Academie in 2010 she received a scholarship to study at the Gerrit Rietveld Academy and in 2014 she finished her studies in Amsterdam (bachelor in fine arts).
Annemarie is a multidisciplinary artist who investigates slavery, identity, cultural inheritance, and scarification in relation to the changes on the human body and mindset. In her works, she visibly depicts pain, vulnerability, weakness, beauty, strength, and cultural belonging to connect to the past, present and future. Looking at the human body from a different perspective to her community, she investigates scars that are visible and invisible due to exogenous or endogenous forces. Currently, she is working with dried, used tea bags and goma (extracted fluid from bitter cassava that has been dried) to explore the notions of vulnerability, beauty, and identity.
Group exhibitions include: Formation, Storage space exhibition 6 (April 2012); Hetrotopia, Storage space exhibition 7 (December 2012); Vishal, Haarlem, The Netherlands (December 2012); Rietveld graduation show, Amsterdam, The Netherlands (July 2014); Moengo Festival Visual Arts, Moengo, Suriname (2018); Who am I/Who do I want to be, Galerie 23, Amsterdam, The Netherlands (2017) and Zuiver, Amsterdam, The Netherlands (2017).
+++
ASLI HATIPOĞLU
Asli Hatipoğlu (Instagram) (TR/TH, 1990) is an interdisciplinary artist. Her work often relates to topics such as ecology and sustainability and the challenges it imposes on our daily lives in complex systems of consumption. She is interested in science and what it can offer, as well as the dangers it imposes (such as domination over nature and genetic modifications) that bring ethical questions towards our future as a species.
Through investigating ancestral knowledge with a community-building approach, Asli is interested in fusing the diversity of her knowledge among her experiments in different environments. Asli’s work often questions systems of production that deal with what goes into the body as well as what covers it. She often creates interactive installations and video work or uses performative storytelling through conceptual dinners as a method of broaching topics of interest.
After working several years as a self-taught chef, Asli deepened her knowledge of fermentation during her residency at the Food Lab, Jan van Eyck Academie, Maastricht, The Netherlands 2020-2021, alongside participating in several festivals such as: Food Art Film Festival JVE , The Netherlands, Food Culture Days Vevey (CH), Oerol, Terschelling, The Netherlands, Japanese Knotweed Festival at Mediamatic, The Netherlands and Zamus Theaterhaus, Cologne. Germany.
Her works have been exhibited in: Zuiderzee Museum, Enkhuizen, The Netherlands; Framer Framed, Amsterdam, The Netherlands; Fanfare, Amsterdam, The Netherlands; Perdu, Amsterdam, The Netherlands; Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, The Netherlands; Radius CCA, Delft, The Netherlands and Jan van Eyck Academie, Maastricht, The Netherlands.
+++
MEAGAN PENEUX
Meagan Peneux (Paramaribo, Suriname, 1988) is a multidisciplinary visual artist with a strong inclination toward street art. Guided by mentor André Sontosoemarto, she transitioned from a portrait artist to a versatile creator. Her artistic journey began in middle school when a perceptive art teacher recommended art school, leading her to graduate from the Nola Hatterman Art Academy.
Diverse in technique and medium, Meagan thrives on artistic challenges and welcomes experimentation. Her philosophy centers on open-mindedness and the belief that art can transcend boundaries. Looking forward, she aspires to continue evolving as an artist and sharing her experiences, emotions, and knowledge with the world, leaving an indelible mark on the realm of street art and beyond. Meagan embodies the fusion of creativity and community, leaving an enduring legacy in the art world.
Meagan’s art has made a significant impact, with exhibitions at the Ministry of Foreign Affairs and a live painting event at Bar Bizar for MOXI in 2023. Her mission goes beyond aesthetics; she aims to connect with her audience by brightening her homeland with thought-provoking murals and inspiring others to embrace their creative passions. +++
BASSE STITTGEN
The work of Basse Stittgen (The Netherlands, 1990) is positioned at the intersection of design, art and material research. It stems from a fascination for matter, how it can be created, cared for, and questioned to unfold hidden narratives.
Basse’s work looks for ways in which objects can mediate contemporary complexities by way of making invisible processes tangible. It puts things out of place and reshapes them through tools and processes that are developed from looking at the world through a lens of materiality.
Artist Marjet Zwaans(Instagram) is based between Amsterdam, The Netherlands, and Pikin Slee, Suriname. She organizes her work from the ideas of Ecological Economics. This approach prioritizes sustainable scale and redistribution of resources, over productivity and efficiency. Her ideas often culminate into spatial installations, vocal performances and gatherings.
Her ongoing series in collaboration with musicians Correspondence for Choir has been presented at various spaces including: Framer Framed (2023), Ja Ja Ja Nee Nee Nee Radio (2023), Villa Mondriaan (2023), Marres (2022) and Jan van Eyck Academie, Maastricht, The Netherlands (2020). Her installations were on show at Unfair Amsterdam (2020 en 2022), Nieuw-Dakota, Amsterdam (2019), Art Rotterdam (2018) and Moengo Triennial, Suriname (2018).
Marjet is, besides being a member of the CUPP Collective, also active within artist collective Totomboti who showed at Unfair2022 and recently contributed to the Listening Session at Buro Stedelijk, Amsterdam (2023). In 2024 they will show their work at Buitenplaats Doornburgh and Oerol on the island of Terschelling. Her collective practice moves in ways that each collaborator can contribute from their own experience without merging – a practice of correspondence.
Where: Art Blok, Verl. Keizerstraat 35, Paramaribo, Suriname
Entrance: free
“The people in the portraits all have their own stories about the history of slavery and how this still affects their personal life” – artist and author Maartje Jaquet
Readytex Art Gallery (RAG) hosts the book presentation ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld by the Amsterdam artist Maartje Jaquet on Saturday, January 20, 2024. Jaquet has worked on her art projectabout Ketikoti (Abolition of slavery) for three years, ultimately turning it into this beautiful book with portraits in pen and watercolor, interviews and more. In 2019 Maartje Jaquet exhibited in Readytex Art Gallery with artist and good friend Rinaldo Klas in the duo-exhibition Bezielde Lijnen [Inspired Lines]. For that exhibition, she also made new work, consisting of drawn and painted portraits of people by the water side, known as the ‘Waterkant’. Back in Amsterdam, she expanded on this and made portraits of people who were celebrating Ketikoti on July 1, 2020. She also asked them questions about their experience of Ketikoti and this grew into a multi-disciplinary art project with among other things, stories, odo (Surinamese proverbs) and songs of the people. She subsequently wrote the book ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld.
“With this book, I hope to help raise awareness about an underexposed part of Dutch history and the suffering that has been inflicted on so many people, the effects of which can still be felt. And that by recognizing this, we will be able to heal on both sides.” – artist and author Maartje Jaquet
Jaquet is not just looking forward to see her friends and colleagues at Readytex Art Gallery and other art institutions in Suriname, she is also curious how the people in Suriname will react to her work and wants to hear how they feel about the Ketikoti experience in Suriname, past and present.
+++
+++
“Elk van de geportretteerde mensen heeft een eigen verhaal over het slavernijverleden en hoe dit nog doorwerkt in hun persoonlijke leven” – kunstenares en auteur Maartje Jaquet
In 2019 exposeerde Jaquet in Readytex Art Gallerymet kunstenaar en goede vriendRinaldo Klasin de duo-expositie Bezielde Lijnen. Speciaal voor deze expositie maakte zij ook nieuw werk, getekende en geschilderde portretten van mensen aan de Waterkant. Weer terug in Amsterdam borduurde ze hierop voort en maakte ze portretten van mensen die op 1 juli 2020 Ketikoti vierden. Ze stelde hen ook vragen over hun beleving van Ketikoti en dit groeide uit tot een multidisciplinair kunstproject met onder meer verhalen, odo (Surinaamse gezegden) en liederen van de mensen. Naar aanleiding hiervan schreef zij het boek ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld.
“Ik hoop dat ik met het project een steentje kan bijdragen aan de bewustwording van een onderbelicht deel van de Nederlandse geschiedenis en aan de erkenning van het leed dat heel veel mensen is aangedaan dat tot in het heden doorwerkt. En dat we door die erkenning van beide kanten kunnen helen.” – kunstenares en auteur Maartje Jaquet
Jaquet kijkt niet alleen halsreikend uit naar haar vrienden en collega’s van Readytex Art Galleryen andere kunstinstellingen in Suriname, zij is ook benieuwd hoe de mensen hier op haar werk zullen reageren en naar de beleving van Ketikoti in Suriname, vroeger en nu.
When: Friday February 2, 2024-Saturday March 2, 2024, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm.
During the month of February Readytex Art Gallery(RAG), Paramaribo, Suriname, hosts the special exhibition In de Blaauwe Boon[In the Blue Bean], curated by literary historian Hilde Neus, whose focus is on describing women’s histories. This exhibition is inspired by her research into the manumitted Caatje van Heijne, who owned two houses on Maagdenstraat and Jodenbreestraat, close to where Readytex Art Galleryis currently located.
Caatje van Heijne lived in the 18th century and was an enslaved woman, who was later manumitted by her owner Johan Frederik Heijne. Together they had three children and when he passed away, Caatje and the children inherited the Dwingelo coffee plantation. This inheritance, combined with Caatje’s business acumen, brought her and her descendants prosperity and wealth. On Saturday February 17, 2024, Hilde Neus will give a presentation in Readytex Art Galleryabout the life of this remarkable woman.
+++
Slideshow of the making of In de Blaauwe Boon [In the Blue Bean] / PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery, 2024
+++
Gedurende de maand februari is in Readytex Art Gallery (RAG), Paramaribo, Suriname, de bijzondere expositie In de Blaauwe Boon te zien, samengesteld door historisch letterkundige Hilde Neus, die vooral vrouwengeschiedenissen beschrijft. Deze expositie is geïnspireerd door haar onderzoek naar de gemanumitteerde Caatje van Heijne, die twee huizen bezat in de Maagdenstraat en Jodenbreestraat, dichtbij waar nu Readytex Art Gallerystaat.
Caatje van Heijne leefde in de 18e eeuw en was een slavin, die later werd gemanumitteerd door haar eigenaar Johan Frederik Heijne. Zij hadden samen drie kinderen en na zijn overlijden erfden Caatje en de kinderen de koffieplantage Dwingelo. Deze erfenis en Caatjes goed gevoel voor zakendoen brachten haar en de nakomelingen voorspoed en rijkdom. Op zaterdag 17 februari 2024 zalHilde Neuseen presentatie geven in de galerie over het leven van deze bijzondere vrouw.
When: Friday March 8, 2024-Saturday April 27, 2024, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm
Reinier Asmoredjo and Monique NouhChaia SookdewSing / PHOTO Courtesy Readytex Art Galery (RAG)
+++
Opening at Readytex Art Gallery (RAG) on March 7, 2024, is the special solo-exhibition of Reinier Asmoredjo, titled Mi Gudu; 40 jaar beeldend kunstenaar [My Treasure; 40 years visual artist]. With this exhibition, the artist celebrates his active and multi-faceted art career of already four decades, together with the public.
As an artist who is highly productive, Reinier has once again created an impressive collection of works, ranging from paintings in various sizes on canvas, paper and foam board, to painted vases and plates. In order to make a suitable selection for his exhibition, Reinier asked his colleagues Rinaldo Klas and Sri Irodikromo to take on the role of curator. The title Mi Gudu (sometimes also meaning ‘my love’) could easily refer to the female beauties that grace almost every work from the hand of this artist. For him however, the title has a deeper meaning. In his versatile career as a visual artist, teacher, cartoonist and illustrator, Reinier has built an impressive oeuvre that consists of much more than paintings and painted objects. He also drew countless detailed and carefully documented studies, and has also produced well over 5000 socially critical cartoons for Dagblad Suriname. “That is my treasure, or rather: mi gudu,” says Reinier rightly and proudly about all that he has created in over 40 years.
In Mi Gudu; 40 jaar beeldend kunstenaar, Reinier presents a striking collection of artworks bursting with color and zest for life, characterized by a visual imagery rich in symbolism that consistently radiates positivity, fertility, beauty and the infinite cycle of life. In his compositions he continuously searches for a perfect synthesis between abstraction and realism, and lines and circles always play an important role.
In addition to his paintings, the exhibition gives visitors the unique opportunity to enjoy a selection of the many studies that he has so far produced and kept in by now 13 sketch books. Also on display, by way of a digital slideshow, are several of his ‘Fawaka’ cartoons. Another remarkable development that we are happy to share with you also, is that the Nationaal Archief Suriname [National Archive Suriname] has agreed to permanently add the art studies and cartoons by Reinier Asmoredjo to their archives. Yet another milestone worth celebrating!
+++
A slideshow with images of the opening of Mi Gudu; 40 jaar beeldend kunstenaar [My Treasure; 40 years visual artist] / PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
+++
Op 7 maart 2024 opende de bijzondere solo-expositie van kunstenaar Reinier Asmoredjo, getiteld Mi Gudu; 40 jaar beeldend kunstenaar, bij Readytex Art Gallery (RAG). Met deze expositie viert Reinier samen met het publiek het feit dat hij al vier decennia lang op verschillende manieren actief is in de kunstwereld.
Als kunstenaar die door de jaren heen altijd zeer productief geweest is, creëerde Reinier ook voor deze expositie een indrukwekkende collectie kunstwerken, variërend van schilderijen in diverse afmetingen op canvas, papier en foamboard, tot beschilderde vazen en borden. Om voor zijn tentoonstelling een passende selectie te maken, vroeg Reinier zijn collega’s Rinaldo Klas en Sri Irodikromo om de rol van curator te vervullen. De titel Mi Gudu zou makkelijk kunnen verwijzen naar het vrouwelijk schoon dat pronkt in haast elk werk van de hand van Reinier. De titel heeft voor de kunstenaar echter een diepere betekenis. In zijn veelzijdige carrière als beeldend kunstenaar, docent, cartoonist en illustrator heeft Reinier namelijk een indrukwekkend oeuvre opgebouwd dat uit veel meer bestaat dan schilderijen en beschilderde objecten. Hij maakte ook talloze gedetailleerde en zorgvuldig gedocumenteerde studies en produceerde inmiddels al meer dan 5000 maatschappijkritische cartoons voor Dagblad Suriname. “Dat is mijn rijkdom, oftewel mi gudu,” zegt Reinier terecht en met trots over al het werk dat hij in meer dan 40 jaren gecreëerd heeft.
In Mi Gudu; 40 jaar beeldend kunstenaar, presenteert Reinier Asmoredjo een schitterende collectie kunstwerken die zoals altijd barsten van kleur en levenslust, met een kenmerkende beeldtaal rijk in symboliek die consequent positiviteit, vruchtbaarheid, schoonheid en de oneindige cyclus van het leven uitstraalt. In zijn composities is hij voortdurend op zoek naar een perfecte synthese tussen abstractie en realisme, en lijnen en cirkels spelen altijd een belangrijke rol. Naast zijn schilderijen krijgt u in de tentoonstelling de unieke gelegenheid om te genieten van een greep uit de talloze studies die hij in ruim 13 tekenschriften vastgelegd heeft en krijgt u middels een digitale slide-show ook een selectie uit zijn ‘Fawaka’ cartoons te zien. Een zeer bijzondere ontwikkeling die we ook graag met u delen, is dat met het Nationaal Archief Suriname (NAS) overeengekomen is dat de kunststudies en cartoons van Reinier Asmoredjo in hun bestand opgenomen zullen worden. Nog een mijlpaal die het vieren waard is!
+++
Readytex Art Gallery presents visual artist Reinier Asmoredjo
LIVESTREAMING : Presentatie van beeldend kunstenaar Reinier Asmoredjo
A portrait of Reinier Asmoredjo in RBN’s tv program: Rashid Pierkhan – Kal Aaj Aur Kal
+++
Slideshow with images of Reinier Asmoredjo in the Nationaal Archief Suriname (National Archive Suriname)
When: Friday May 3, 2024-Saturday June 29, 2024, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm
“Captured in own words, satisfying the totem no longer, / Burst open, and become pregnant of a new time”, a short poem once written for René Tosari by Surinamese poet Michaël Slory; words that are of great influence to the work of the artist.
On Thursday, May 2, 2024, Readytex Art Gallery (RAG) opens a fascinating solo exhibition by René Tosari, a visual artist with an extensive oeuvre and an established art career in Suriname as well as the Netherlands. For his new exhibition, Tosari, a visual artist with an extensive oeuvre and an established art career in Suriname as well as the Netherlands, gives the lead to his urge to experiment and a totally intuitive process of creation. Unencumbered by any sense of expectation or limitation, he quite appropriately names his exhibition: RELEASE. Liberated from dogmas.
In his new exhibition, René Tosari does indeed display a collection of works in which experimentation was critical to his creative process. This was however not a condition that he rigidly imposed upon himself, as that in itself would have implicated a set of rules or limitations, which was exactly what he was seeking to avoid. As it has been for many years now, the one thing that René Tosari aspires to, is for his work to constantly grow and develop. He remains on the alert, and tries to avoid giving in to automatism and repetition. A short poem once written for him by Michaël Slory and subsequently included in one of his paintings, serves as an important motivating factor: “Captured in own words, satisfying the totem no longer, / Burst open, and become pregnant of a new time”. And while his signature style and unique texture achieved by combining acrylic and oil paint, remains recognizable, the imagery presented in Tosari’s new exhibition is undeniably diverse.
Quite noticeable for example are a number of works in which futuristic AI inspired figures take central positions, sometimes accompanied by more familiar or natural worldly elements. They confirm Tosari’s conviction that artists have a unique view on life and of the world, often looking ahead and using what they observe all around them to imagine or visualize certain aspects of our future. In other paintings the artist does seem to revert back to some of his former, more socially engaged visual imagery that highlighted specific cultural, political and social issues, like from his Waka Tjopu days for example. Other works deal with topics like nature, culture and the environment, female figures and indistinct hybrid faces often recurring throughout the collection. “Every work has a story” says René Tosari. But not every work begins with a predefined story. While some are, as he calls them, ‘programmed’, based on a chosen idea or subject, others take shape completely organically, layer upon layer gradually determining the final composition. The stories are then more abstract and illusive, floating mysteriously within the compositions like fragments of memories or thoughts, purposely outlined and connected to each other yet again by lines, challenging the viewer to form their own interpretation and to find their own story within.
+++
An article in de Ware Tijd, April 27, 2024, by Tascha Aveloo, can be found here.
René Tosari / PHOTO Courtesy Readytex Art Gallery
+++
“Gevangen in eigen woorden, de totem bevredigen niet langer, / Barst open, en wordt van een nieuwe tijd zwanger”, een kort gedicht ooit geschreven voor René Tosari door de Surinaamse dichter Michaël Slory; woorden die van grote invloed zijn op het werk van de kunstenaar.
Op donderdag 2 mei 2024 opent in Readytex Art Gallery(RAG) een fascinerende solo-expositie van René Tosari, een beeldend kunstenaar met een omvangrijk oeuvre en een gevestigde kunstcarrière in zowel Suriname als Nederland. Voor zijn nieuwe tentoonstelling laat Tosari zich leiden door een intuïtief creatieproces en zijn voortdurende drang om te experimenteren. Ongehinderd door enig gevoel van verwachting of beperking, geeft hij zijn expositie zeer toepasselijk de titel: RELEASE. Liberated from dogmas.
In zijn nieuwe tentoonstelling toont René Tosari inderdaad een collectie waarbij het experiment vaak cruciaal was voor het creatieve proces. Dit was echter geen voorwaarde die hij zichzelf steevast oplegde, want dat zou immers ook een reeks regels of beperkingen impliceren, hetgeen hij juist nadrukkelijk wilde vermijden. Waar Tosari naar streeft, al vele jaren lang, is dat zijn werk voortdurend groeit en zich blijft ontwikkelen. Hij blijft dan ook steeds alert, en probeert te voorkomen dat hij vervalt in automatisme of herhaling. Een kort gedicht ooit eens voor hem geschreven door Michaël Slory en daarna ook verwerkt in een van zijn schilderijen, dient hierbij als een belangrijke motiverende factor: “Gevangen in eigen woorden, de totem bevredigen niet langer, / Barst open, en wordt van een nieuwe tijd zwanger”. En terwijl de typische stijl en unieke textuur, verkregen door olie- en acrylverf te combineren, in zijn werk herkenbaar blijven, is de beeldtaal die Tosari hier presenteert, uitermate divers.
Zeer opmerkelijk zijn enkele werken waarin futuristische AI-figuren centraal staan, zo nu en dan vergezeld van meer vertrouwde of natuurlijke wereldse elementen. Zij bevestigen Tosari’s overtuiging dat kunstenaars een unieke kijk op het leven en de wereld hebben, vaak vooruitblikkend en gebruikmakend van hetgeen zij dagelijks observeren, om zich bepaalde aspecten van onze toekomst voor te stellen en die ook uit te beelden. In weer andere schilderijen lijkt hij enigszins terug te grijpen naar zijn vroegere, meer sociaal geëngageerde beeldtaal waarin hij specifieke culturele, politieke en sociale onderwerpen belichtte, zoals bijvoorbeeld uit zijn Waka Tjopu-tijd. Daarnaast kaart hij ook onderwerpen aan, zoals de natuur, cultuur en het milieu, terwijl vrouwelijke figuren en niet-specifieke hybride gezichten dwars door de collectie heen herhaaldelijk voorkomen. “Elk werk heeft een verhaal,” zegt René Tosari. Maar niet elk werk begint met een vooraf gedefinieerd verhaal. Terwijl sommige, zoals hij dat noemt ‘geprogrammeerd’ zijn, gebaseerd op een gekozen idee of onderwerp, ontstaan andere werken geheel organisch, waarbij de uiteindelijke composities laag op laag, heel geleidelijk aan tot stand komen. De verhalen zijn dan abstracter en soms ongrijpbaar. Ze lijken mysterieus rond te zweven in de composities als fragmenten van herinneringen of gedachten, bewust omlijnd en verbonden met elkaar door weer andere lijnen, de toeschouwer uitdagend om er hun eigen interpretatie aan te geven en er hun eigen verhaal in te ontdekken.
Since the start of the corona pandemic in 2020, Marieke Visser, Ellen de Vries & Myra Winter have had regular zoom meetings on the theme that is close to their hearts: the visual arts of Suriname. They share their knowledge, archives and insights with each other – and now also with Sranan Art Xposed (SAX) readers – and together they look through a kaleidoscope, make beautiful discoveries and try to fill gaps in knowledge. Their dream is to create an accessible database about the Surinamese art world. Would you like to help make this dream come true, making more blog posts like this possible? Or do you have suggestions on what else we can focus our viewer on? Send an email with what you can do for us to srananart@gmail.com.
In this blog post we look at the brothers Alphons Faverey (Alphonsus Ignatius Faverey, nickname: Fons, 1900-1979) and Anton Faverey (Antonius Thomas Faverey, nickname: Anton, Tonny, 1905-1981). The birthplace of the Faverey brothers was at Van Idsingastraat 9, Paramaribo, Suriname. These two brothers have left behind a beautiful oeuvre that has been underexposed until now, and deserves more attention. This blog post offers an extensive introduction with a slideshow of some of Anton’s beautiful work from the Feinland Collection. Next time we will look at the works in the private collection of the Faverey family and those in the Surinamese Museum … Do you know work by the brothers? Do you know where work is located? You can also email us at the above address.
The three brothers Alphons, Joseph & Anton Faverey. Joseph Gabriel Faverey (1909-1996) was a doctor in Indonesia. He was born in Suriname and died in the Netherlands. Joseph was very musical and played the violin. He is, among other things, the father of Mavis Faverey, who lives in Denmark and for a time ran a gallery where she also presented artists of Surinamese descent. Four paintings by Joseph are known / PHOTO Courtesy Faverey Family
Faverey is a well-known family name in Suriname. It is perhaps not surprising that this name does not ring a bell with all art lovers – especially those in the Netherlands. “Serve and not earn” and “Pride is selfishness” were the modest mottos of the Faverey brothers, who were born in Paramaribo at the beginning of the last century into a family of teachers. False modesty? With their high-quality, figurative and colorful local landscapes, cityscapes and portraits of ‘folk types’, they can be seen as the chroniclers of colonial Suriname. That must have been the reason why the famous French cartoonist Georges Jauneau (1882-1928) asked the then 19-year-old Alphons Faverey in 1919 to exhibit together in the downstairs room of Loge Concordia and that Princess Beatrix selected work by Anton Faverey during her visit to Suriname in 1958 for a group exhibition. organized by the Cultural Center Suriname (CCS) in the Cabinet of the Governor. Moreover, it was the critical director of the Stedelijk Museum Amsterdam at the time, Willem Sandberg (1897-1984), who encouraged Anton Faverey to send work. Whether that happened is unknown; in any case, their work is virtually absent from Dutch museums. In Suriname, the Surinaams Museum only owns a few works. Works by both brothers are also included in the State Collection of Suriname. Their modesty stood in the way of greater fame.
The life stories of Alphons and Anton Faverey offer an insight into the art climate of the time. There was no professional training, the Favereys acquired their first artistic skills from traveling artists such as the Greek John Pandellis (1896-1965) and the aforementioned Jauneau. At that time it was certainly not possible to make a living from art. Alphons was a doctor, ophthalmologist, and later, from 1955 to 1958, also Minister of Health and director of the Diakonnessenhuis, who painted in his spare time. Anton became a (drawing) teacher at the Hendrik School and the A.T. Calor School and was also very accomplished as a musician (cello and guitar). The brothers moved in an era in which art education became professionalized and a bridge was built between the artist and his audience in the form of exhibitions at, among others, the exhibition space of the Varekamp & Co company in the Domineestraat in Paramaribo and the first National Art Fair, in 1965.
Alphons and Anton Faverey were nationalists from the very beginning in their search for their own Surinamese style and identity, their own Surinamese School, long before Suriname’s independence was in sight. Their sketchbooks, drawings and works can be read not only as a special cultural history of (post)colonial Suriname, but also of the other parts of the Kingdom: the Netherlands and Indonesia, where they stayed for a short time. Alphons experienced the horrors of the Japanese camps first-hand and captured them in razor-sharp detail in his sketchbooks. In short: the names of these two important artists should not be missing from the canon of the shared art history of Suriname and the Netherlands.•
+++
IN CONVERSATION WITH ROBBY FAVEREY
Much of the information for the kaleidoscope comes from Robby Faverey (Paramaribo, 1948), son of Anton Faverey. Information and anecdotes were exchanged via email and some live meetings.
About the difference between the art of Alphons and Anton, Robby Faverey – professional musician – says that his father Anton worked sketchily, uncle Alphons was adept at details.
Robby Faverey about father Anton as someone who takes “snapshots” (Conversation in Arti for SAX/Kunstkaleidoscoop February 3, 2023)
Robby also describes his father Anton as someone who takes ‘snapshots’, rather than making in-depth portraits.
Robby Faverey about the difference between Anton and Alphons (Conversation in Arti for SAX/Kaleidoscope of Surinamese Art History on February 3, 2023)
In the video above, Robby shows a sketch that his father made of him as a boy playing on the bed; a moment captured spontaneously by his father.
Work by Anton Faverey was selected for the exhibition (and catalogue) Contemporary art from Suriname, under the auspices of STICUSA in Arti et Amicitae in 1967. It is remarkable that in this catalog he was not so much recorded as a representative of modern art, but as a musician. There is another story behind this guitar …
Anton is photographed here with a very expensive guitar; a Hermann Hauser 1 from Germany. “The Stradivarius among guitars,” according to Robby Faverey. “The story is like this. My father bought a gramophone record from Kersten on which the world-famous Spanish guitarist Andres Segovia played on a Herman Hauser 1-guitar. Hearing this opened up a world of timbres for Anton, my father. What a difference with the cheap guitar (bought from Kersten) that he played himself. He had to get a guitar like that at all costs.”
Since Grandpa Jacobus had been managing Anton’s money for years, he had to consult with Grandpa.
When he heard what he wanted to use the money for – which was a huge amount at the time (the 1930s) – he said: “Anton, you’re not going to pay that much money for a balata-and-gold-digger instrument, are you?!” At that time many gold seekers came from the Caribbean islands. Then, for the first time in his life, Anton was rude to his father and said: “Yes, but it’s my money!” And so money was transferred for the Hauser guitar. Months passed, a year he heard nothing. Grandpa Jacobus said: “I warned you!” After a year and a half, word came that the guitar had been shipped.
Robby: “Anton Faverey is known to the Hauser family. They keep a list of all guitars made and their first owners. My father has had correspondence with this family for years. Now there are four generations of Hauser. A few years ago I visited the studio and met Hauser 3 father and Hauser 4 daughter (the first female Hauser). The waiting time for the delivery of such a guitar is between seven and ten years.”
+++
Slideshow Anton Faverey’s work in the Feinland Collection
Anton Faverey exhibited in Suriname, among others, in the Pro Arte Art Center of the Feinland couple. The Jewish Viennese-born violinist Alexander Feinland (1900-1967) fled the Nazi terror in Europe to Suriname in 1938, together with his wife: the Amsterdam cellist Johanna Albertine Elisabeth (Bep) Bos Janszen (1896-1988). Here the duo, renowned in Europe, gave concerts and devoted themselves entirely to the fine arts. In the heart of Paramaribo, a beautiful house, also an art center, was built at Hofstede Crulllaan 3A, with acoustics that sounded like a bell. Art center Pro Arte, as it was called, served as a concert hall for local musicians. Choir lessons, puppet theater performances and art exhibitions were organized. So one of the exhibitors was Anton Faverey. After the war, the Feinlands left Suriname to return to the Netherlands after wandering.
The works in the slideshow below come from the Feinland Collection, owned by Michiel van Kempen. Some prints were published in the art magazine Pro Arte, the ‘Tijdschrift der Schoone Kunsten’, the magazine of the Feinlands that first appeared on January 20, 1940. The copyrights on the images belong to the Faverey heirs. The photos for the slideshow were taken by Ellen de Vries. +++
1. Anton Faverey, ‘Gama Annie’, drawing, pencil or charcoal, 22x15cm, 1942. Feinland Collection / PHOTO Ellen de Vries, 2022
2. Anton Faverey, Beggar (?), drawing, 26,5x18cm, 1942. Feinland Collection / PHOTO Ellen de Vries, 2022
9. Anton Faverey, untitled, mixed media, pencil and gouache?, 34x27cm, 1945. Feinland Collection
10. Anton Faverey, charcoal drawing, 23x13cm, 1959. Feinland Collection
11. Anton Faverey, Tree trunk, charcoal drawing, 21x25cm, 1959. Feinland Collection / PHOTO Ellen de Vries, 2022
12. Anton Faverey, Tree landscape, charcoal, drawing, 21x25cm, 1959. Feinland Collection / PHOTO Ellen de Vries, 2022
+++
Two works by Alphons Faverey
Alphons Faverey, Het volk van Suriname met Jesus [The people of Suriname with Jezus], oil on panel, size not known at the moment, 1962. Collection Diakonessenhuis, Paramaribo , Suriname / PHOTO Nicole Tong SangAlphons Faverey, Begrafenis in de regen [Burial in the rain], oil on unknown medium, 34x52cm, 1969. Image in Farawe by Emile Meijer. Collection unknown. If anyone knows where this painting is located, please contact one of the authors of this blog post or send an email to srananart@gmail.com / PHOTO from Farawe, Emile Meijer
As a child, Marieke Visser lived successively in Saudi Arabia, Burundi, Thailand and Suriname. (And in between, but that doesn’t seem worth mentioning, in the Netherlands. Including in the most boring city in the Netherlands.) She lives and works in Suriname as a freelance writer and editor and participates in projects about art & culture, history and tourism. The theme in her literary work is the search for identity, or as she puts it: ‘a search that makes me feel at home in Suriname, a country that struggles with the same questions I ask myself’. She contributed, among other things, to the publication about Nola Hatterman: Nola Hatterman. Geen kunst zonder kunnen[Nola Hatterman. There is no art without ability] (Waanders, 2021). She is also editor-in-chief of the Surinamese digital platform for visual arts Sranan Art Xposed.
Ellen de Vriesmoved from Drenthe to Amsterdam when she was 18 and has regularly commuted back and forth between Suriname and the Netherlands since 1998. She is a researcher, writer and publicist; In her multimedia productions she shows special interest in the shared past of Suriname and the Netherlands. It was in Paramaribo that her love for the visual arts was awakened.
Myra Winter developed her love for the visual arts in Suriname, where she first arrived in 1995. She worked at the Surinamese Museum when the exhibition Twintig jaar beeldende kunst in Suriname, 1975-1995 [Twenty Years of Visual Art in Suriname, 1975-1995] was being prepared there. This exhibition was also on display in the Stedelijk Museum Amsterdam from December 16, 1996 to February 16, 1997. From 1997 to 2004 she was associated with the Galerie Nola Hatterman in Amsterdam, where Surinamese artists exhibited. In 2019-2020, she showed part of her Surinamese art collection at the Amsterdam artists’ society Arti et Amicitiae, combined with works from the collection of Carl Haarnack, in the exhibition: Brasa mi ori/Greeting me with… In 2022 she curated the exhibition Luku/Caring about …how Suriname inspires and connects. She curated it for Stadsherstel Amsterdam.
She has a large database regarding the visual arts in Suriname. In 2021 she collaborated with Nola Hatterman. Geen kunst zonder kunnen. She conducts research for the biography of Erwin de Vries by Hanneke Oosterhof.
+++
SNEAK PREVIEW
What you can expect from us in the near future!
From cheerful travel stories to grim camp reports; a glimpse into the brothers’ sketchbooks from Robby Faverey‘s private archive …
Below are some images of sketches that Alphons made during his stay in the Japanese camp on Sumatra. A valuable time document.
A passage from his sketchbook:
“I ended up in Camp Belawan Estate. I spent 2 years there with 800 people in the coolie houses of this plantation. We were then taken to the infamous Toti Rengo camp where all interned men from Sumatra’s east coast and Aceh were brought together, a total of more than 1800 men.
About 5 people died every day from dysentery, malaria and hunger. I was one of the 5 doctors who had to treat the internees, without us having access to medicines and instruments.
The food was poor (150 grams of rice or gaplek (dried cassava) per day, occasionally some dried fish and 30 grams of palm oil).”
Alphons Faverey, drawings from the camp, the kitchen / IMAGE Collection Robby FavereyAlphons Faverey, drawings from the camp, sleeping places / IMAGE Collection FavereyAlphons Faverey, drawings from the camp, working / IMAGE Collection Faverey
+++
About Anton’s travelogue that he made of the trip to Belém, Brazil, and its level of detail, Robby says that this is probably unique of its kind.
When: Book presentation and & opening exhibition on Thursday July 11, 2024, starting 19:30 hrs. Exhibition until Saturday July 27, 2024, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm
“The myriad meanings of this family story have shifted in personal significance over time, but the through-line is something elemental to the story of Surinamese democracy and the union of art and political activism.”
On Thursday, July 11, visual artist and author Xavier Robles de Medina presents his artists’ book Stuart Robles de Medina: Pengel in Readytex Art Gallery (RAG). With extensive photographic and archival material and texts based on various interviews, Xavier documents the construction process of the iconic statue on Paramaribo’s Independence Square, while also outlining a broader political story around the period preceding Suriname’s independence.
Xavier’s in-depth research was inspired by a photo album that depicts the creation of the three-and-a-half-meter-high bronze statue of the Surinamese politician Johan Adolf Pengel, by the Surinamese visual artist Stuart Robles de Medina. According to Xavier, who is a grandson of Stuart Robles de Medina, this album played a crucial role in his early artistic development and in his pursuit of art as a profession:“It provided insight into the possibilities and intricacies of artmaking as a child growing up in Suriname in the nineties. The scale and the technical innovations of the work, fueled by the determination, stamina, and political engagement of my grandparents, inspired me, and continues to inspire me to this day.”
As a visual artist, Xavier collects and arranges images and texts from digital and physical sources, thus laying the foundation for his mathematically mapped out works in which poetry and politics merge. His extensive research into the creation process of the iconic ‘Pengel’ statue, resulted in a beautiful artists’ book that is of great significance personally, politically and (art)historically. Stuart Robles de Medina: Pengel (coy koi books, 2024), is a numbered and signed artists’ book, and was previously presented by Xavier in Germany where he currently lives and works, during his solo exhibition Love is not a Maybe Thing … earlier this year at Gallery Efremidis, Berlin, Germany.
The book presentation in Readytex Art Gallery takes place on Thursday, July 11, at 7:30 pm. Xavier’s artists’ book is also at the heart of the group exhibition NON-FICTIE that Xavier curates at Readytex Art Gallery to accompany the presentation of his book. The exhibition can be visited from Friday, July 12, until Saturday, July 27, 2024.
+++
+++
“De meervoudige symboliek van dit familieverhaal is in de loop der tijd steeds van persoonlijke betekenis veranderd, de rode draad is iets elementairs in het Surinaamse democratieverhaal en het samensmelten van kunst en politiek activisme.”
Op donderdag 11 juli 2024 presenteert beeldend kunstenaar en schrijver Xavier Robles de Medina in Readytex Art Gallery (RAG) zijn kunstenaarsboek: Stuart Robles de Medina: Pengel. Met uitgebreid foto- en archiefmateriaal en teksten gebaseerd op verschillende interviews, documenteert Xavier in dit unieke boekwerk het gehele constructieproces van het iconische standbeeld op het Onafhankelijkheidsplein te Paramaribo, Suriname, en schetst hij tevens een breder politiek verhaal rond de periode voor de onafhankelijkheid van Suriname.
Het diepgaand onderzoek van Xavier Robles de Medina werd geïnspireerd door een fotoalbum dat de totstandkoming van het drieëneenhalve meter hoog bronzen beeld van de Surinaamse politicus Johan Adolf Pengel door de Surinaamse beeldend kunstenaar Stuart Robles de Medina, weergeeft. Volgens Xavier, die een kleinzoon is van Stuart Robles de Medina, heeft dit album een cruciale rol gespeeld in zijn vroege artistieke ontwikkeling en in zijn nastreven van kunst als beroep: “Het gaf inzicht in de mogelijkheden en ingewikkeldheden van kunst maken, voor mij als kind dat opgroeide in Suriname in de jaren negentig. De schaal en technische innovaties van het werk, gestuurd door de wilskracht, het doorzettingsvermogen en de politieke inzet van mijn grootouders, inspireerden me en inspireren me tot op de dag van vandaag.”
Als beeldend kunstenaar verzamelt en arrangeert Xavier beelden en teksten uit digitale en fysieke bronnen en legt daarmee de basis voor zijn wiskundig in kaart gezette werken, waarin poëzie en politiek samenvloeien. Het onderzoek van Xavier naar het creatieproces van het iconische ‘Pengel’ standbeeld, resulteerde in een prachtig kunstenaarsboek dat persoonlijk, politiek en (kunst)historisch relevant is. Stuart Robles de Medina: Pengel (coy koi books, 2024), is een genummerd en gesigneerd kunstenaarsboek en werd eerder dit jaar al door Xavier gepresenteerd in Duitsland waar hij momenteel woont en werkt, tijdens zijn solo-expositie Love is not a Maybe Thing … in Galerie Efremidis, Berlijn, Duitsland.
De boekpresentatie in Readytex Art Gallery (RAG)vindt plaats op donderdag 11 juli 2024 om 19:30 uur. Het kunstenaarsboek van Xavier is tevens hoofdonderdeel van de groepsexpositie NON-FICTIE die hij als curator samenstelt in de galerie. De expositie is te bezichtigen tot en met zaterdag 27 juli 2024.
During the last decades it has become more clear every year, every month even, that the Surinamese world of visual arts has a lot to offer. It is one of the sections of Suriname’s cultural life that is very dynamic, with a lot of developments, events, opportunities and more. Especially when one takes into account the international and national developments which are not helping to create a good environment for art and culture in general.
With the Sranan Art Xposed platform we hope to do just that: create a platform for visual arts. We strive to promote Surinamese visual art. And also: we hope to document this part of Suriname’s cultural heritage, and to do that in a way so that what we document is easily accessible. That way it can be studied too. Not only enjoyed!
Mar 08-Apr 27, 2024 Reinier Asmoredjo, solo exhibition, Mi Gudu; 40 jaar beeldend kunstenaar [My Treasure; 40 years visual artist], curated by Rinaldo Klas and Sri Irodikromo, RAG Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname (digital presentation on Artsy, Feature Reinier Asmoredjo: New works on paper, Mar 24-Apr 07, 2024) (digital presentation on Artsy, Solo exhibition Reinier Asmoredjo: ‘My treasure (Mi Gudu), 40 years visual artist’, Apr 08-16, 2024) (digital presentation on Artsy, Feature Reinier Asmoredjo: Vibrant colourful works on paper, Apr 18-27, 2024)
Nov 12-Dec 04, 2021 Sri Irodikromo, UDAN LIRIS, solo exhibition, under the direction of Curator-in-Residence and artist Miguel Keerveld, lead curator Kurt Nahar, RAG Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname
Nov 02-Dec 02, 2023 Sanskrti ka Sanrakshan [Preservation of culture], solo exhibition Sunil Puljhun, RAG Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname (digital presentation on Artsy, Nov 08, 2023-Dec 03, 2023)
May 03-Jun 29, 2024 René Tosari, solo exhibition, RELEASE. Liberated from dogmas, RAG Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname (digital presentation on Artsy, Solo exhibition René Tosari, part 1 : RELEASE. Liberated from dogmas, May 09-21, 2024) (digital presentation on Artsy, Solo exhibition René Tosari, part 2 : RELEASE. Liberated from dogmas, Jun 11-25, 2024)
Art project by visual artist Kit-Ling Tjon Pian Gi: The Myth of El Dorado. The first series: The Hummingbird
Readytex Art Gallery (RAG) recently hosted the launch of the new art project by visual artist Kit-Ling Tjon Pian Gi: The Myth of El Dorado. The project, which consists of several phases, is documented by the artist in a series of blog posts, which she will publish on her websitehttps://kitlingtjonpiangi.net/blog/. As a whole, the project The Myth of El Dorado consists of the production of 5 series of 9 paintings of 30 x 30 cm, each focused on a specific animal species. With the launch on June 8, 2024, Kit-Ling presented her first series of 9 paintings on the first floor of Readytex Art Gallery. This first series features the hummingbird, an important bird species in ancient Mayan and Aztec mythology.
Kit-Ling has been studying the cultural diversity, biodiversity and ultimately the power of the Alakondre concept in her own country Suriname, for quite some time. Recently, she decided to expand her research to the inner strength and wealth of the wider region to which Suriname also belongs. Historically, the story of El Dorado, and the gold rush that accompanied it, plays a major role in several cultures within the region. Intuition played an important role for Kit-Ling in her new research.
In her blog post, she says, among other things:
“My intuition told me that the gold of El Dorado was not only the precious metal that is called gold. In the manner of a bloodhound, I followed my nose in search of various scents that could tell old and new and beautiful stories. My intuition told me that I had to explore the culture of the indigenous people of South and Central America in search of their wisdom concerning the connection between animal and human.”
Particularly interesting and striking to Kit-Ling, during her research of the cultural heritage in especially the visual language of the Indigenous people, were 5 specific animal species that she identified therein. These five species became, one by one, the focus of her new research; research about yet another gold of El Dorado, the result of which she is happy to share with the public.
Art project by visual artist Kit-Ling Tjon Pian Gi: ‘The Myth of El Dorado’ First serie: The Hummingbird
+++
Readytex Art Gallery (RAG) presenteerde onlangs de start van het nieuwe kunstproject van beeldend kunstenares Kit-Ling Tjon Pian Gi: The Myth of El Dorado. Het project dat uit verschillende fases bestaat, wordt door de kunstenares gedocumenteerd in een serie blogposts die zij publiceert op haar websitehttps://kitlingtjonpiangi.net/blog/. In totaal bestaat het project The Myth of El Dorado uit de productie van vijf series van negen schilderijtjes van 30 x 30 cm, elk gefocust op een specifieke diersoort. Vanaf 8 juni wordt op de eerste verdieping van Readytex Art Gallery de eerste serie van negen schilderijen getoond. Deze eerste serie concentreert zich op de kolibrie, een belangrijke vogelsoort in de oude Maya- en Aztekenmythologie.
Kit-Ling verdiept zich al langer in de culturele diversiteit, biodiversiteit en uiteindelijk de kracht van het Alakondre-concept in haar eigen land, Suriname. Recentelijk besloot zij om haar onderzoek verder uit te breiden naar de innerlijke kracht en rijkdom van de regio waar Suriname deel van uitmaakt. Historisch speelt het verhaal van El Dorado en de goudkoorts die hiermee gepaard ging, in meerdere culturen binnen de regio een grote rol. Binnen dit nieuwe onderzoek speelde intuïtie voor Kit-Ling een belangrijke rol. In haar blogpost zegt ze daarover onder andere:
“Mijn intuïtie vertelde me dat het goud van El Dorado niet alleen het kostbare edelmetaal is dat men goud noemt. Als een speurhond volgde ik mijn neus om te zoeken naar verschillende geurtjes die mij zouden leiden naar vertellingen van oude, nieuwe en mooie verhalen. Mijn intuïtie vertelde me dat ik me moest verdiepen in de cultuur van de Inheemsen uit Zuid- en Centraal-Amerika in een zoektocht naar hun wijsheid betreffende de connectie tussen dier en mens.”
Bijzonder interessant en opvallend bij het bestuderen van het cultureel erfgoed in vooral de beeldtaal van de Inheemsen, waren voor Kit-Ling vijf diersoorten die zij hierin identificeerde. Deze vijf diersoorten werden één voor één, de focus van haar nieuw onderzoek; een onderzoek over weer een ander soort ‘goud’ van El Dorado, en waarvan zij het resultaat graag deelt met het publiek.
When: Opening exhibition on Thursday July 11, 2024, starting 19:30 hrs. Exhibition until Saturday July 27, 2024, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm
Xavier Robles de Medina: I am proud to present this month at Readytex Art Gallery a group of works that challenge the clichés of art only as poetry, imagination, or pure emotion. This exhibition features works informed by each artist’s commitment to the real, and it is colored by keen political, societal, and historical commentary.
The group exhibition NON-FICTIE coincides with the publication of my artist’s book, Stuart Robles de Medina: Pengel, which is itself a work of non-fiction. The title serves as a slight provocation. The term “non-fiction” is typically associated with literature or writing. On the one hand, it may be perceived as an appropriate complement to the book; on the other, it may be regarded as somewhat incongruous or misplaced within the context of visual art.
As an artist, I have investigated the concept of real-world citation, objectivity, and the limitations of historical and scientific perspectives. This field of enquiry is one that I find intriguing because it is the antithesis of the conventional understanding of art. I have observed similar tendencies in the work of numerous other artists from Suriname that I admire. Many of these artists, whose works I have had the privilege of including in this exhibition, also explore this friction.
NON-FICTIE challenges the conventional boundaries between literature and visual art, offering an exploration of the relationship between truth and representation. By infusing real-world citations within the context of art, these artists demonstrate that art can serve as a potent vehicle for critical commentary and reflection. This selection of Surinamese artists underscores the enduring relevance of art in illuminating the complexities of our world.”
Xavier Robles de Medina: “Ik ben trots om deze maand bij Readytex Art Gallery een groep werken te presenteren die de clichés van kunst als poëzie, verbeelding of pure emotie uitdagen. Deze tentoonstelling bestaat uit werken die geïnformeerd zijn door de toewijding van elke kunstenaar aan de realiteit, en is gekleurd door scherp politiek, maatschappelijk en historisch commentaar.
De groepstentoonstelling NON-FICTIE valt samen met de publicatie van mijn kunstenaarsboek Stuart Robles de Medina: Pengel, dat zelf non-fictie is. De titel dient als een kleine provocatie. De term “non-fictie” wordt meestal geassocieerd met literatuur of schrijfwerk. Aan de ene kant kan het worden gezien als een passende aanvulling op het boek; aan de andere kant kan het worden beschouwd als enigszins onlogisch of misplaatst binnen de context van beeldende kunst.
Als kunstenaar heb ik het concept van citeren uit de echte wereld, objectiviteit en de beperkingen van historische en wetenschappelijke perspectieven onderzocht. Dit onderzoeksterrein vind boeiend omdat het de antithese is van het conventionele begrip van kunst. Ik heb soortgelijke tendensen waargenomen in het werk van vele andere kunstenaars uit Suriname die ik bewonder. Veel van deze kunstenaars, van wie ik het voorrecht heb gehad om hun werk in deze tentoonstelling op te nemen, verkennen deze frictie ook.
NON-FICTIE daagt de conventionele grenzen tussen literatuur en beeldende kunst uit en biedt een verkenning van de relatie tussen waarheid en representatie. Door citaten uit de echte wereld in de context van kunst te plaatsen, laten deze kunstenaars zien dat kunst kan dienen als een krachtig voertuig voor kritisch commentaar en reflectie. Deze selectie van Surinaamse kunstenaars onderstreept de blijvende relevantie van kunst in het blootleggen van de complexiteit van onze wereld.
When: Opening exhibition on Thursday August 01, 2024, starting 19:30 hrs. Conversation between Adeline Gregoire (Instagram) and Rinaldo Klas on Saturday, August 03, at 11:00am in Readytex Art Gallery (RAG). The conversation will be focused on Rinaldo’s solo exhibition Whispers .. and his art practice. Exhibition until Saturday August 27, 2024, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm
‘Nature always proves that she is above everything else’ – Rinaldo Klas, visual artist
The solo exhibition of one of Suriname’s most experienced and established visual artists, Rinaldo Klas, will open in Readytex Art Gallery (RAG) on August 1, 2024. In his new solo, titled Whispers .., the artist reasserts his position as a strong advocate for a sustainable relationship between humans and nature. While his imagery is visually captivating, the underlying whispers of caution come through loud and clear in every composition in the collection.
In Whispers ..Rinaldo Klas presents an impressive collection of artworks on canvas and paper, in various dimensions and media. And while the vibrant colors and bold compositions initially keep the eye riveted, the work of this artist ultimately speaks to the soul of every viewer who dares to look beyond the surface. Because indeed, most of the paintings created by Rinaldo are infused with an important environmental message. As a true lover of nature, many of Rinaldo’s compositions show an artfully connected and intertwined combination of flora, fauna and people. He thus portrays the harmonious relationship that he believes is critical to the continued survival of our earth and all of the species that grow and live on it. His work and his beliefs, as well as the characteristic features of many of the faces in his art, are also inspired by the deeply respectful and spiritual bond between the Indigenous and their natural surroundings. He fondly shares a fitting quote that he has heard in various cultural and spiritual circles locally: “Everyone born here, carries an Indigenous person with him/her.”
Other striking paintings in the collection feature the mangrove forests, a critical ecosystem that is key to, among other things, the protection of our coast and the multiple habitats that thrive within. By depicting this life-sustaining environment, Rinaldo hopes to raise awareness about the importance of this part of our country’s natural wealth, which is often ignored as we pursue those resources with a more immediate earning potential. “You can have plenty of oil or gold, but if your coast is destroyed and your land floods, those riches will ultimately mean very little. Nature always proves that she is above everything else.”
So, whether it’s through the animals that look like they’re whispering in people’s ears, or nature itself, with the wind, the water …, the message that the artist conveys resonates clearly. Whispers .. is an exhibition that you must truly see and experience, so please join us at its opening on Thursday, August 1, at 7:30 pm.
+++
A slideshow with photos of the making of Whispers .. / PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
+++
Op 1 augustus 2024 opent er weer een bijzondere solo-expositie in Readytex Art Gallery (RAG). Deze keer staat een van Suriname’s meest ervaren en gevestigde beeldend kunstenaars, Rinaldo Klas, centraal. In zijn nieuwe tentoonstelling, getiteld Whispers .., bevestigt de kunstenaar zijn positie als groot pleitbezorger voor een duurzame relatie tussen mens en natuur. Zijn beeldtaal is een boeiend visueel spel, waar de gefluisterde waarschuwingen luid en duidelijk doorheen klinken.
In Whispers .. presenteert Rinaldo Klas een indrukwekkende collectie kunstwerken op canvas en papier, in verschillende dimensies en media. Hoewel de levendige kleuren en sprekende composities in eerste instantie vooral het oog boeien, raakt het werk van deze kunstenaar uiteindelijk de ziel van elke kijker die verder kijkt dan de oppervlakte. Als echte natuurliefhebber, verwerkt Rinaldo in veel van zijn composities een kunstig met elkaar verbonden en verweven combinatie van flora, fauna en mensen. Zo portretteert hij de harmonieuze relatie die volgens hem cruciaal is voor het voortbestaan van onze aarde en alles dat erop groeit en leeft. Zijn werk en overtuigingen, evenals de karakteristieke kenmerken van veel van de gezichten in zijn kunst, zijn ook geïnspireerd door de diepe, respectvolle en spirituele band tussen de inheemse bevolking en hun natuurlijke omgeving. Hij deelt graag een passend citaat dat hij in verschillende culturele en spirituele kringen lokaal heeft gehoord: “Iedereen die hier geboren wordt, draagt een Inheems persoon met zich mee.”
In andere opvallende schilderijen in de collectie zijn delen van mangrovebossen te zien. Deze vormen een essentieel ecosysteem dat onder andere zorgt voor de bescherming van onze kust en de verschillende diersoorten die er leven. Met deze kunstwerken hoopt Rinaldo het bewustzijn te vergroten over dit belangrijke onderdeel van onze natuurlijke rijkdom. Hier is vaak te weinig aandacht voor, omdat men zich blindstaart op de grondstoffen met een directe verdiencapaciteit. “Je kunt veel olie of goud hebben, maar als je kust wordt vernietigd en je land overstroomt, zal die rijkdom uiteindelijk weinig betekenen. De natuur laat zien dat zij boven alles staat.”
Whispers .. opent in Readytex Art Gallery op donderdag 1 augustus om 19:30 uur. Daarna is de expositie te bezichtigen van vrijdag 2 augustus tot en met zaterdag 28 september, tijdens de reguliere openingstijden van de galerie van maandag t/m vrijdag van 8:00 – 16:30 uur en op zaterdag van 8:30 – 13:30 uur.
Sinds begin 2020 zoomen Marieke Visser, Ellen de Vries & Myra Winter regelmatig over het thema dat hen na aan het hart ligt: de beeldende kunst van Suriname. Zij delen hun kennis, archieven en inzichten met elkaar en met anderen, en kijken als het ware gezamenlijk door een caleidoscoop. Dit is de tweede aflevering van de Kunstcaleidoscoop (Facebook). Lees meer over de Kunstcaleidoscoop onderaan deze blogpost.
Onderstaand artikel is geschreven door Chandra van Binnendijk en verscheen eerder op de Literaire Pagina van de Ware Tijd. Ook werd het artikel gepost op het blog Caraïbisch uitzicht. Kenneth Madarie verdient deze aandacht ten zeerste. We zullen deze blogpost blijven aanvullen, onder meer met een betere versie van de foto’s van Sticusa die thans in de collectie van het Surinaams Museum te vinden zijn. (Zie websitetekst Sticusa-collectie.)
Hij was de anonieme voetganger in een klein politieberichtje, de man die op de avond van 4 mei 2024 aan de Anton Dragtenweg in Paramaribo, Suriname, dodelijk werd aangereden.
Hij was voor veel mensen de zachtaardige zwerver die je de afgelopen veertig jaar vaak in de stad zag rondlopen.
Hij was voor wie hem of zijn bijzondere werk gekend heeft, een groot kunstenaar. Tijdens zijn uiterst sobere uitvaart typeerden sommigen hem zelfs als een geniaal mens.
Kenneth Madarie / FOTO Courtesy familie Madarie
Eddy Kenneth Madarie werd in 1946 geboren in Paramaribo. Hij woonde bijna tien jaar in Nederland, van 1965 tot 1974, en volgde in die periode de Dramaschool in Amsterdam (1969-1974) en de kunstacademie in Den Haag (1971-1974). Daarnaast was hij zeer actief in het experimenteel documentair-theater in Amsterdam en ook een betrokken deelnemer bij de sociaal-culturele begeleiding van Surinamers in Nederland. In 1974 keerde hij terug naar Suriname, sterk gemotiveerd door de nadere onafhankelijkheid van zijn geboorteland waarin hij iets wilde betekenen en er zijn steentje bijdragen.
Vrijwel meteen na terugkeer werd Madarie opgenomen in WOVO, de Werkgroep voor Opvoeding en Vormingm.b.t. de Voorbereiding op de Onafhankelijkheid van Suriname van het ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling. WOVO was in mei 1974 in het leven geroepen door Onderwijsminister Ronald Venetiaan, met als doel het ontplooien van culturele activiteiten om de bevolking meer vertrouwen te geven in de naderende onafhankelijkheid.
In het kader van WOVO is er straattheater gemaakt onder leiding van Kenneth Madarie en de geëngageerde beeldend kunstenaar René Tosari. Het tweetal had reeds in Nederland veel en inspirerend contact met elkaar. Tosari besprak vaak plannen en strategieën voor toekomstige actie in Suriname en brainstormde hierover langdurig en diepgaand vooral met Kenneth Madarie. Bevlogen als de beide vrienden waren, bedachten ze ook de mogelijkheid van een Surinaamse expositie in Nederland, om meer bekendheid te geven aan hun land dat immers binnen enkele jaren onafhankelijk zou worden, maar waar de meeste Nederlanders nog maar weinig van afwisten.
In 1973 en 1974 keerden de beide mannen terug naar Suriname, waar inmiddels enorm veel te doen was in de gang naar de onafhankelijkheid. Ze werkten nauw samen. Het was Madarie die de treffende naam bedacht voor de WOVO-campagne met straattheater: Fri Makandra; bevrijd elkaar. De theatergroep reisde acht maanden lang door vrijwel alle districten. Bij elk optreden werd de boodschap van de naderende onafhankelijkheid met verve aangekaart en wist de groep mensen te prikkelen over de inhoud van die aankomende srefidensi na te denken.
In het jaar van de onafhankelijkheid was Kenneth Madarie eveneens een motor achter de succesvolle theatervoorstelling Na bita fu tidé, na boeng foe tamara van Poerielwa, een vereniging voor audiovisuele communicatie. Hij trad op als zegsman van de vereniging. Voordat het doek in Theater Thalia opging, richtte Madarie zich in een kort woordje tot de aanwezigen waarbij hij benadrukte dat in Suriname een kleine minderheid bepaalt welke richting onze cultuur moet opgaan. In kunstenaarskringen werd dit totaal cabaretstuk gezien als een unicum omdat er voor het eerst een stuk vanuit een proletarisch perspectief op de planken werd gezet.
Literair
Ook op literair gebied heeft Kenneth Madarie zich verdienstelijk getoond. Zijn korte verhaal ‘Alles wat hier geboren wordt leeft in levensgevaar’ is opgenomen in de publicatie I sa man tra tamara!?[1], samengesteld na de Nederlandse Van der Rijn-prijsvraag in 1970. Een literaire jury bekroonde zijn verhaal als een van de zes inzendingen die een aanmoedigingsprijs verdienden. In de jury zaten onder meer de grootheden Hein Eersel, Leo Ferrier en Robin Raveles. Een onderdeel van Madaries verhaal is het gedicht uit zijn pen dat elders in dit In Memoriam is opgenomen.
Fotografie
Als kunstenaar was Kenneth Madarie vooral bekend als fotograaf. Foto’s van hem waren te zien in een expositie in Galerie Srefidensi in Amsterdam in 1974. Zijn werk was in datzelfde jaar ook opgenomen in de Suriname-tentoonstelling in het Lijnbaan Kunstcentrum in Rotterdam.
De Sticusa kocht in 1974 drie foto’s van hem aan voor hun kunstcollectie. Deze bevinden zich nu in de collectie van het Surinaams Museum waar sinds 2006 de gehele Sticusa-collectie is ondergebracht. Het zijn zwart-wit beelden van spelende kinderen, een onder water gelopen achtererf in Paramaribo, en een krotwoning met afval. Het zijn typische onderwerpen voor Madarie.
In 1978 waren dergelijke foto’s van hem in eerste instantie ook geselecteerd voor een gedenkboekje bij het tienjarig bestaan van Stichting Lobi; deze publicatie werd echter in een gewijzigde vorm uitgebracht, zonder de foto’s van Madarie. Men achtte ze te confronterend en daarom niet passend in zo een feestuitgave.
In 1978 verscheen de publicatie De hele wereld was er… Suriname ook![2] waarin meer dan honderd zwart-wit en vijftien full colour foto’s van Kenneth Madarie, met teksten van ondergetekende. Het is het eerste kleurenfotoboek in de geschiedenis van de Surinaamse boekdrukkunst dat geheel in eigen land vervaardigd is. Dit 72 pagina’s tellend boek is een verslag in woord en beeld van hoe het de Surinaamse delegatie verging op het 11de Wereld Jongeren en Studenten festival. Het was een grootse ontmoeting tussen progressieve krachten op politiek, cultureel en sportgebied waarvoor twintigduizend jongeren vanuit de hele wereld waren toegestroomd.
In de periode 1981-1984 heeft Kenneth Madarie lesgegeven aan de Academie voor Hoger Kunst en Cultuur Onderwijs. AHKCO-directeur Glenn Fung Loy sprak lovend over hem omdat Madarie zijn studenten nooit maar gewoon prentjes liet maken – hij leerde hen kijken. En in de donkere kamer toonde hij hen diverse technieken om beelden te kunnen manipuleren en zo bepaalde effecten te sorteren.
Film
In zijn periode in Nederland werkte Madarie mee aan een televisiedocumentaire over Anton de Kom (jaartal onbekend). Na terugkeer in Suriname bleef hij actief op filmgebied. Eind 1974 maakte hij samen met het Haagse videoproductiebedrijf Meatballeen filmverslag over het verloop van het Surinaams-Nederlandse kunstproject waarvoor René Tosari in 1972 in Nederland de contacten al had gelegd en de samenwerking had geregeld.
Eind 1981 werd hij aangetrokken voor de verslaglegging in zowel beeld als geschrift van een missie van het ministerie van Volksgezondheid naar Cuba. Het zou zijn laatste opdracht zijn. Door een ongeluk in het verkeer viel hij keihard met zijn hoofd op het asfalt en lag drie dagen in coma. Hoewel hij hieruit weer opkrabbelde, heeft hij erna nooit meer echt goed kunnen werken.
Persoonlijke herinneringen
Ik zag hem voor het eerst op de avond van die historische dag, 25 november 1975. In het stadion, waar met veel ceremonieel de nieuwe Surinaamse vlag voor het eerst gehesen ging worden. Als stagiaire journalistiek mocht ik mee met een bevriende fotograaf het stadion in. Hoge gasten waaronder gouverneur Ferrier, premier Henck Arron en prinses Beatrix der Nederlanden zaten er op een eretribune, die volledig was afgezet door een cordon van politiemensen. Opeens zag ik daar iemand bliksemsnel die bewaakte tribune oprennen en als een bezetene met zijn camera van heel dichtbij foto’s schieten van zoveel mogelijk eregasten. Totdat hij met harde politiehand werd verwijderd. Ik had meteen bewondering voor het lef van die onbekende fotograaf!
Drie jaar later werkten we samen. Aan mijn eerste boek, over het 11de Wereld Jongeren en Studenten Festival in Havana, Cuba, in 1978. Tijdens de voorbereidende meetings van Surinaamse jongerenorganisaties die daarheen zouden gaan, kwamen we elkaar tegen. Allebei wilden we dolgraag naar het festival en we beraamden samen plannen om in Cuba te komen. Dat lukte ons ook – met dezelfde flair en durf als waarmee hij op Srefidensi Dey die eretribune was opgestormd om te zorgen dat hij kreeg wat hij wilde.
Kenneth ging in Cuba met een professionele houding te werk. Hij was totaal niet overdonderd (zoals ik in het begin als groen pas afgestudeerd journalistje dat wel was) door de enorme hoeveelheid aan mensen en activiteiten waar het eiland van bruiste. We werkten tien dagen lang vrijwel non-stop aan het maken van beeldmateriaal, teksten en interviews. Na terugkeer in Suriname selecteerde Kenneth in hoog tempo en trefzeker het beste uit de meer dan drieduizend foto’s die hij in Cuba gemaakt had. Zo kon het boek supersnel geproduceerd worden. Zijn aanpak en zijn attitude waren werkelijk het sterkste voorbeeld dat ik mij als beginneling in het vak had kunnen wensen.
Weer een jaar later, nog een onvergetelijke ervaring met Kenneth Madarie: op stap in de getto’s van Paramaribo met Jan Pronk, toen de Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking. Ik ontmoette Pronk tijdens een perstripje, in de bus naar een woningbouwproject dat geshowd moest worden en we raakten aan de praat. Pronk verzuchtte dat hij al zó lang in Suriname kwam, en al zó vaak aan zijn gastheren had gevraagd om eens achtererven te bezoeken – hij wilde graag zelf zien hoe mensen daar woonden. Maar zijn programma bleek steeds onverklaarbaar altijd veel te vol volgens zijn begeleiders, en daarom was het er nooit van gekomen… Eén telefoontje naar Madarie was genoeg. Daags daarna haalden wij in mijn derdehands volkswagenkever de heer Pronk op bij hotel Torarica en liepen vervolgens een hele ochtend met hem door de diepe achtererven aan de Saramaccastraat, in de Ladesmastraat en bij Tingi Uku. Dat de bewoners zich niet ongemakkelijk voelden en niemand echt vreemd opkeek kwam ongetwijfeld door het gemak waarmee Kenneth ons begeleidde. Hij was immers goed bekend met deze armoedesituaties die hij door de jaren heen al zo vaak gefotografeerd had. Pronk observeerde en was opmerkelijk stil, zelfs toen we ter afronding van deze bijzondere expeditie nog een dyogo met hem gingen drinken in een klein barretje aan de Timmermansstraat.
Na zijn ongeluk ben ik het contact met Kenneth verloren. We kwamen elkaar sporadisch nog wel eens tegen, hielden soms een kort praatje waarin hij dan vaak met zijn spotvogellach vlijmscherp de draak kon steken met vooral opgeblazen politici en hun onoprechtheid.
Die lach zal niet meer klinken. Maar de ogen die Madarie wist te openen door het werk van zijn vrije creatieve geest, blijven kijken.
Bedankt voor het fantastische professionele voorbeeld dat je bent geweest, lieve Eddy Kenneth Madarie.
TEKST Chandra van Binnendijk
Chandra van Binnendijk (Paramaribo, 1953) werkt als zelfstandig schrijver, redacteur en publicist in Suriname. In 1977 studeerde ze af aan de School voor Journalistiek in Utrecht, Nederland en begon een actieve carrière in het vak in haar geboorteland, waar ze werkte voor kranten en een persbureau, terwijl ze ook diende als lokale correspondent voor verschillende mediahuizen in het Caribisch gebied. In de jaren negentig verlegde ze haar focus van het nieuws naar de sector waar haar hart ligt, kunst en cultuur. Sindsdien heeft ze bijgedragen aan verschillende publicaties op dit gebied, waaronder SRANAN, Cultuur in Suriname, Amsterdam, 1992; Twintig jaar beeldende kunst in Suriname 1975-1995, Amsterdam, 1995; Soeki Irodikromo, beeldend kunstenaar, Paramaribo, 2005; Zichtbaar. Uit de kunstcollectie van De Surinaamsche Bank, Paramaribo, 2005.
+++
Bronnen:
René Tosari, Diversity is Power,Rob Perée & Priscilla Tosari (eds), 2018
Archief Myra Winter
Noten:
[1] Ferrier, Leo Henri (ed.), I sa man tra tamara!?, Amsterdam, De Bezige Bij, 1972. ISBN 90 234 5129 5. De titel is een combinatie van de titels van de twee winnende verhalen in de bloemlezing, ‘I sa man!?’ van Ludwich van Mulier en ‘Tra tamara’ van Rita Dulci Rahman. De zes aanmoedigingsprijzen gingen naar John Edward Benschop, Thea Doelwijt, Kenneth Eddy Madarie, Benny Ch. Ooft, LEO-Nèl J.P. Brug en Paul Woei.
[2]De hele wereld was er… Suriname ook! Paramaribo, 1978. Fotografie Eddy Kenneth Madarie, tekst Chandra van Binnendijk, vormgeving Edward Naarendorp, druk Aktua Print.
[…] wat ik voel, wat ik wil geven, in daden omzetten. dat kan ik niet in uren, niet in maanden, duidelijk maken. ik ken die emoties, mijn liefde, mijn haat, mijn dierlijkheid, mijn menszijn met jullie, niet eens. ik heb er jaren voor nodig en jullie hebben er jaren voor nodig om het te begrijpen. om jezelf te begrijpen. ik heb er mijn hele egocentriese toevalligheid voor nodig, wil ik er mijn leven aan wagen.
wie wil er zijn leven aan wagen. wie geeft zijn leven om te leven. de enige vrijheid die ik vraag is mij een terugtrekking uit die beslotenheid toe te staan. als mijn konditionering aan jullie wensen en die van jullie aan die van mij en anderen een beknotting zou worden.
neem dan wat ik beloofd heb te geven. ik ben het dan niet meer waard het restant, die stinkende rotzooi, aan jullie te geven. dat zou misdadig zijn indien ik het toch, door mijn macht, zou willen doen. het is jullie recht, plicht, die relatie in het belang van jullie te verbreken. de koffiemamaboom, onze schaduw, de hennepbloesem, de hars van synthetiese verf, van westerse cultuur, van water in onze duizendjarige geschiedenis, in amerika, europa, afrika, azië, groot en klein, nu te weten dat die kankantri, op dit kontinent, op deze planeet, tussen jullie met jullie staat, het vertrouwen in onze eerlijkheid als soortgenoten. voor vierentwintig uur per dag, altijd zolang als ik kan, zolang als ik leef, zolang als er iemand op dit kerkhof leeft. ons geheugen laat niets schieten. alles komt terug, alles. door de noodzaak in het verleden, de honger, de slavenketting, de regen de zon, de ellende. offers, het vraagt vele offers, levens, honger zal verergeren, alles zal verergeren. alles zal in verhevigde mate terugkeren. maar het zal verleden worden, vandaag moet toekomst zijn, morgen, het eenmalig oneindig heden. alle ellende die je maar dromen kunt, zal volgen, die realistiese ellende, zal en moet komen. maar het zal eindelijk jouw op te lossen ellende zijn. in die chaos zal je jouw ellende jou door een ander toegebracht, vermoorden, alle ontberingen, alle onwaarheden, alle onteringen. […]
Uit: ‘Alles wat hier geboren wordt leeft in levensgevaar’, p. 98 en 99 in I sa man tra tamara!?
Sinds het begin van de coronapandemie, in 2020, zoomen Marieke Visser, Ellen de Vries & Myra Winter regelmatig over het thema dat hen na aan het hart ligt: de beeldende kunst van Suriname. Zij delen hun kennis, archieven en inzichten met elkaar en met anderen, en kijken als het ware gezamenlijk door een caleidoscoop, doen mooie ontdekkingen en proberen hiaten in de kennis op te vullen. Hun droom is een toegankelijke databank creëren over de Surinaamse kunstwereld. Wilt u helpen deze droom te verwezenlijken, zodat meer blogposts als deze mogelijk gemaakt worden? Of heeft u suggesties waar wij onze kijker nog meer op kunnen richten? Stuur een mail met wat u kunt betekenen voor ons naar srananart@gmail.com.
Sranan Art Xposed (SAX) is pleased to share an essay on our blog by Adeline Gregoire. Adeline Gregoire (1981) is a visual artist from Trinidad & Tobago. Her artistic and curatorial practice explores themes of memory and decoloniality, as well as the varied and alternate narratives of Caribbean, BIPOC and postcolonial societies. Adeline Gregoire is the editor of CULTUREGO (2013), a cultural platform which highlights creatives from Trinidad and Tobago across the Caribbean, and she is the founder of HOT SUN Caribbean Contemporary Art (2021).
Adeline recently visited Suriname, in July-August 2024, and her visit coincided with the opening of the exhibition Whispers.., by Rinaldo Klas, in Readytex Art Gallery (RAG). This inspired her to write the essay “Safri Taki. Talking to the cosmos”.
Safri Taki. Talking to the cosmos
Ma, you had something to tell me?
What I have to tell you?
I want to tell you I love you.
Come back to me my child.
What is your work?
Where are you going?
Are you too going to the place of bright lights,
No birdsong no crickets
grey barren plains, no song, no Sun
Breathless empty eyes, running, rushing
All that glitters is not gold.
Why are you turning away?
I have to tell you
Come back to me my son
Let me tell you this
I have loved you from the beginning
Look up, look to the sky
Here the colibri whispers
The river knows your name
Where are you hiding?
Where are you running to ?
Take off your shoes come closer
Let me tell you this my girl
Trust the wind
The earth is soft, she is holding you tight.
She will show you the way
Come back to me my child
Come back to me
Come back home
Come back
As above, so below.
Rinaldo Klas, Wan tori de, acrylic on canvas, 90×95.5cm, 2024 / PHOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
In another time, in another space, as they continued to ponder the immensity of the skies above, the Amerindians, the First Peoples of the Caribbean, would find a way to bring their sky closer.
The Maluwana or ciel de case (literally translated to English as the “sky of the home”) is an integral part of the Indigenous Wayana community’s Amerindian art, civilisation and culture. In every Wayana village, the Maluwana would be placed in the centre of the tukusipanor collective house. Made from a round, wooden disc of the Silk Cotton tree (Ceiba petandra), or Guardian of the forests in Amerindian and Maroon cultures, within the Maluwanaare drawings of animals, spirit creatures and natural elements, traditionally painted with natural clay. Also embedded in the Maluwana are elements of sacrality, protection, care, shamanic wisdom, respect for the natural world, community and the circular. This is a story of the interconnected cosmos: dancing and in perpetual movement.
In his new exhibition Whispers.. (2024, Readytex Art Gallery (RAG), Suriname) Rinaldo Klas presents a series of works which compel us to remember the ways of ancestral Indigenous knowledge and the way we were. The way in which we built, the way we looked to the sky, to the forests and life cycles for guidance and for sustenance.
“Every Surinamese carries a part of the Amerindians in them.” – Rinaldo Klas, 2024
At the core of Klas’ work, there is a deep admiration for all sentient beings with whom we share the land. There is an understanding of the whole. We also read his unwavering commitment to Nature, Indigenous legacies of the Amerindians and his own Surinamese Maroon heritage: Klas’ mother was a Maroon, from the area of Moengo, Suriname. “The Amerindians have been living in these forests since the beginning of time. The Maroons learnt from them when they escaped the plantations. Coupled with West African knowledge, together they lived as part of Nature and created their world …”, Rinaldo Klas reflects.
What we lost in Empire
Rinaldo Klas, Gowtu, oil pastel on paper, 29.5x21cm, 2024 / PHOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Nature is a part of us. We are a part of Nature. But the words have lost their meaning.
In her book Decolonial Daughter: Letters from a Black Woman to her European Sonwriter Lesley-Ann Brown has penned a chapter entitled: What we lost in Empire. This chapter details the destruction, erasure, loss and alienation from the Earth and our natural environment, which occurred with the advent of colonization in the Americas, the Caribbean and what we now understand as the Global South.
Progressively, as we distanced ourselves further and further from this Earth connection, there was an altered understanding of the human-Nature relationship as well as of interpersonal relationships. Over time, the needs of the individual superseded the needs of the collective, the natural environment was no longer seen as a home, essential to Life, but rather a means to an end, another resource to be consumed. We could get, extract, take, grab – without consideration for natural cycles, rhythms, balance or future sustainability.
Rinaldo Klas, Gold and Environment, acrylic on canvas, 90x100cm, 2024 / PHOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Works such as Gowtu (2024)and Gold and Environment (2024) remind us of Suriname’s long history of gold mining, extraction and exploitation since the 1600’s, which has now reached alarming proportions.
Economic capitalist ideals of acquiring more and more currency, in this case “the gold”, coupled with the desire to wield power … has led to a situation whereby there is an unprecedented exploitation, deforestation and destruction of interconnected ecosystems.
Extractive industries which dig deep into the Earth’s surface as well as the use of mercury are now poisoning rivers and water sources in the Amazonian jungle while simultaneously releasing harmful substances into the atmosphere. Ultimately this destroys natural flora and fauna, with disastrous effects on populations who live in these forested areas and beyond.
But when did we stop listening? Whose stories are we consuming? When did we forget that whatever we do to the Land, we are doing to ourselves?
The Messenger
Conscious of the ripple effects of environmental degradation since the era of Chico Mendes, Brazil (80’s – 90’s) deforestation and in Suriname “the Gold Rush”, Rinaldo Klas continues to position himself as a keen observer, a whistleblower, environmental justice advocate, activist and a doer.
Rinaldo Klas, Wi sa singi a son opo kon, acrylic on canvas 100 x 90 cm, 2024 / Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
“Art is a message. I will keep telling the story until everyone understands…If you see something with beauty, it is easy to understand…so I want to make sure that everybody understands.” – Rinaldo Klas, 2024
Colour, technique and language are an integral part of Klas’ message, which are all employed as tools for accessibility. Rinaldo Klas’ palette is vibrant, kaleidoscopic and engaging.
Gold spheres, tropical vegetation, animals such as frogs, fishes and the powisi (Black curassow; Crax alector) commonly known in Suriname as “the gold eating bird” – reinforce the rich symbolism in Klas’ work. Recurring motifs such as the Amerindian spirit (Adornotype facial profile) reiterate the message of our genetic connection as modern day humans to the First peoples and ancient civilisations. In a subtle way, Rinaldo Klas also introduces the concept of intergenerational knowledge and wisdom handed down throughout generations, (existing concurrently with intergenerational trauma) and finally that there is much to be learnt by looking back to our History and histories, to understand and move forward (Principle of Sankofa: originating from the Akan people of Ghana, West Africa).
There is also a consistent and artistic decision when Klas blurs the lines of anatomical and organic forms in his paintings. Almost indissociable, human figures become beaks, becoming feathers, becoming protective arms, becoming roots…the natural, human and spiritual worlds ebb and flow into each other. Seamlessly and endlessly.
Finding our feet again
Rinaldo Klas, In Beweging 3 / In movement 3, mixed media on paper, 34x34cm, 2024 / Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Rinaldo Klas explains: “All these shoes… our feet have gotten weak. We don’t even have a connection with the earth anymore.”In fact, in our quest for modernity, development, progress, – as humans, Klas asserts that we have lost our grounding and we have stopped listening to our intuition. We roam oblivious to the earth’s energy and our innate connection as human beings to the earth’s magnetic force.
Connection therefore or rather re-connection, means taking off all these shoes, shedding the layers, getting closer to the natural world, to truly listen, feel and touch. Klas tells us to come closer, where we adopt a decolonial posture of coexistence with the environment instead of dominating it. Softer, gentler, quieter.
“Nature is telling us so much, but we are not listening. Her voices is soft, subtle so you have to listen carefully …” – Rinaldo Klas
By listening to and getting closer to our natural environment, we are acknowledging our connection to something greater than ourselves. Paying attention to the whispering of Mother Nature, silently, one by one we recognize that individual consciousness is the beginning of our collective healing and transformation.
The way Home
Rinaldo Klas, In the jungle, acrylic on canvas, 140 x 130 cm, 2023 / Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
“Finding home is not just about a place, but about understanding and healing the ruptures within ourselves and our histories.” – Lesley-Ann Brown
In her essay Malaise d’une civilisation (The Malaise of a Civilisation, 1942) Martinican intellectual, theorist and writer Suzanne Césaire, elucidates her post-humanist theory and anthropological concept of l’homme-plante (The Plant Man/Plant Human). According to this concept, the Martinican is profoundly rooted in his environment, and lives in harmony with the rhythm of universal life. Suzanne Césaire’s post-humanist theory presents itself in sharp contrast to Western linearity of unabated performance, production and control of resources.
Beyond Humanism, Suzanne Césaire explains that l’homme-plante, the Martinican – and within a broader Caribbean postcolonial context – embraces and “trusts in the continuity of the life cycle: from seedling, to growth, to blossoming to maturity, then the cycle begins again. It is poetry experienced and felt deeply.” (pg. 33). The writer uses this metaphor to illustrate the resilience and adaptability of the human spirit, comparing our own capacity to adapt and survive to that of the natural world.
Through the lens of Post Humanism therefore, the Plant-man/Plant-human surpasses the limitations imposed by an exploitative society by precisely transforming and becoming more than human…
The current work of Rinaldo Klas in the exhibition Whispers..invites us to do just this, and his painting In the Jungle (2023) particularly so. In this piece, Klas urges us to remember that the forests and jungle are our biggest library of medicine, the natural cycles and patterns present in our environment and ecologies all have meaning.
By moving away from neo-colonial modes of being and doing based on extraction, immediacy, inequity and overconsumption, Klas demonstrates that it is possible to transform. To grow. To blossom.
It is an individual and collective remembering of who and of that which we are a part of, whereby we restore our connection to the Mother Spirit present in Indigenous cosmologies, Nature’s elements and all creatures, to an ethos of care and collective well-being.
This time, as we look to the skies, if we listen closely we will find home.
Adeline Gregoire (Born 1981, Trinidad & Tobago) is an Artist, Curator and Arts writer from Trinidad & Tobago. Her artistic and curatorial practice explores themes of memory and decoloniality, as well as overlooked narratives of the Caribbean, BIPOC spaces and the Global South. Her most recent work investigates the idea of “landscape accumulations” or the ways in which the Land and its (hi)stories continue to inform and shape the individual-collective experience.
In 2013 she co-founded CULTUREGO, the creative platform dedicated to artists and cultural workers from Trinidad & Tobago-Caribbean, where she was Lead Editor for the past 10 years.
Rinaldo Klas (Born 1954, Suriname) is a visual artist whose work reflects his deep concern for nature and the environment. Educated in Suriname at the ‘Nieuwe School voor Beeldende Kunsten’ and subsequently in Jamaica at the Edna Manley College of the Visual and Performing Arts, Klas has further enriched his practice with exhibitions, knowledge sharing and residencies in Jamaica, Venezuela, Brasil, the Netherlands, China, the USA, and French Guiana. Rinaldo Klas considers it his responsibility as an artist and a human being, to convey an important social message to the rest of the world.
Sranan Art Xposed (SAX) deelt hier graag een essay van Adeline Gregoire. Adeline Gregoire (1981) is een beeldend kunstenaar uit Trinidad & Tobago. Haar artistieke en curatoriële praktijk onderzoekt thema’s als geheugen en dekolonialiteit, evenals de gevarieerde en alternatieve verhalen van Caribische, BIPOC en postkoloniale samenlevingen. Adeline Gregoire is de redacteur van CULTUREGO (2013), een cultureel platform dat creatievelingen uit Trinidad en Tobago in het Caribisch gebied belicht, en ze is de oprichter van HOT SUN Caribbean Contemporary Art (2021).
Rinaldo Klas, Wan tori de [Er speelt iets], acrylic on canvas, 90×95.5cm, 2024 / PHOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
In een andere tijd, in een andere ruimte, terwijl ze bleven nadenken over de onmetelijkheid van de luchten daarboven, vonden de Inheemsen, de oorspronkelijke bewoners van het Caribisch gebied, een manier om hun hemel dichterbij te brengen.
De maluana of ciel de case (letterlijk vertaald als de “hemel van het huis”) is een integraal onderdeel van de kunst, beschaving en cultuur van de Inheemse Wayana-gemeenschap. In elk Wayana-dorp werd de maluana in het midden van de tukusipan of het gemeenschapshuis geplaatst. Gemaakt van een ronde, houten schijf van de kapokboom of kankantri (Ceiba petandra), de beschermer van de bossen in de Inheemse en Marronculturen, zijn op de maluana tekeningen van dieren, spirituele wezens en natuurlijke elementen te vinden, traditioneel geschilderd met natuurlijke klei. Ook ingebed in de maluana zijn elementen van sacraliteit, bescherming, zorg, sjamanistische wijsheid, respect voor de natuurlijke wereld, gemeenschap en het circulaire. Dit is een verhaal over de onderling verbonden kosmos: dansend en in voortdurende beweging.
In zijn nieuwe tentoonstelling, Whispers.. (2024, Readytex Art Gallery (RAG), Suriname), presenteert Rinaldo Klas verschillende werken die ons dwingen om de manieren van voorouderlijke Inheemse kennis en de manier waarop we waren te herinneren. De manier waarop we bouwden, de manier waarop we naar de lucht keken, naar de bossen en levenscycli, voor begeleiding en voor levensonderhoud.
“Elke Surinamer draagt een deel van de indianen in zich.” – Rinaldo Klas, 2024
De kern van Klas’ werk is een diepe bewondering voor alle voelende wezens met wie we het land delen. Er is een begrip van het geheel. We lezen ook zijn onwrikbare toewijding aan de natuur, de Inheemse erfenis en zijn eigen Surinaamse Marron-erfgoed: Klas’ moeder was een Marron, uit het gebied van Moengo, Suriname. “De Inheemsen leven al sinds het begin der tijden in deze bossen. De Marrons leerden van hen toen ze ontsnapten van de plantages. Gecombineerd met West-Afrikaanse kennis leefden ze samen als onderdeel van de natuur en creëerden ze hun wereld …”, reflecteert Rinaldo Klas.
Wat we verloren in Empire
Rinaldo Klas, Gowtu [Goud], oliepastel op papier, 29.5x21cm, 2024 / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
De natuur is een deel van ons. Wij zijn een deel van de natuur. Maar de woorden hebben hun betekenis verloren.
In haar boek Decolonial Daughter: Letters from a Black Woman to her European Sonheeft schrijfster Lesley-Ann Brown een hoofdstuk geschreven met de titel: What we lost in Empire. Dit hoofdstuk beschrijft de vernietiging, uitwissing, verlies en vervreemding van de aarde en onze natuurlijke omgeving, die plaatsvond met de komst van kolonisatie in Amerika, het Caribisch gebied en wat we nu kennen als het Globale Zuiden.
Naarmate we ons steeds verder verwijderden van deze verbinding met de aarde, ontstond er een veranderd begrip van de relatie tussen mens en natuur en van interpersoonlijke relaties. Na verloop van tijd verdrongen de behoeften van het individu de behoeften van het collectief; de natuurlijke omgeving werd niet langer gezien als een thuis, essentieel voor het leven, maar eerder als een middel tot een doel, een andere hulpbron die geconsumeerd moest worden. We konden krijgen, extraheren, nemen, grijpen – zonder rekening te houden met natuurlijke cycli, ritmes, evenwicht of toekomstige duurzaamheid.
Rinaldo Klas, Gold and Environment [Goud en milieu], acryl op canvas, 90x100cm, 2024 / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Economisch-kapitalistische idealen om steeds meer valuta te verwerven, in dit geval “het goud”, in combinatie met de wens om macht uit te oefenen … hebben geleid tot een situatie waarin er sprake is van ongekende exploitatie, ontbossing en vernietiging van onderling verbonden ecosystemen.
Extractieve industrieën die diep in het aardoppervlak graven en het gebruik van kwik vergiftigen nu rivieren en waterbronnen in het Amazone-woud, terwijl ze tegelijkertijd schadelijke stoffen in de atmosfeer vrijgeven. Uiteindelijk vernietigt dit de natuurlijke flora en fauna, met rampzalige gevolgen voor de bevolking die in deze beboste gebieden en daarbuiten leeft.
Maar wanneer zijn we gestopt met luisteren? Wiens verhalen consumeren we? Wanneer zijn we vergeten dat wat we ook doen met het land, we onszelf aandoen?
De boodschapper
Rinaldo Klas is zich bewust van de rimpeleffecten van milieudegradatie sinds het tijdperk van Chico Mendes, ontbossing in Brazilië (jaren ’80-’90) en in Suriname “de Gold Rush”, en blijft zichzelf positioneren als een scherp waarnemer, een klokkenluider, een pleitbezorger voor milieurechtvaardigheid, een activist en een doener.
Rinaldo Klas, Wi sa singi a son opo kon [We zullen zingen om de zon te laten opkomen], acryl op canvas 100x90cm, 2024 / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
“Kunst is een boodschap. Ik blijf het verhaal vertellen totdat iedereen het begrijpt … Als je iets moois ziet, is het makkelijk te begrijpen … dus ik wil ervoor zorgen dat iedereen het begrijpt.” – Rinaldo Klas, 2024
Kleur, techniek en taal zijn een integraal onderdeel van Klas’ boodschap, die allemaal worden gebruikt als hulpmiddelen voor toegankelijkheid. Het palet van Rinaldo Klas is levendig, caleidoscopisch en boeiend.
Gouden bollen, tropische vegetatie, dieren zoals kikkers, vissen en de powisi (zwarte hokko; Crax alector) die in Suriname algemeen bekend staat als “de goudetende vogel” – versterken de rijke symboliek in Klas’ werk. Terugkerende motieven zoals de Inheemse geest (Adorno-type gezichtsprofiel) herhalen de boodschap van onze genetische connectie als moderne mensen met de eerste volkeren en oude beschavingen. Op een subtiele manier introduceert Rinaldo Klas ook het concept van intergenerationele kennis en wijsheid die van generatie op generatie wordt doorgegeven (gelijktijdig met intergenerationeel trauma) en ten slotte dat er veel te leren valt door terug te kijken naar onze geschiedenis en geschiedenissen, om te begrijpen en om vooruit te komen (het principe van Sankofa, afkomstig van het Akan-volk van Ghana, West-Afrika).
Er is ook een consistente en artistieke beslissing wanneer Klas de lijnen van anatomische en organische vormen in zijn schilderijen vervaagt. Bijna onlosmakelijk verbonden, worden menselijke figuren snavels, worden veren, worden beschermende armen, worden wortels … De natuurlijke, menselijke en spirituele werelden ebben en vloeien in elkaar over. Naadloos en eindeloos.
Onze draai weer vinden
Rinaldo Klas, In Beweging 3 / In movement 3, mixed media op papier, 34x34cm, 2024 / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
Rinaldo Klas legt uit: “Al deze schoenen … Onze voeten zijn zwak geworden. We hebben zelfs geen verbinding meer met de aarde.” In feite beweert Klas dat we in onze zoektocht naar moderniteit, ontwikkeling, vooruitgang, als mensen, onze gronding zijn verloren en dat we niet meer naar onze intuïtie luisteren. We dwalen rond zonder ons bewust te zijn van de energie van de aarde en onze aangeboren verbinding als mens met de magnetische kracht van de aarde.
Verbinding, of liever gezegd herverbinding, betekent dus al deze schoenen uittrekken, de lagen afwerpen, dichter bij de natuurlijke wereld komen, echt luisteren, voelen en aanraken. Klas vertelt ons om dichterbij te komen, waarbij we een gedkoloniseerde houding aannemen van coëxistentie met de omgeving in plaats van deze te domineren. Zachter, vriendelijker, stiller.
“De natuur vertelt ons zoveel, maar we luisteren niet. Haar stemmen zijn zacht, subtiel, dus je moet goed luisteren …” – Rinaldo Klas
Door te luisteren naar en dichter bij onze natuurlijke omgeving te komen, erkennen we onze verbinding met iets dat groter is dan onszelf. Door aandacht te schenken aan het gefluister van Moeder Natuur, erkennen we in stilte, één voor één, dat individueel bewustzijn het begin is van onze collectieve genezing en transformatie.
De weg naar huis
Rinaldo Klas, In the jungle [In de jungle], acryl op canvas, 140x130cm, 2023 / FOTO Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
“Het vinden van een thuis gaat niet alleen over een plek, maar over het begrijpen en helen van de breuken in onszelf en onze geschiedenis.” – Lesley-Ann Brown
In haar essay Malaise d’une civilisation (De malaise van een beschaving, 1942) verduidelijkt de auteur uit Martinique, de intellectueel, theoreticus en schrijfster Suzanne Césaire haar posthumanistische theorie en antropologisch concept van l’homme-plante(de plantenmens). Volgens dit concept is de Caribische mens diep geworteld in zijn omgeving en leeft hij in harmonie met het ritme van het universele leven. De posthumanistische theorie van Suzanne Césaire presenteert zichzelf in scherp contrast met de westerse lineariteit van onverminderde prestatie, productie en controle van hulpbronnen.
Suzanne Césaire legt uit dat l’homme-plante, binnen de context van Martinique – en binnen een bredere Caribische postkoloniale context – de continuïteit van de levenscyclus omarmt en “vertrouwt op de continuïteit: van zaailing, naar groei, naar bloei naar volwassenheid, en dan begint de cyclus opnieuw. Het is poëzie die diep wordt ervaren en gevoeld.” (pg. 33) De schrijver gebruikt deze metafoor om de veerkracht en aanpassingsvermogen van de menselijke geest te illustreren, door ons eigen vermogen om ons aan te passen en te overleven te vergelijken met dat van de natuurlijke wereld.
Door de lens van het posthumanisme overstijgt de plant-man/plant-mens daarom de beperkingen die worden opgelegd door een uitbuitende samenleving door precies te transformeren en meer te worden dan mens …
Het huidige werk van Rinaldo Klas in de tentoonstelling Whispers.. nodigt ons uit om precies dit te doen, en zijn schilderij In the Jungle (2023) in het bijzonder. In dit stuk spoort Klas ons aan om te onthouden dat de bossen en de jungle onze grootste bibliotheek van medicijnen zijn, de natuurlijke cycli en patronen die aanwezig zijn in onze omgeving en ecologieën hebben allemaal betekenis.
Door af te stappen van neokoloniale manieren van zijn en doen, gebaseerd op extractie, onmiddellijkheid, ongelijkheid en overconsumptie, laat Klas zien dat het mogelijk is om te transformeren. Om te groeien. Om te bloeien.
Het is een individueel en collectief herinneren van wie en van datgene waar we deel van uitmaken, waarbij we onze verbinding met de Moedergeest herstellen die aanwezig is in inheemse kosmologieën, de elementen van de natuur en alle wezens, naar een ethos van zorg en collectief welzijn.
Deze keer, als we naar de lucht kijken, zullen we, als we goed luisteren, thuis vinden.
Adeline Gregoire (geboren 1981, Trinidad & Tobago) is een kunstenaar, curator en kunstschrijver uit Trinidad & Tobago. Haar artistieke en curatoriële praktijk onderzoekt thema’s als geheugen en dekolonialiteit, evenals over het hoofd geziene verhalen over het Caribisch gebied, BIPOC-ruimtes en het Globale Zuiden. Haar meest recente werk onderzoekt het idee van “landschapsaccumulaties” of de manieren waarop het land en zijn (geschiedenis)verhalen de individuele-collectieve ervaring blijven informeren en vormgeven.
In 2013 was ze medeoprichter van CULTUREGO, het creatieve platform gewijd aan kunstenaars en culturele werkers uit Trinidad & Tobago-Caribisch gebied, waar ze de afgelopen tien jaar hoofdredacteur was.
Rinaldo Klas (geboren in 1954, Suriname) is een beeldend kunstenaar wiens werk zijn diepe bezorgdheid voor de natuur en het milieu weerspiegelt. Klas volgde een opleiding in Suriname aan de Nieuwe School voor Beeldende Kunsten en vervolgens in Jamaica aan het Edna Manley College of the Visual and Performing Arts. Hij heeft zijn praktijk verder verrijkt met tentoonstellingen, kennisdeling en residenties in Jamaica, Venezuela, Brazilië, Nederland, China, de VS en Frans-Guyana. Rinaldo Klas beschouwt het als zijn verantwoordelijkheid als kunstenaar en mens om een belangrijke maatschappelijke boodschap over te brengen aan de rest van de wereld.
What: ZÓCALO, the solo exhibition of visual artist, writer and curator Miguel Keerveld
When: Opening exhibition on Thursday November 07, 2024, starting 19:30 hrs. Presentation by Francisco Guevara on Monday, November 11, 2024, in Readytex Art Gallery (RAG). Exhibition until Saturday January 04, 2025, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm
Readytex Art Gallery (RAG) kindly invites the public to experience ZÓCALO, the solo exhibition of visual artist, writer and curator Miguel Keerveld. Building from his broad artistic research and experiences in among other places Mexico, Peru, Brazil, USA and Suriname, Miguel presents a visually, sensorially and conceptually immersive experience that challenges the viewer to a heightened level of engagement and interpretation. Special guest and curator of this exhibition is Mexico-based artist, curator and independent scholar Francisco Guevara, co-founder of the Arquetopia Foundation, which offers International Artist-in Residence programs in Mexico, Peru and Italy.
With ZÓCALO, Miguel celebrates 20 years of creative labor, including nine years as performance persona tumpi flow. The title, ZÓCALO, refers to the main squares in Mexican cities, which were historically also important ceremonial centers for the Aztecs. The title also draws reference to the base of the stolen abstract statue of Alonso de Ojeda made by Erwin de Vries (from which he has previously staged a series of performances – SR), and to the life-death-rebirth tension.
Miguel’s works, particularly his installations – as well as his extensive writings – are often as intriguing as they are complex and enigmatic, consisting of multiple layers of meaning obtained through deeply conceptual, contextual and theoretical explorations. To help shape the concept for this solo exhibition, Miguel Keerveld has spent many hours in intense conversation and sparring with his mentor and curator of the exhibition, Francisco Guevara, who has over 20 years of experience in among other things designing, curating, and managing art projects through visual arts education and historiography of art. Driven onwards by his own inexhaustible energy, boundless creativity and highly inquisitive mind, Miguel takes visitors along on a thought-provoking journey through artworks that question traditional notions of gender, race, identity, history, life and death. As part of this journey he involves, as he consistently does throughout his artistry, an entire community of creative colleagues and collaborators from Suriname and abroad, who enrich the narrative and the experience offered in art and performance at Miguel’s very own metaphorical ZÓCALO. According to Miguel: “This art manifestation questions the position of the artist as an individual, independent, or solitary agent. It explores creative labor as social appearance and collective force. Therefore, ZÓCALO is a mechanism of community and a ‘composition in strength’, manifesting through communal focus and experiments referred to as ‘Caribbean Futurism’ and ‘Latin American Politics’ in the context of Suriname.” In total ZÓCALO includes work by 22 other creatives based in Suriname, Brazil, Mexico, USA, Peru, the Netherlands, France and Germany.*
Slideshow of the making of ZÓCALO / PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)
+++
Met genoegen nodigt Readytex Art Gallery (RAG) het publiek uit om de solo-expositie ZÓCALO van beeldend kunstenaar, schrijver en curator Miguel Keerveld te komen beleven. Voortbouwend op zijn artistieke onderzoek en ervaringen in onder meer Mexico, Peru, Brazilië, USA en Suriname, presenteert Miguel een visueel en conceptueel meeslepende ervaring die de kijker uitdaagt tot een hoger niveau van betrokkenheid en interpretatie. Speciale gast en curator van deze expositie is de in Mexico gevestigde kunstenaar, curator en onafhankelijk wetenschapper Francisco Guevara, medeoprichter van de Arquetopia Foundation, die internationale artist-in-residence programma’s aanbiedt in Mexico, Peru en Italië.
Met ZÓCALO viert Miguel 20 jaar creatieve arbeid, waaronder negen jaar als performance persona tumpi flow. De titel, ZÓCALO, verwijst naar de belangrijkste pleinen in Mexicaanse steden, die historisch gezien ook voor de Azteken belangrijke ceremoniële centra waren. Met de titel refereert Miguel ook aan de sokkel van het gestolen, abstracte beeld van Alonso de Ojeda van Erwin de Vries (vanwaar hij vaker een performance uitvoerde – SR), en naar de spanning tussen leven, dood en wedergeboorte.
Miguels werken, met name zijn installaties – evenals zijn uitgebreide schrijfwerk – zijn vaak even intrigerend als complex en raadselachtig, en voorzien van meerdere betekenislagen, verkregen door diepgaande conceptuele, contextuele en theoretische verkenningen. Voor het concept van deze solotentoonstelling heeft Miguel vele uren doorgebracht in intense conversatie en overleg met zijn mentor en curator van de tentoonstelling, Francisco Guevara, die meer dan 20 jaar ervaring heeft in onder andere het ontwerpen, samenstellen en begeleiden van kunstprojecten door middel van beeldende kunsteducatie en geschiedschrijving over kunst. Voortgestuwd door zijn onuitputtelijke energie, grenzeloze creativiteit en zeer onderzoekende geest, neemt Miguel Keerveld bezoekers mee op een boeiende reis langs kunstwerken die traditionele noties van gender, ras, identiteit, geschiedenis, leven en dood uitdagen. Als onderdeel van deze reis betrekt hij, zoals hij in zijn kunstenaarschap consequent doet, een hele gemeenschap van creatieve collega’s en samenwerkingspartners in Suriname en het buitenland, die het narratief en de belevenis verrijken van de kunst en performances in Miguels eigen metaforische ZÓCALO. Volgens Miguel: “Deze kunstmanifestatie bevraagt de positie van de kunstenaar als individueel, onafhankelijk en solitair. Het onderzoekt creatieve arbeid als sociale verschijning en collectieve kracht. Daarom isZÓCALO een mechanisme van gemeenschap en een ‘compositie in kracht’, die zich manifesteert door middel van gemeenschappelijke focus en experiment waarnaar wordt verwezen als ‘Caribisch futurisme’ en ‘Latijns-Amerikaanse politiek’ in de context van Suriname.” In totaal toont ZÓCALO werk van 22 collega-creatievelingen uit Suriname, Brazilië, Mexico, USA, Peru, Nederland, Frankrijk en Duitsland.*
