TEKST Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence voor het project ALAKONDRE: A space in time in samenwerking met Readytex Art Gallery (RAG).

In de verhalen van de bijbel staat vuur symbool voor een tsunami van ellende. Ook in mijn eigen levensgeschiedenis duikt het element vuur op, maar dan om te zoeken naar nieuwe manieren van zijn in relatie tot de tijd. Het maakt niet uit of het vinden van nieuwe benaderingen ontstaat vanuit mijn rol als kunstenaar, als curator of als iets ander … Ik heb veel respect voor vuur. Misschien heeft het bij de selectie van kunstwerken voor de expositie UDUBAKI part two gebrand? De kleuren in een groot aantal werken doen me aan vuur denken; iets wat ik nadrukkelijk in het werk van Remy Jungerman, Reinier Asmoredjo, Rinaldo Klas en Wilgo Vijfhoven voel én wat ik beschouw als kans voor zelfverwezenlijking.

UDUBAKI-verhaal

Ik ben vooral nieuwsgiering naar zelfverwezenlijking vanuit artistiek oogpunt. Hiervoor richt ik me op de serie exposities getiteld UDUBAKI, die het UDUBAKI-verhaal vanuit drie perspectieven vertelt. Deel één gaat over de relatie surrealisme en maskers. Deel twee baseert zich op de vrouwelijke sensatie in relatie tot het innerlijk kind. In deel drie wordt bij de diepere relatie stilgestaan. Door deze verhoudingen via kunst te laten zien, hoop ik bij te kunnen dragen aan andere impulsen in een wereld die te veel door mannelijke spierballen wordt gedomineerd. Dat ben ik meer dan zat, reden waarom ik tussen 7 en 29 januari 2022 de conversatie UDUBAKI part two in Readytex Art Gallery (RAG) installeer, waarmee dit deel van het verhaal inspeelt op het gezin in een Surinaamse context. Het is een eer dat Remy Jungerman hieraan deelneemt. Omdat niet alleen deze erekunstenaar bijzonder is, breng ik zijn werk in dialoog met o.a. het werk van de ‘local master’ Kit-Ling Tjon Pian Gi. Daarnaast selecteer ik ook werk van Hanka Wolterstorff, Paul Chang, Reinier Asmoredjo, Rinaldo Klas, Roddney Tjon Poen Gie, Wilgo Vijfhoven, Humphrey Tawjoeram (YouTube), Danasion Akobe (aka Dona) en Lola Ankarapi. Via verschillende beeldtalen focust dit deel van het UDUBAKI-verhaal op waarom moeders en kinderen belangrijke elementen in de Surinaamse beeldtaal kunnen zijn. En hoe Suriname kracht hieruit kan putten.

Bij sommige kunstwerken had ik mij ook bijzondere ervaringen durven voorstellen. De serie One Can Make A Difference van Kit-Ling Tjon Pian Gi, met Surinaamse schoolkinderen, was zo’n werk. Daarbij vroeg ik me af: welke abstracte schoonheid ondersteunde het proces én wat maakte dat de kunstenaar verbinding met schoolkinderen zocht? Een ander bijzonder werk vond ik het schilderij Face in the Sun van Reinier Asmoredjo, bewaakt door het veel-luik Nature in Abstraction van Paul Chang en ondersteund door het op de achtergrond toekijkende schilderij Two Souls van Rinaldo Klas. Omdat de natuur niet vanzelfsprekend in relatie tot de vrouw of tot naaktheid is gebracht in deze kunstwerken, droegen ze veel bij aan mijn zoektocht naar verdieping.

Vrouwelijke sensatie

In alle werken vond ik vrouwelijke sensatie terug. Voor mij droeg deze sensatie bij aan een diepzinnige manier van inclusie. In bijvoorbeeld het werk van Remy Jungerman zag ik dat. Hij is ‘onze alakondre export’, zoals theatermaker Alida Neslo over hem sprak. In UDUBAKI part two manifesteerde alakondre zich als architectonische ruimtelijkheid waarin ik onbegrensde subjecten kon erkennen. Het vroegere werk van Jungerman, de serie Peepina Antoinette met diverse gevogelte,herinnerde mij gelijktijdig aan wel- en aan niet-herkenbare zaken. In de installatie Alakondre combineerde ik deze prints daarom met werk van Kit-Ling Tjon Pian Gi (uit de series Gems in Your Brain en In Search Of…) en werken van Danasion Akobe en Lola Ankarapi. Mijn poging om de bezoeker eraan te herinneren dat ‘modern’ en ‘traditioneel’ altijd al samenvielen, deed ik door grenzen tussen hoge en lage kunst te vervagen. De bezoeker kon dan ook stilstaan bij twee kanten van hetzelfde.

Sommige werken vond ik enigszins problematisch. Dat waren kunstwerken waarvan ik vond dat de vrouw te nadrukkelijk in verband is gebracht met de natuur. Zijn vrouwen niet ook een ‘object’ van cultuur? Misschien ontstond de vrouw-natuur-relatie in mijn geprogrammeerde brein, en werd deze versterkt omdat ik aardig wat vrouwelijk naakt in enkele schilderijen zag. Terecht vond ik de reactie van een bezoeker die tijdens mijn rondleiding vroeg over deze clichés: ‘Wanneer ga ik ook mannelijk naakt in onze beeldende kunst zien?’ Antwoord bleef ik haar helaas schuldig. Zou tenminste mannelijkheid een thema voor een expositie in ons project kunnen zijn? Deel twee van UDUBAKI zocht naar de kracht in de verstrengeling van het innerlijk kind en de vrouwelijke sensatie als een dialoog met het vuur in de rituelen van Inheemse gemeenschappen in het Caribisch gebied.

In het algemeen strekt de focus op vuur in het proces van UDUBAKI veel verder. Ik ben geïnspireerd door Zijn en Tijd (Heidegger, 1927) waarin wordt opgeroepen tot zelfverwezenlijking (Zimmer, 2005). Waar Martin Heidegger vuur als een metafoor voor industrialisatie gebruikt, inspireert het mij om onze collectieve ervaringen te onderzoeken. Zo vind ik veel motivatie bij gemeenschappen als de Kariña. Behalve dat natuur en cultuur bij hen hand in hand gaan, wordt iedereen betrokken tijdens de algemene voorbereidingen bij het bewerken van hun landbouwgronden. Dit is bekend als moshiro. Hierin zie ik een diepe vorm van inclusie, tussen natuur en cultuur én tussen mensen onderling. Nadat de gemeenschap het bewerkte gebied onder verschillende gezinnen heeft verdeeld, volgt koiwara: een ritueel waarbij moeders en kinderen hun toegewezen deel zelf bewerken door houtstapels van onvoldoende verbrande boomstammen en takken verder te verbranden. Daarom breng ik die zelfbeschikking van Heidegger in relatie tot koiwara.

Moshiro en alakondre

Zijn moshiro en alakondre met elkaar te vergelijken? In de Surinaamse context zijn ze ervaringen met diepe innerlijke belevingen van inclusie, waardoor ze zich ook in onze kunst manifesteren. Hier denk ik bijvoorbeeld aan het werk van Klas die mens, flora en fauna in elkaar verweeft. Ook de verstrengeling van flora en fauna in het werk van Roddney Tjon Poen Gie herinnert aan inclusie voorbij de menselijke realitiet. Om dit goed te begrijpen is kennis van alakondre-fasi vereist, wat ook als basis nodig is om de diversiteit in de UDUBAKI-expositieste kunnen lezen. Betekenis geven aan alakondre-fasi begint met het erkennen dat alakondre tegenovergesteld is aan apartheid; fasi is Sranan voor methode. Echter, alakondre-fasi isniet vertaalbaar. In pogingen om het begrip alakondre te vertalen, wordt verwezen naar ‘universeel’ (Ensie, 2017) die in relatie tot winti (een hybride-filosofie in Suriname gebaseerd op Inheemse, Afrikaanse en Europese kennis) wordt geplaatst. Maar ik breng alakondre liever in verband met een compositie: de manifestatie van wat ‘nooit meer- of enkelvoud is, nooit één wereld en daarom ook nooit meerdere werelden is’. Deze compositie is wat een moderne politieke theorie peasant consciousness noemt: ‘het vermogen dat specifieke anders-dan-menselijke persoonlijkheden veroorzaken in iemand, zodat hij of zij zich in een effectieve relatie ermee kan begeven’ (Cadena, 2015). Juist omdat kunst in Suriname zo anders is, overstijgt alakondre-fasi wat men kent als winti. Benadering van alakondre vanuit territorium maakt het onmogelijk de diepte hiervan te kunnen beleven.

Ik vraag me af: wie is zich helemaal bewust van alakondre? Voor mij is het complexiteit van de Caribische ‘identiteit’ dat gebaseerd is op een proces van uitwisseling met elkaar. Daarom is alakondre in Surinaamse kunst het gelijktijdig in staat zijn eenzelfde en verschillende (beeld)talen in één of meer objecten te her- en erkennen; een fenomeen dat zich als agama gedraagt. De alakondre spiritin onze beeldtaal vertaalt zich ook voorbij de realiteit van schilderijen. Het werk van Hanka Wolterstorff, vervaardigd uit klei, roept bij mij de kracht van prana op en ik word gelijktijdig naar Moeder Aarde verwezen. Bekend als Mama Aisa (in Suriname) en als Pacha Mama (bij Inheemse volkeren van de Amerika’s), vind het helemaal niet gek dat Moeder Aarde veelal als een kameleon wordt voorgesteld. Jammer genoeg begrijpt men niet altijd de diepere nuance hiervan. Net als de kameleon is alakondre een diepgewortelde compositie van onze creatieve en culturele ervaring. In het Caribisch gebied is de ervaring met alakondre niet hetzelfde als die van Nederland bijvoorbeeld, want de Nederlandse ervaring met alakondre is voor ons Een Ander. En toch, UDUBAKI gaat ook over iemand die niet echt-echt Caribisch is.

^{Van links naar rechts: keramiek Hanka Wolterstorff (2 foto’s), beeld Remy Jungerman (boven) en Kit-Ling Tjon Pian Gi (onder); posters van prints Remy Jungerman}

Om de ambiguïteit die alakondre is goed te demonstreren, moet iemand echt-echt Caribisch zijn. Neem bijvoorbeeld, de vaststelling dat more is more naadloos aansluit op de alakondre-gedachte (Krieger, 2021). Dit laat me fronsen. Het maakt mij wel bewust dat alakondre-fasi een onbegrensde ruimtelijkheid is waarin de UDUBAKI-trilogie vanuit innerlijke spontaniteit ontstaat. Hoewel UDUBAKI part two ‘more is more’ toont, laten andere delen denken aan less is more. Het is om deze inclusieve geest van alakondre, en om voort te bouwen op artistieke onderzoekingen en conversaties over de rol van alakondre in de Surinaamse kunst, dat ik de gedachte I kroywara I: ik loop met jou en jij loopt met mij alseen stevige en noodzakelijke basis gebruik. Dit is mijn vertrekpunt in postmodernisme en een visie voor de 21^ste eeuw. In deze visie zie ik een Opète waar ook Jungermans werk mij aan herinnert, naast kenmerken van het modernisme van de 20^ste eeuw. Doordat zijn werk op een geniale wijze demonstreert wat alakondre-fasi is, snap ik waarom hij ook in Nederland zo goed wordt begrijpen.

De essentie van alakondre-fasi vind ik bijzonder. Het is een bewust-onbewust spanningsveld en gaat voorbij grenzen van etniciteit, gender en natie. Zo is van Jungerman bekend dat zijn werk in Nederland aan dat van de kunststroming De Stijl doet denken. Echter, hoeveel mensen in Suriname zegt De Stijl iets? Ongeacht de artistieke intentie in het werk van deze erekunstenaar; ik zie ‘traditionele’ kunst. Zijn werk biedt een veelheid aan associaties, waarom ik het in relatie plaats tot o.a. Moderne, Inheemse en Marrontradities. Dan richt ik me ook op verschillen en overeenkomsten van zijn werk in een constellatie met werk van Kit-Ling Tjon Pian Gi, Lola Ankarapi en Danasion Akobe . 

Dat het misschien uitdagend voor Een Ander is alakondre te begrijpen, snap ik. Juist door de verschillende grondhoudingen van Suriname en Nederland kunnen diverse ervaringen met alakondre ontstaan die ook tegengesteld zijn. Het project ALAKONDRE: A Space in Time is dan ook een manier om diepere inclusie, zoals ruimte waarin wij met elkaar op navelniveau in verbinding staan, te demonstreren aan Een Ander. Voor ons is deze verbinding een plezierig ontmoeten. Volgens één van mijn mentoren: ‘We vieren de vrijheid van diversiteit, identiteit, affiniteit … alle drie tegelijk … We celebrate …’ (Neslo, 2021).

Bronnen:

• Cadena, M. de la, Earth Beings: ecologies of practices across Andean Worlds
• Ensie, Algemeen Nederlands Woordenboek
• Heidegger, M., Zijn en Tijd
• Krieger, B., Zet je tropenhelm af en kijk om je heen; Eldorado bevindt zich hier in Nederland
• Neslo, A., Proclamatie Art Manifesto part 1
• Zimmer, R., De schatkamer van de Filosofie: een sleutel tot 16 onsterfelijke werken

+++

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie verleend uit het Dr. Silvia W. de Groot Fonds.

Lees meer over het Dr. Silvia W. de Groot Fonds hier.

Lees meer over Dr. Silvia W. de Groot hier.

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) werkt samen met het merk EdKe en de performance persona Tumpi Flow. Opgeleid in de civiele techniek opereert ‘hij’ met focus op beeldtaal en creatief schrijven. Als een hybride-intuïtief concept voert ‘zij’ politieke interventies uit die verband houden met sociale praktijk. Als onderzoeker is ‘het’ gericht op het activeren van performatieve politiek en het manifesteren van rituelen, beide gerelateerd aan creatieve counseling en civic engineering van een cyborg-feministisch project.

FOTO’S Courtesy Ada Korbee & Readytex Art Gallery (RAG)

TEXT Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence for the project ALAKONDRE: A space in time in collaboration with  Readytex Art Gallery (RAG).

In stories from the bible, fire is symbolic of a tsunami of misery. The element of fire also turns up in my own life history, but then to search for new ways of being in relation to time. It makes no difference if the finding of new approaches unearths from my role as an artist, as curator or as something else … I have great respect for fire. Maybe it burned during the selection of artworks for the exhibition UDUBAKI part two? The colors in many of the works remind me of fire; something that I particularly feel in the work of Remy Jungerman, Reinier Asmoredjo, Rinaldo Klas and Wilgo Vijfhoven, and which I see as an opportunity for self-actualization.

UDUBAKI-narrative

I am especially curious about self-actualization from an artistic point of view. For this, I focus on the series of exhibitions titled UDUBAKI, which relate the UDUBAKI-narrative from three perspectives.  Part one is about the relationship between surrealism and masks.  Part two is based on the feminine sensation in relation to the inner child. In part three, there is more attention for the deeper relationship. By displaying these relationships through art, I hope to contribute to other impulses in a world that is too much dominated by masculine muscle flexing. I am more than fed up with this, which is why I installed the conversation UDUBAKI part two in Readytex Art Gallery (RAG) between January 7 and 29, 2022, with this part of the narrative dealing with the family in a Surinamese context. It is an honor to have Remy Jungerman as a participant. Because this honorary artist is not the only one who is special, I bring his work in dialogue with among others, the work of the ‘local master’ Kit-Ling Tjon Pian Gi. I furthermore selected work by Hanka Wolterstorff, Paul Chang, Reinier Asmoredjo, Rinaldo Klas, Roddney Tjon Poen Gie, Wilgo Vijfhoven, Humphrey Tawjoeram (YouTube), Danasion Akobe (aka Dona) and Lola Ankarapi. Through a variety of visual imagery, this part of the UDUBAKI-narrative focuses on why mothers and children can be important elements in Surinamese visual language. And how Suriname can draw strength from this.   

With some of the works I also dared to imagine special experiences. The series One Can Make A Difference by Kit-Ling Tjon Pian Gi, with Surinamese school children, was one of those. There I wondered: what abstract beauty supported the process, and what moved the artist to seek a connection with schoolchildren?  Another work I found striking was the painting Face in the Sun by Reinier Asmoredjo, guarded by the multiple-panel Nature in Abstraction by Paul Chang and supported by Two Souls from Rinaldo Klas, looking on from the background. Because nature was not automatically placed in relation to the woman or to nudity in these works of art, they contributed significantly to my search for greater depth.

Feminine sensation

I recognized feminine sensation in all of the works. For me, this sensation contributed to a profound manner of inclusion. I saw that for example, in the work by Remy Jungerman. He is ‘our alakondre export’, as theatre maker Alida Neslo says about him. In UDUBAKI part two alakondre manifested itself as an architectural spatiality in which I could recognize limitless subjects. The earlier works of Jungerman, the series Peepina Antoinette with various fowls, equally reminded me of recognizable and non-recognizable matters. That is why, in the installation Alakondre, I combined these prints with the work of Kit-Ling Tjon Pian Gi (from the series Gems in Your Brain and In Search Of…) and works by Danasion Akobe and Lola Ankarapi. I approached my attempt to remind the viewer that ‘modern’ and ‘traditional’ always coincide, by blurring the boundaries between high and low art. The visitors could then also contemplate two sides of the same thing.

I found a few of the works somewhat problematic. Those were artworks in which I believed that women were too strongly associated with nature. Are women not also an ‘object’ of culture? Maybe the woman-nature-relationship originated in my programmed brain, and was further reinforced because I saw quite a bit of nudity in some of the paintings. I thought the reaction of one of the visitors during my tour was rather justified, as she questioned these clichés: ‘When will I also get to see male nudes in our visual art?’ Alas, I still owe her an answer. Could masculinity at least be the theme of an exhibition within our project?  Part two of UDUBAKI searched for the strength in the entanglement of the inner child and the female sensation as a dialogue with the fire in the rituals of Indigenous communities in the Caribbean.   

Generally speaking, the focus on fire in the process of UDUBAKI goes a lot further. I am inspired by Being and Time (Heidegger, 1927) which calls for self-actualization (Zimmer, 2005). Whereas Martin Heidegger uses fire as a metaphor for industrialization, it inspires me to research collective experiences. I thus find much motivation in communities like the Kariña. Besides the fact that for them, nature and culture go hand in hand, everyone is involved during the general preparations while working their agricultural plots. This is known as moshiro. Herein I see a deep form of inclusion, between nature and culture and between people amongst themselves. After the community has divided the worked land among the various families, comes koiwara: a ritual during which mothers and children continue to work their assigned plots by further burning remaining woodpiles and insufficiently burned tree trunks and branches. That is why I relate Heidegger’s self-determination to koiwara.

Moshiro and alakondre

Are moshiro and alakondre comparable? In the Surinamese context they are deep inner experiences of inclusion, which is why they are also manifested in our art. Here for instance, I think of the work of Klas, who interweaves man, flora and fauna.  The entanglement of flora and fauna in the work of Roddney Tjon Poen Gie also reminds me of inclusion beyond the human reality. To understand this properly, knowledge of alakondre-fasi is required, which is also necessary to be able read the diversity in the UDUBAKI–exhibitions. Giving meaning to alakondre-fasi starts with recognizing that alakondre is the opposite of apartheid; fasi is Sranan for method. However, alakondre-fasi is not translatable. In attempts to translate the concept of alakondre, reference is made to ‘universal’ (Ensie, 2017) which is placed in relation to winti (a hybrid philosophy in Suriname based on Indigenous, African and European knowledge). But I would rather associate alakondre with a composition: the manifestation of what is ‘never plural or singular, never one world and because of that also never more worlds.’ This composition is what a modern political theory peasant consciousness calls: ‘the ability that specific other-than-humans engender in a person, so that he or she can engage in an effective relationship with them’ (Cadena, 2015). Precisely because art in Suriname is so different, alakondre-fasi transcends that what is known as winti. Approaching alakondre from the territorial, makes it impossible to experience its depth.

I wonder: who is fully aware of alakondre? For me it is the complexity of the Caribbean ‘identity’ that is based on a process of exchange with each other. That is why alakondre in Surinamese art is simultaneously being able to recognize and acknowledge similar and different (visual) languages in one or more objects; a phenomenon that behaves like an agama. The alakondre spirit in our imagery also translates beyond the reality of paintings. The work of Hanka Wolterstorff, made from clay, evokes within me the strength of prana and at the same time I am referred to Mother Earth. Known as Mama Aisa (in Suriname) and as Pacha Mama (by Indigenous peoples of the Americas), it is not at all strange that Mother Earth is often presented as a chameleon. Unfortunately, the deeper nuances of this are not always understood. Just like the chameleon, alakondre is a deep-rooted composition of our creative and cultural experience. In the Caribbean, the experience with alakondre is not the same as in the Netherlands for example, because the Dutch experience with alakondre is for us An Other. And yet, UDUBAKI is also about someone who is not really-truly Caribbean.

In order to adequately demonstrate the ambiguity that alakondre is, one must really-truly be Caribbean. Take for example, the observation that more is more fits in seamlessly with the alakondre-idea (Krieger, 2021). This causes me to frown. It does make me aware that alakondre-fasi is a borderless spatiality in which the UDUBAKI-trilogy arises from inner spontaneity. Although UDUBAKI part two displays ‘more is more’, other parts are reminiscent of less is more. It is for this inclusive spirit of alakondre, and to continue building on artistic research and conversations about the role of alakondre in Surinamese art, that I use the concept I kroywara I: I walk with you and you walk with me asa strong and necessary basis. This is my point of departure in post modernism and a vision for the 21^st century. In this vision I see an Opète of which Jungerman’s work also reminds me, in addition to features of the modernism of the 20^th century.  Because his work demonstrates what alakondre-fasi is in a brilliant way, I understand why he is also understood so well in the Netherlands.  

I find the essence of alakondre-fasi special. It is a conscious-unconscious tension field and goes beyond the borders of ethnicity, gender and nation. Of Jungerman for example, it is known that in the Netherlands his work often reminds of that of the art movement De Stijl (The Style). However, for how many people in Suriname does De Stijl mean anything? Regardless of artistic intention in the work of this honorary artist, I see ‘traditional’ art. His work offers a multitude of associations, which is why I place it in relation to, among other things, modernism, Indigenous and Maroon traditions. Then I also turn myself to differences and similarities of his work in a constellation with works by Kit-Ling Tjon Pian Gi, Danasion Akobe (aka Dona) and Lola Ankarapi. 

I get that it might be difficult for An Other to understand alakondre. Precisely because of the different basic attitudes of Suriname and the Netherlands, this could result in diverse experiences with alakondre, which are also opposite. The project ALAKONDRE: A Space in Time is indeed a way to demonstrate to An Other, a deeper inclusivity, as space in which we stand in connection with each other at navel level. For us this connection is a pleasant encounter. According to one of my mentors: ‘We celebrate the freedom of diversity, identity, affinity… all three at the same time… We celebrate …’ (Neslo, 2021).

+++

Sources:

• Cadena, M. de la, Earth Beings: ecologies of practices across Andean Worlds
• Ensie, Algemeen Nederlands Woordenboek
• Heidegger, M., Zijn en Tijd
• Krieger, B., Zet je tropenhelm af en kijk om je heen; Eldorado bevindt zich hier in Nederland
• Neslo, A., Proclamatie Art Manifesto part 1
• Zimmer, R., De schatkamer van de Filosofie: een sleutel tot 16 onsterfelijke werken

+++

This publication was made possible in part by a grant from the Dr. Silvia W. de Groot Fund.

Read more about the Dr. Silvia W. de Groot Fund here (only in Dutch).

Read more about Dr. Silvia W. de Groot here (only in Dutch).

TEXT Miguel E. Keerveld

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) works in conjunction with the brand EdKe and the performance persona Tumpi Flow. Educated in civil technical engineering, ‘he’ operates with focus on visual language and creative writing. As a hybrid-intuitive concept, ‘she’ performs political interventions related to social practice. As researcher ‘it’ is focused on activating performative politics and manifesting rituals, both related to creative counseling and civic engineering of a cyborg feminist project.

PHOTOS Courtesy Ada Korbee & Readytex Art Gallery (RAG)

What: MAN STEN, an exhibition curated by curator-in-residence Kurt Nahar

When: Saturday June 11th, 2022, until Saturday July 2nd, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm. In accordance of course, with the COVID-19-measures.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

It is time for the next event within the busy year-schedule of the ALAKONDRE: A Space in Time project at Readytex Art Gallery (RAG). In the month June, Kurt Nahar will present the last in a series of three exhibitions for which he has been responsible in his role as curator-in-residence. Starting from Saturday June 11th, you can enjoy the exhibition MAN STEN, a group exhibition in which Kurt Nahar highlights the different nuances and interpretations of the term masculinity.

MAN STEN is in a certain sense, a reaction to his previous exhibition UMA STEN, in which he showed his support for the continuously strengthening call of women for equal rights, opportunities and respect. How do men feel about that? What is their approach to societal expectations and to the pressure placed on them, often by their own egos or by others in their direct environment? How do they experience their manliness in this ever-changing world?
It is indeed an exhibition in which Kurt Nahar questions masculinity. He does this with a diverse collection of paintings, sculptures, photography and installations that visualize the subject in various ways. “Some of the artworks address subjects such as man’s urge for dominance, which is expressed, for example, in the macho behavior of world leaders towards defenseless people, sometimes culminating in war or oppression” says the curator. But the loneliness or despair that men can experience in today’s world, the feminine within the masculine, and childlike innocence are also themes that Nahar touches on in this exhibition.

The Local Master in MAN STEN is Sirano Zalman, a visual artist of whom his artistic photographs featuring nudes or partial nudes, including men, are quite well known. From the collection of Readytex Art Gallery, the exhibition includes works by the artists Kenneth Flijders, Miguel E. Keerveld, Dhiradj Ramsamoedj and also by Kurt Nahar himself. Last but not least, there are also artworks on display from the guest artists Fabian de Randamie, Shawn Stolting and Hariandi Todirijo. Everyone is welcome to come and see how this diverse group of artists, either consciously or subconsciously, deals with the theme of masculinity in their work.

+++

^{The making of … MAN STEN}

+++

Het is weer tijd voor de eerstvolgende activiteit binnen het drukke jaarprogramma van het ALAKONDRE: A Space in Time project bij Readytex Art Gallery (RAG). In de maand juni presenteert Kurt Nahar, in zijn rol als curator-in-residence, namelijk de laatste in de reeks van drie exposities waar hij verantwoordelijk voor is. Vanaf zaterdag 11 juni kunt u genieten van MAN STEN, een groepsexpositie waarin Kurt Nahar de verschillende nuances en interpretaties van het begrip mannelijkheid bespreekbaar maakt.

MAN STEN is in zekere mate een reactie op zijn vorige expositie UMA STEN, waarin hij de steeds luider en indringender wordende roep van de vrouw om gelijke rechten, kansen en respect, ondersteunt. Hoe staat de man daar tegenover? Hoe gaat hij om met maatschappelijke verwachtingen en met de druk die soms vanuit zijn eigen ego of vanuit zijn directe omgeving op hem gezet wordt? Hoe ervaart hij het man-zijn in deze steeds veranderende wereld?
Kortom, het is een expositie waarin Kurt Nahar mannelijkheid bevraagt. Dit doet hij met een gevarieerde collectie van schilderijen, sculpturen, fotografie en installaties die het thema op verschillende manieren in beeld brengen. “Er zijn werken die onderwerpen aankaarten zoals de drang tot dominantie van de man, welke bijvoorbeeld tot uiting komt in het machogedrag van wereldleiders tegenover het weerloze volk, soms uitmondend in oorlog of onderdrukking”, aldus de curator. Maar ook de eenzaamheid of wanhoop die mannen kunnen ervaren in de wereld van nu, het vrouwelijke in het mannelijke, en kinderlijke onschuld zijn thema’s die Nahar met deze expositie bespreekbaar maakt.

De Local Master in MAN STEN is Sirano Zalman, een kunstenaar die bekend staat om zijn artistieke foto’s van onder andere naakte of halfnaakte figuren, waaronder ook mannen. Uit de collectie van Readytex Art Gallery is werk opgenomen van de kunstenaars Kenneth Flijders, Miguel E. Keerveld, Dhiradj Ramsamoedj en ook van Kurt Nahar zelf. Verder is er werk te zien van de gastkunstenaars Fabian de Randamie, Shawn Stolting en Hariandi Todirijo. Eenieder is welkom om te komen kijken hoe deze gevarieerde groep kunstenaars in hun werk, bewust of onbewust, met het thema mannelijkheid is omgegaan.

TEXT Press release Readytex Art Gallery (RAG)

PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

What: Threads of Identity, a solo exhibition by Shaundell Horton

When: Friday July 8th, 2022, until Saturday July 30th, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm. In accordance of course, with the COVID-19-measures.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

Threads of Identity by Shaundell Horton is the first solo exhibition of this visual artist in Readytex Art Gallery (RAG). This special exhibition is part of our larger ALAKONDRE: A Space in Time project and within that framework, the designated curator is artist Miguel Keerveld.

The majority of the new artworks that Shaundell Horton presents in Threads of Identity, reflect her own mixed identity. “Not the identity that people might think to recognize from the outside, but the identity that is formed from within, not only by my origin, but also by everything else I take along from my surroundings and my life experiences.” Because although her country of birth Guyana, plays an important role in her art and in the shaping of her identity, her youth and life in Suriname are also of great influence on everything that she creates. The used teabags, the embroidery and crocheted doilies that she often incorporates in her work, are clear references to the British influences in her heritage. But these literal Threads of Identity are increasingly fused with other visual elements that ultimately form the threads of a much broader narrative. For this exhibition, for example, she makes abstract masks in which she combines ceramics and crocheting. Perhaps the clay that she uses there has something to do with an earthier component, with the soil of the country that she currently considers her home? And the various colors of the threads used to crochet, perhaps with the rich cultural diversity in our beautiful Alakondre Suriname?

In a series of large portraits, in which she would normally apply used teabags to the entire background in a collage technique, she now purposely leaves a significant amount of empty white space. For Shaundell, this white space symbolizes the space that she allows herself to remain receptive to new impressions and influences. A space that thus gives her the opportunity to enrich, expand and strengthen her art as well as her identity. And looking at the other works in the exhibition, it seems as if Shaundell also wants to create a space for the Threads of Identity of others all over the world, so that they may also openly and respectfully entangle or unite themselves with those of any and all others.

Please note: On Saturdays there will be guided tours of the exhibition. If you would like to join, please register in advance by WhatsApp: +597 894 5911 or email: info@readytexartgallery.com.

+++

+++

Threads of Identity is de eerste solo-expositie van Shaundell Horton in Readytex Art Gallery (RAG). Deze bijzondere tentoonstelling maakt deel uit van het grotere ALAKONDRE: A Space in Time-project en binnen dat kader is kunstenaar Miguel Keerveld deze keer de aangewezen curator.

De meeste van de nieuwe kunstwerken die Shaundell Horton in Threads of Identity presenteert, zijn een reflectie van haar eigen versmolten identiteit. “Niet de identiteit die men van buitenaf denkt te herkennen, maar de identiteit die van binnenuit gevormd wordt niet alleen door mijn afkomst, maar ook door alles dat ik meeneem uit mijn omgeving en levenservaring.” Want hoewel haar geboorteland Guyana een belangrijke rol speelt en in haar kunst en in de vorming van haar identiteit, zijn ook haar jeugd en leven in Suriname van grote invloed op alles dat zij creëert. Zo zijn de gebruikte theezakjes, het borduurwerk en de gehaakte doekjes die zij vaak in haar werk incorporeert een duidelijke referentie naar de Britse invloed in haar afkomst. Maar die letterlijke Threads of Identity zijn steeds vaker versmolten met andere beeldelementen die de draden vormen van een veel bredere conversatie. Zo maakt ze voor deze expositie abstracte maskers die een combinatie zijn van keramiek en haakwerk. Wellicht heeft de klei die ze gebruikt iets te maken met de aardse component, met de grond van het land dat nu haar thuis is? En de verschillende kleuren van het haakwerk misschien met de rijke culturele diversiteit in ons mooie Alakondre Suriname?

In een serie grote portretten laat zij op de achtergrond, die ze meestal in een collagetechniek volledig met gebruikte theezakjes bedekt, nu heel bewust lege witte ruimtes staan. Die witte ruimte symboliseert voor Shaundell de ruimte die zij zichzelf gunt om open te staan voor nieuwe indrukken en invloeden. Een ruimte die haar in de gelegenheid stelt om haar kunst en haar identiteit te verrijken, verruimen en versterken. En kijkend naar de andere werken in de tentoonstelling, lijkt Shaundell ook ruimte te willen creëren voor de Threads of Identity van anderen, waar ook ter wereld, zodat ook die zich open en respectvol kunnen verstrengelen of verenigen met die van ieder ander.

NB: Op de zaterdagen worden er tussen 10:00 en 12:00 uur rondleidingen gegeven door de expositie. Graag vooraf registreren via WhatsApp: +597 894 5911 of e-mail: info@readytexartgallery.com.

+++

TEXT Press release Readytex Art Gallery (RAG)

PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

TEKST Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence voor het project ALAKONDRE: A space in time in samenwerking met Readytex Art Gallery (RAG)

Twee dingen vullen de geest met steeds nieuwe en toenemende bewondering en ontzag, hoe vaker en regelmatiger we erover nadenken: de sterrenhemel boven mij en de morele wet in mij. Ik vermoed ze niet alleen en zoek ze op alsof ik in duisternis of in het transcendente gebied achter mijn horizon verborgen ben: ik zie ze voor me en ik associeer ze rechtstreeks met het bewustzijn van mijn eigen bestaan.

(Immanuel Kant, Critique of Practical Reason, 1788)

LA VIE – A LIBI was een solo-expositie van John Lie A Fo. Van 12 maart-2 april 2022 was deze manifestatie te zien in Readytex Art Gallery (RAG). Het bracht ons naar Kantianisme dat het leven met ‘de sterrenhemel’ in verbinding brengt. Maar in de kunstwerken van Lie A Fo kunnen wij vooral de copernicaanse omwenteling waarmee de filosofie van Emmanuel Levinas ons confronteerde vinden. Levinas leerde ons dat het leven niets anders dan tijdruimtelijkheid is, want zijn filosofie bracht ons het inzicht dat de tijd het absolute is en de ruimte, als zijnde afgeleid van de tijd, het relatieve (Keij, 2021). In de expositie van Lie A Fo ervoer ik het leven zo, maar dan als een ambiguïteit voorbij ideologie. 

Voorbij het rijk van woorden

Lie A Fo zegt het voorbij het rijk van woorden. In LA VIE – A LIBI zie ik “een natuur die niet bestaat als een wereld van objecten die bestemd zijn voor een transcendentale kijker, maar als een rijk dat een subject omvat en transcendeert.” Hiervoor wordt gevraagd na te denken over identiteit en verschil, tijdelijkheid en voorbij het tijdelijke, en leven en dood als onderdeel van het eigen bestaan (Lang, 1999). Met andere woorden, Lie A Fo voert een filosofie uit die zich op relaties baseert en een intersectionele of holistische benadering van het leven toegankelijk maakt. Een demonstratie die ook geldt voor het kunstwerk Stations uit 1994 van de Amerikaanse kunstenaar Bill Viola. Volgens professor van Moderne en Hedendaagse Kunst Karen Lang biedt Stations niet slechts één gezichtspunt, maar een heel lichaam; de fysieke ervaring in tijd. Zo ook heeft het leven de tijd als kern. Het heden … Stations beeldt virtuele lichamen af ​​die ook als spiegelbeelden op granieten oppervlakken geprojecteerd zijn én waarin de toeschouwer de eigen reflectie kan zien. “We krijgen een visuele omgeving aangeboden die uitnodigt tot de betrokkenheid van het oog en het lichaam, en van onze beweging in de ruimte”, omdat reflectie hier is zichzelf als een ander zien (Lang, 1999). Dit zie ik als een overeenkomst tussen Stations en LA VIE – A LIBI. Een verschil is dat beiden reflectie op eigen manieren verwarren. 

LA VIE – A LIBI verwart reflectie door symboliek en materiaal te verbinden. Mogelijk brengt deze relatie de geest in beweging en in verhouding tot de tijd. Maar ik vind ook het gebruik van ruimtelijkheid in het werk van Lie A Fo interessant, met name hoe hij verbinding maakt tussen verschillende onderwerpen en materialen die hij in een complexe gelaagdheid samenbrengt. Zo lees ik zijn tijdruimtelijkheid: het versmelten van verschillende soorten kennissystemen en technologieën.

Kenmerken van onze tijd

Een andere overeenkomst tussen Stations en LA VIE – A LIBI vind ik in kenmerken van onze tijd. Politicoloog en filosoof Achille Mbembe benoemt deze: geografische en culturele ontworteling, herdefiniëring van het menselijke, de ingang die op computertechnologie gebaseerde apparaten hebben gevonden in alle aspecten van het sociale leven, en de macht van het kapitaal met het vermogen om de menselijke soort te manipuleren (Mbembe, 2017). 

LA VIE – A LIBI duwt mij vooral naar de culturele ontworteling en de herdefiniëring van het menselijke. Vooral mijn associaties met de figuren in de werken van John Lie A Fo zeggen mij dat. In de terminologie van Martin Heidegger moet het Zijn door een fase heen waarin het gezuiverd wordt door het vuur om zijn apotheose te bereiken. Deze Duitse filosoof heeft beweerd dat de aarde zichzelf zal opblazen als de ‘hoogste vervulling’ van de techniek waardoor een nieuwe geschiedenis van een nieuwe menselijkheid en een nieuwe wereld kan ontstaan. “Het einde van het eerste begin, en in potentie de aanvang van een ‘nieuw begin’” (Mbembe, 2017). Aangezien LA VIE – A LIBI verwijst naar onze relatie met de aarde, door de constellatie van de mens en het anders-dan-menselijke, brengt het mij ook naar de vraag: construeert Lie A Fo hier een ‘terrasofie’? Volgens filosoof Henk Manschot is er “een veel meer omvattende culturele verschuiving nodig die niet langer ‘de mens’ centraal stelt, maar het proces van het leven”. Hij definieert ‘terrasofie’ als een nieuwe oriëntatie in de filosofische kosmologie, een oriëntatie die van de correlatie mens-aarde de kernvraag voor de 21^ste eeuw heeft gemaakt. In deze vraag speelt de visie van Nietzsche een rol, omdat het niet uitgaat van het ‘moderne’ individu. Hetzelfde zie ik in schilderijen van Lie A Fo zoals Red Man Story, Boy with white horse en Rite 2.  

Nietzscheaanse terrasofie

In de nietzscheaanse terrasofie is het universele perspectief van de moderniteit verwijderd. Wanneer ik in de terrasofie van LA VIE – A LIBI duik, ervaar ik “rot op met het zoeken naar eenheid”. Voor het reguleren van leven op aarde plaatst deze manifestatie verscheidenheid en complexiteit van lokale culturen en gemeenschappen centraal. “Niet universaliteit, maar de waarden van pluraliteit en diversiteit treden dan als eerste op de voorgrond” (Manschot, 2020). “Universalisme houdt in dat men wordt opgenomen in een al gevormde eenheid. Gemeenschappelijkheid veronderstelt een relatie die is gebaseerd op delen, op gezamenlijk ergens deel van uitmaken” (Mbembe, 2017). In het afrekenen met de idee van universaliteit brengt LA VIE – A LIBI mij naar o.a. Afrikaanse filosofie waarin het uitgangspunt van het menselijk bestaan de vraag van de relatie is en niet die van het Zijn. Daarom vind ik niet ‘eenheid’ of ‘het universele’ in deze expositie, maar juist het ‘gemeenschappelijke’ waarin Lie A Fo specifieke symbolen gebruikt. Deze expositie – in elkaar geweven met beelden van o.a. skeletten, maskers, kruisen en schedels – is een meervoudig narratief over culturele complexiteit in de menselijke natuur. Omdat de kunstwerken 2 Viruses en Warning mij naar het gevoel van een catastrofe in onze tijd brengen, heb ik bijzonder veel waardering voor de boodschap die de terrasofie van John Lie A Fo hier en nu brengt. Het overstijgt de idee van ‘mijn eigen bestaan’.

In LA VIE – A LIBI vind ik een kritiek op het Zijn dat de moderne cultuur domineert. Moderniteit brengt verdeeldheid in de politiek waardoor oorlog geneesmiddel en vergif is geworden. “De oorlog heeft niet alleen een permanente plaats gekregen als doel en noodzaak in de democratie, maar ook in het politieke en de cultuur” (Mbembe, 2017).

+++

Bronnen:

• J. Keij, Tijd als kwetsbaarheid in de filosofie van Levinas, 2021
• K. Lang, Reasons and Remainders: Kantian performativity in the history of art, 1999
• A. Mbembe, Een politiek van vijandschap, 2017
• H. Manschot, Blijf de aarde trouw; Pleidooi voor een nietzscheaanse terrasofie, 2020

+++

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie verleend uit het Dr. Silvia W. de Groot Fonds.

Lees meer over het Dr. Silvia W. de Groot Fonds hier.

Lees meer over Dr. Silvia W. de Groot hier.

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) werkt samen met het merk EdKe en de performance persona Tumpi Flow. Opgeleid in de civiele techniek opereert ‘hij’ met focus op beeldtaal en creatief schrijven. Als een hybride-intuïtief concept voert ‘zij’ politieke interventies uit die verband houden met sociale praktijk. Als onderzoeker is ‘het’ gericht op het activeren van performatieve politiek en het manifesteren van rituelen, beide gerelateerd aan creatieve counseling en civic engineering van een cyborg-feministisch project.

FOTO’S Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

TEXT Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence for the project ALAKONDRE: A space in time in collaboration with Readytex Art Gallery (RAG).

Two things fill the mind with ever new and increasing admiration and awe, the more often and more steadily we reflect upon them: the starry heavens above me and the moral law within me. I do not merely conjecture them and seek them as though obscured in darkness or in the transcendent region beyond my horizon: I see them before me, and I associate them directly with the consciousness of my own existence.

(Emmanuel Kant, Critique of Practical Reason, 1788)

LA VIE – A LIBI was a solo exhibition of John Lie A Fo. From March 12 to April 2, 2022, this manifestation was on view at Readytex Art Gallery (RAG). It brought us to Kantianism that connects life with ‘the starry heavens’. But in the works of Lie A Fo we can especially find the Copernican revolution with which the philosophy of Emmanuel Levinas confronted us. Levinas taught us that life is nothing but time-spatiality, for his philosophy brought us the insight that time is the absolute and space, being derived from time, is the relative (Keij, 2021). In the exhibition of Lie A Fo I experienced life that way, but then as an ambiguity beyond ideology.

Beyond the realm of words

John Lie A Fo says it beyond the realm of words. In LA VIE – A LIBI I see “a nature that exists not as a world of objects tamed for a transcendental viewer, but as a realm that includes and transcends a subject.” For this, people are asked to think about identity and difference, temporality and beyond the temporal, and life and death as part of one’s own existence (Lang, 1999). In other words, Lie A Fo performs a philosophy that builds on relationships and makes an intersectional or holistic approach to life accessible. A demonstration that also applies to the 1994 artwork Stations by the American artist Bill Viola. According to Professor of Modern and Contemporary Art Karen Lang, Stations offers not just one point of view, but as a whole body; the physical experience in time. Likewise, life has time at its core. The present… Stations depicts virtual bodies that are also projected as mirror images on granite surfaces and in which the viewer can see the own reflection. “We are presented with a visual environment that invites the involvement of the eye and the body, and of our movement in space,” because reflection here is seeing oneself as another (Lang, 1999). I see this as a similarity between Stations and LA VIE – A LIBI. One difference is that both confuse reflection in their own ways.

LA VIE – A LIBI confuses reflection by connecting symbolism and material. Possibly this relationship moves the mind in relation to time. But I also find the use of spatiality in Lie A Fo’s work interesting, especially how he connects different subjects and materials that he brings together in a complex layering. This is how I read his spatio-temporality: the merging of different types of knowledge systems and technologies.

Characteristics of our time

I find another similarity between Stations and LA VIE – A LIBI in characteristics of our time. Political scientist and philosopher Achille Mbembe names these: geographical and cultural uprooting, redefinition of the human, the entrance that computer technology-based devices have found in all aspects of social life, and the power of capital with the ability to manipulate the human species. (Mbembe, 2017).

LA VIE – A LIBI mainly pushes me towards the cultural uprooting and the redefinition of the human. Especially my associations with the figures in the works of John Lie A Fo tell me that. In the terminology of  Martin Heidegger, Being must go through a stage in which it is purified by fire to reach its apotheosis. This German philosopher has claimed that the earth will blow itself up as the ‘supreme fulfillment’ of technology, allowing for a new history of a new humanity and a new world. “The end of the first beginning, and potentially the beginning of a ‘new beginning’” (Mbembe, 2017). Since LA VIE – A LIBI refers to our relationship with the earth, through the constellation of man and the other-than-human, it also brings me to the question: is Lie A Fo constructing a ‘terrasophy’ here? According to philosopher Henk Manschot, “a much more comprehensive cultural shift is needed that no longer focuses on ‘the human’, but on the process of life”. He defines ‘terrasophy’ as a new orientation in philosophical cosmology, an orientation that has made the human-earth correlation the key question for the 21^st century. Nietzsche’s vision plays a role in this question because it does not start from the ‘modern’ individual. I see the same in paintings of Lie A Fo such as Red Man Story, Boy with white horse, and Rite 2.

Nietzschean terrasophy

In Nietzschean terrasophy, the universal perspective of modernity has been removed. When I dive into the terrasophy of LA VIE – A LIBI, I experience “fuck off with looking for unity”. For the regulation of life on earth, this manifestation focuses on the diversity and complexity of local cultures and communities. “It is not universality, but the values ​​of plurality and diversity that first come to the front” (Manschot, 2020). “Universalism involves being absorbed into an already formed unity. Commonality presupposes a relationship based on sharing, on being part of something together” (Mbembe, 2017). In dealing with the idea of ​​universality, LA VIE – A LIBI takes me to African philosophy, among other things, in which the starting point of human existence is the question of relationship and not that of Being. That is why I do not find ‘unity’ or ‘the universal’ in this exhibition, but rather the ‘common’ in which Lie A Fo used specific symbols. This exhibition – woven together with images of, among other things, skeletons, masters, crosses, and skulls – is a multiple narrative about cultural complexity in human nature. Because the artworks 2 Viruses and Warning bring me to the sense of a catastrophe in our time, I really appreciate the message the terrasophy of John Lie A Fo brings here and now. It transcends the idea of ​​’my own existence’.

In LA VIE – A LIBI I find a critique of Being that dominates modern culture. Modernity is divisive in politics, turning war into medicine and poison. “War has acquired a permanent place not only as a goal and necessity in democracy, but also in politics and culture” (Mbembe, 2017).

+++

Sources:

• J. Keij, Tijd als kwetsbaarheid in de filosofie van Levinas, 2021
• K. Lang, Reasons and Remainders: Kantian performativity in the history of art, 1999
• A. Mbembe, Een politiek van vijandschap, 2017
• H. Manschot, Blijf de aarde trouw: Pleidooi voor een nietzscheaanse terrasofie, 2020

+++

This publication was made possible in part by a grant from the Dr. Silvia W. de Groot Fund.

Read more about the Dr. Silvia W. de Groot Fund here (only in Dutch).

Read more about Dr. Silvia W. de Groot here (only in Dutch).

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) works in conjunction with the brand EdKe and the performance persona Tumpi Flow. Educated in civil technical engineering, ‘he’ operates with focus on visual language and creative writing. As a hybrid-intuitive concept, ‘she’ performs political interventions related to social practice. As researcher ‘it’ is focused on activating performative politics and manifesting rituals, both related to creative counseling and civic engineering of a cyborg feminist project.

+++

PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

What: Lost in Nature, an exhibition curated by Sri Irodikromo

When: Opening Thursday August 4th, 2022, 19:30-21:00 hrs. Friday August 5th, 2022, until Saturday September 3d, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm. In accordance of course, with the COVID-19-measures.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

Lost in Nature is the first in a series of three group exhibitions for which artist Sri Irodikromo is the designated curator. This within the framework of the larger ALAKONDRE: A Space in Time project running at our gallery until the end of this year. The new exhibition, titled Lost in Nature opens in Readytex Art Gallery (RAG) on Thursday evening August 4th, 2022.

For Sri Irodikromo, nature has long played an important role in her creative process. As a visual artist she often experiments with the use of natural materials. Her last solo exhibition in particular, Udan Liris, was a striking manifestation of artworks in which she substituted acrylic paint with natural pigments derived from among other things, coffee, turmeric and pemba. As curator, she continues her dialogue with nature, intrigued by the possibilities that it offers. Materials produced by nature, thus become the focus for the group exhibition that she names Lost in Nature. But unnatural or synthetic materials and traces of human activity that end up in nature as waste, also play a role in order to reflect on our ecological footprint. The ‘Local Master’ in Lost in Nature is Peter Holman. He uses waste materials to make unique artworks, which Sri displays in the exhibition alongside the work of other artists. From the collection of Readytex Art Gallery, Sri adds works by the artists Dhiradj Ramsamoedj, Hanka Wolterstorff, John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Leonnie van Eert, Miguel E. Keerveld, Roddney Tjon Poen Gie, Shaundell Horton, Steven Towirjo and also herself. The guest artists in Lost in Nature are: Clerence Ranoesetiko, Coco Duivenvoorde, Latoya de Gama and Marianne Hiralal. All artists have their very own way of incorporating that which nature has to offer in their work. The materials that they use can vary from natural pigments to wood, branches and lianas, from ceramics to plastic or paper waste, and even to fragments from old wooden houses. As such, the exhibition displays the incredible diversity that is evident in Surinamese artworks.

Lost in Nature opens in Readytex Art Gallery on Thursday August 4th, 2022 at 7:30 pm. On this evening you are welcome in our gallery from 7:00 pm until 9:00 pm. From this day on, the exhibition is open during the regular opening hours of the gallery from Monday-Friday from 8:00 am – 4:30 pm and on Saturday from 8:30 am – 1:30 pm. Lost in Nature is a unique exhibition and we kindly encourage you not to miss it.

Readytex Art Gallery heeft in augustus weer een interessante groepsexpositie voor u op schema. Het is de eerste in een serie van drie exposities waarvoor beeldend kunstenaar Sri Irodikromo de aangewezen curator is. Dit in het kader van het grotere ALAKONDRE: A Space in Time project dat tot eind van het jaar in de galerie loopt. Deze eerste groepsexpositie, genaamd Lost in Nature, opent op donderdag 4 augustus en eenieder is welkom.

De natuur speelt een belangrijke rol in het creatief proces van Sri Irodikromo. Als beeldend kunstenaar experimenteert zij met het gebruik van natuurlijke materialen. Haar laatste solo-expositie vooral, was een opvallende manifestatie van kunstwerken waarin ze voornamelijk pigmenten verkregen uit onder andere koffie, kurkuma en pemba gebruikt in plaats van acrylverf. Als curator zet ze haar dialoog met de natuur voort, gefascineerd door de vele mogelijkheden die deze ons biedt. Materialen voortgebracht door de natuur vormen daarmee de focus van de expositie Lost in Nature. Ook onnatuurlijke of synthetische materialen en sporen van menselijk handelen die als restanten in de natuur terechtkomen, spelen een rol als reflectie op onze ecologische footprint. De ‘Local Master’ van Lost in Nature is kunstenaar Peter Holman. Van afvalmateriaal maakt hij aparte kunstwerken die Sri in de expositie samenbrengt met werken van andere kunstenaars. Uit de collectie van Readytex Art Gallery neemt Sri werk op van de kunstenaars Dhiradj Ramsamoedj, Hanka Wolterstorff, John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Leonnie van Eert, Miguel E. Keerveld, Roddney Tjon Poen Gie, Shaundell Horton, Steven Towirjo en zichzelf. De gastkunstenaars van Lost in Nature zijn: Clerence Ranoesetiko, Coco Duivenvoorde, Latoya de Gama en Marianne Hiralal. Alle kunstenaars gaan in hun werk op verschillende wijzen om met de natuur en onze menselijke sporen daarin. Zij gebruiken materialen variërend van natuurpigmenten tot hout, takken en lianen, van keramiek tot afvalpapier en -plastic, en ook delen van oude houten huizen. De expositie toont hiermee de rijke diversiteit van Surinaamse kunstwerken.

Lost in Nature opent in Readytex Art Gallery op donderdag 4 augustus 2022 om 19:30 uur. De galerie is op deze avond open van 19:00 tot 21:00 uur. Daarna kunt u de expositie bezoeken tijdens de reguliere openingstijden, van maandag t/m vrijdag van 08:00-16:30 uur en op zaterdag van 08:30-13:30 uur.

What: Wi Alakondre, an exhibition curated by Sri Irodikromo

When: Opening Thursday September 8th, 2022, 19:30-21:00 hrs. Friday September 9th, 2022, until Saturday October 1st, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

Wi Alakondre is the second group exhibition created by curator-in-residence Sri Irodikromo. With this new exhibition she continues the trajectory of the larger ALAKONDRE: A Space in Time project that runs at Readytex Art Gallery (RAG) until the end of this year. At the same time, this exhibition is highly personal to Sri Irodikromo, because she created it mainly in honor of her father, artist Soeki Irodikromo who passed away two years ago. Alakondre was the absolute driving force behind the life and the art of the famous Soeki.

In Wi Alakondre there is an honorary spot for the bust of Soeki made by Erwin de Vries, yet another great Surinamese artist who is no longer amongst us. It is the first time that this sculpture will be shown to the public. In the exhibition, Sri Irodikromo also shows a number of portraits made of her father by several artists throughout the years, as well as several self-portraits. Furthermore, the exhibit also includes a special artwork by guest artist Peter Holman, created with multiple photographs from the life of Soeki Irodikromo. As ‘Local Master’ for Wi Alakondre, Sri chose Leo Wong Loi Sing, a colleague artist from the same generation and a good friend of her father’s. A beautiful selection of his work has been added to the display. Sri also shows an impressive blue ceramic sculpture by her father that she recently found in his home. Inspired by this find, she selected a diverse collection of artworks from the stock at Readytex Art Gallery, in which the color blue dominates. She purposely chose a few artworks that are not blue, thus interjecting a sense of playfulness and contrast. The additional artworks are by the artists John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Kurt Nahar, Paul Chang, René Tosari, Rinaldo Klas, Leonnie van Eert, Roddney Tjon Poen Gie, Shaundell Horton, Sunil Puljhun and Sri herself. Wi Alakondre is a powerful and striking tribute to artist Soeki Irodikromo, who can be considered one of the founders of the Alakondre way of thinking in the visual arts.

On Saturdays there will be guided tours of the exhibition. If you would like to join, please register in advance by WhatsApp: +597 894 5911 or email: info@readytexartgallery.com.

+++

+++

Wi Alakondre is de tweede groepsexpositie samengesteld door curator-in- residence Sri Irodikromo. Met deze nieuwe expositie vervolgt zij het traject van het grotere ALAKONDRE: A Space in Time project dat tot eind van het jaar in Readytex Art Gallery (RAG) loopt. Tegelijkertijd is deze expositie voor Sri Irodikromo heel persoonlijk. Wi Alakondre is namelijk samengesteld ter ere van haar vader kunstenaar Soeki Irodikromo die inmiddels twee jaar geleden heenging. Alakondre was de absolute drijfveer in het leven en de kunst van de welbekende Soeki.

In Wi Alakondre is een ereplek weggelegd voor het kopstuk van Soeki dat gemaakt werd door Erwin de Vries, een andere grote Surinaamse kunstenaar die niet meer in ons midden is. Het is de eerste keer dat dit beeld aan het publiek getoond wordt. Daarnaast laat Sri Irodikromo in de expositie portretten zien die verschillende kunstenaars in de loop der jaren van haar vader gemaakt hebben, alsook enkele zelfportretten. Verder wordt een bijzonder kunstwerk gemaakt met fotomateriaal uit het leven van Soeki Irodikromo getoond van gastkunstenaar Peter Holman. Als ‘local master’ van Wi Alakondre kiest zij Leo Wong Loi Sing, een collega-kunstenaar van dezelfde generatie en tevens goede vriend van haar vader. Een prachtige selectie van zijn werk is te zien in de expositie. Sri toont ook een indrukwekkende blauwe keramische sculptuur van haar vader die zij recentelijk in zijn huis vond. Geïnspireerd door deze vondst selecteert zij uit de collectie van Readytex Art Gallery kunstwerken waarin de kleur blauw dominant is. Tevens kiest ze enkele kunstwerken die niet blauw zijn wat bijdraagt aan het spel en contrast. De aanvullende werken zijn van de kunstenaars John Lie A Fo, Leonnie van Eert, Kenneth Flijders, Kurt Nahar, Paul Chang, René Tosari, Rinaldo Klas, Roddney Tjon Poen Gie, Shaundell Horton, Sunil Puljhun en haarzelf. Wi Alakondre is een krachtig en sprekend eerbetoon aan kunstenaar Soeki Irodikromo, die kan worden beschouwd als de grondlegger van het Alakondre-denken in de beeldende kunst.

Op zaterdag zijn er rondleidingen door de tentoonstelling. Als je mee wilt doen, meld je dan van tevoren aan via WhatsApp: +597 894 5911 of e-mail: info@readytexartgallery.com.

What: BIGI SPIKRI, an exhibition curated by Sri Irodikromo

When: Opening Thursday October 6th, 2022, 19:30-21:00 hrs. Friday October 7th, 2022, until Saturday October 29th, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

In October, Readytex Art Gallery (RAG) presents yet another fascinating and new group exhibition. It is the last in the series of three for which Sri Irodikromo has been assigned the role of curator. In BIGI SPIKRI (large mirror) Sri highlights, as she always does, our various cultures and traditions, but this time she places the emphasis on how they are manifested through different types of head coverings.

In Sri’s search for a theme for her last curatorial task within the ALAKONDRE: A Space in Time project, the focus on the subject of headdress, took shape gradually. An important factor was the work of visual artist Reinier Asmoredjo, whom she had already chosen as ‘Local Master’. In his compositions, women with headscarves or angisa often play a key role, after all. Guest artists Peter Holman and Sarojini Lewis indicated very early on, and independently of each other, that they wanted to present works of art about respectively the angisa and the traditional orhni (veil) of Hindustani women. Thus, the choice for the main theme quickly became clear. In her own art, Sri herself often incorporates graceful head pieces from the Javanese Wajang, Indigenous people with their beautiful headdress and also quite regularly, women in colorful koto and angisa. Another consideration that cannot be ignored nowadays, is the personal, cultural or traditional meaning that is attached to head coverings and the social discussion this leads to in certain communities around the world. In this exhibition for example, the politically and socially critical artist Kurt Nahar shows work that specifically reacts to this issue.

The third guest artist in BIGI SPIKRI is Clerence Ranoesetiko. In addition to Reinier Asmoredjo, Kurt Nahar and Sri Irodikromo herself, other Readytex Art Gallery artists included in the exhibition are: John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Kit-Ling Tjon Pian Gi, Leonnie van Eert, Miguel Keerveld, René Tosari, Rinaldo Klas, Shaundell Horton and Wilgo Vijfhoven. Their work attests of the important role that artists play in critical dialogues and in the visual documentation and preservation of cultural aspects and elements that are in danger of slowly being lost. It is in that regard, also quite fitting that Sri took her inspiration for the title of the exhibition BIGI SPIKRI from a passage in the beautiful book Angisa Tori by Christine van Russel-Henar. It describes a fashion show in the late 60s, initiated by the nationalist poet Dobru to stimulate appreciation for the traditional creole dress, the koto. Dobru, a word artist who also stood at the basis of the concept of Alakondre, presented the show under the name Bigi Spikri. “This was a significant reference to the Saramacca Street, the neighborhood that was known by this name around 1900. Bigi Spikri, large mirror, took its name from the custom of the women who lived in the backyards there, to often sit outside by the street in the afternoons, to critically appraise all passers-by and then frankly comment on their appearance.” In addition to this wonderful piece of history, for Sri the title also carries a message of self-reflection. “Look at yourself first, before speaking about or judging others.” Because in the BIGI SPIKRI of an Alakondre community, everyone is free to show him or herself as he or she wants, with or without hat, cap, scarf or veil. And how relevant is that message elsewhere in our world today …

In de maand oktober presenteert Readytex Art Gallery (RAG) wederom een boeiende groepsexpositie en wel de laatste in de serie van drie met Sri Irodikromo in de rol van curator. In BIGI SPIKRI (grote spiegel) legt Sri de nadruk op diverse culturen en tradities, maar dan specifiek zoals die uitgedragen oftewel gedragen worden in de vorm van hoofddeksels.

In de zoektocht naar een thema voor haar laatste curatorstaak binnen het ALAKONDRE: A Space in Time project, kwam voor Sri Irodikromo de toespitsing op hoofddeksels geleidelijk aan tot stand. Een belangrijke prikkel was het werk van Reinier Asmoredjo voor wie ze reeds had gekozen als ‘Local Master’. In zijn composities hebben vrouwen met hoofddoeken of angisa immers heel vaak een belangrijke plek. Gastkunstenaars Peter Holman en Sarojini Lewis gaven al heel vroeg en onafhankelijk van elkaar aan, kunstwerken te willen presenteren over respectievelijk de angisa en de traditionele orhnie (sluier) van de Hindostaanse vrouw. De keuze voor het thema was toen snel gemaakt. Zelf incorporeert Sri in haar kunst vaak de sierlijke kroon uit de Javaanse Wajang, Inheemsen met prachtige hoofdtooien en regelmatig ook dames in kleurrijke koto en angisa. Daarnaast is de persoonlijke, culturele of traditionele betekenis van hoofddeksels en de maatschappelijke discussie daaromheen ook zeer actueel. De politiek- en maatschappijkritische kunstenaar Kurt Nahar laat in de expositie werk zien dat daar specifiek op ingaat.

Als derde gastkunstenaar toont ook Clerence Ranoesetiko werk in BIGI SPIKRI. Van Readytex Art Gallery zijn naast Reinier Asmoredjo, Kurt Nahar en Sri Irodikromo zelf, ook kunstwerken opgenomen van John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Kit-Ling Tjon Pian Gi, Leonnie van Eert, Miguel Keerveld, René Tosari, Rinaldo Klas, Shaundell Horton and Wilgo Vijfhoven. Hun werk getuigt van de belangrijke rol van kunstenaars in kritische dialogen en in de vastlegging en het behoud van culturele aspecten en elementen die langzaamaan verloren dreigen te gaan. Het sluit er dan ook mooi op aan, dat Sri voor de titel van de expositie BIGI SPIKRI geïnspireerd raakte door een passage uit het prachtige boek Angisa Tori van Christine van Russel-Henar. Die passage vertelt over een modeshow eind jaren ’60, die geïnitieerd was door de nationalistische dichter Dobru om de waardering voor de koto te stimuleren. Dobru, een woordkunstenaar die mede aan de basis stond van de Alakondre gedachte, presenteerde de show onder de naam Bigi Spikri. “Dit was een betekenisvolle verwijzing naar de Saramaccastraat, de buurt die rond 1900 onder deze naam bekend stond. Bigi Spikri, grote spiegel, ontleende haar naam aan de gewoonte van de vrouwen die de achtererven daar bewoonden, om vaak in de namiddag buiten op straat te zitten, alle voorbijgangers kritisch te bekijken en er openhartig commentaar op te leveren.” Naast dit mooie stukje geschiedenis, draagt de titel voor Sri ook een boodschap van zelfreflectie met zich mee. “Kijk eerst naar jezelf, voordat je over anderen spreekt of oordeelt.” Want in de BIGI SPIKRI van een Alakondre gemeenschap is eenieder vrij om zich te laten zien zoals hij of zij dat zelf wil, met of zonder hoed, doek, sjaal of sluier. En hoe relevant is die boodschap niet, elders ter wereld vandaag de dag …

TEKST Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence voor het project ALAKONDRE: A space in time in samenwerking met Readytex Art Gallery (RAG)

Threads of Identity is een solo-expositie van Shaundell Horton. De voormalige ambassadeur van Brazilië in Suriname, Laudemar Aguiar, heeft deze manifestatie die van 8 tot en met 30 juli 2022 in Readytex Art Gallery (RAG) te zien is geopend. Het fascineert mij om uit zijn mond te horen dat veel bezoekers aan zijn residentie vragen of het werk van Shaundell en anderen uit Brazilië komt. Daarbij deelt hij het volgende met ons: “Jullie doen wat jullie al te graag doen, en veranderen niet voor de verkoop of vanwege deze of gene trend. Jullie doen wat jullie moeten doen én dat is voor mij van essentieel belang. Jullie behouden je bewustzijn en variatie, naast het gebruik van je eigen cultuur om de wereld te bereiken.” Op sculpturen die Shaundell in deze expo toont, reflecteert hij als volgt: “Het is onvoorstelbaar hoe de eenvoudige, zachte en stabiele materialen met elkaar in verband zijn gebracht en omgezet in krachtige figuren.”

Ontknoping

Voel ik de ontknoping van iets dat tot Threads of Identity verborgen is gebleven? Shaundell: “Merit refereert naar deugd of waarde die we aan onze identiteit hechten.” Een bezoeker denkt bij dit werk aan een dauphin (kroonprins) van het Franse koninkrijk van begin 19^e eeuw. Bij het zien van een goudgekleurd masker weet deze bezoeker het ineens: “Tijdens de Franse Revolutie kreeg de kroonprins, zoon van de onthoofde koning Lodewijk XV, een masker opgezet nadat hij gevangengenomen was.” De resterende maskers, gemaakt van keramiek en haakwerk, laten haar aan het universum denken én een serie koppen met geabstraheerde gezichten roept gesluierde Arabische vrouwen of de maskerade bij sommige belly dancers bij haar op. Deze associaties krijgt ze wanneer ze door zeven untitled-sculpturen wordt begroet, wat mij het bewijs oplevert dat hier veel meer leeft dan één individu kan waarnemen. Er schuilt veel meer in Shaundells gebruik van geabstraheerde maskers en gezichtsloze koppen waarvan het gelaat ook nog eens is afgedekt. Een guided tour bracht mij naar het diepere en krachtigere van Shaundells sculpturen. Toen openbaarde een mysterie zich en bekroop mij een gevoel van opwinding. Misschien wel van opluchting? Mijn vraag naar wat achter de maskerade van deze manifestatie zat werd beantwoord. Ook werd de door mij te leveren bijdrage aan het diepste punt van alakondre-fasi precies hierin bereikt: een installatie met de kleuren wit, blauw en goud – geconstrueerd van keramische knopen, de sculptuur met als titel Su Blue en een goudkleurig masker onder de naam Merit – bracht mij terug naar 2015; toen Shaundell en ik samen met anderen collaboreerden voor de installatie The 11^th Commandment – thou shall not be free. Maar de dialoog ging verder en ik dacht aan het decreet van Lodewijk XIV uit 1685: Code Noir, over hoe om te gaan met zwarte slaven. “De in die tijd overheersende opvatting was dat zwarten vanwege hun inferioriteit van nature geschikt waren voor de slavernij en dat ze alleen in dienst van een goede meester gelukkig konden worden” (Mbembe, 2015).

 Candomblé

Mogelijk voert Threads of Identity Laudemar Aguiar naar Candomblé. Hij bezit enkele beelden uit de serie koppen. In zijn speech verwijst Aguiar naar hoe hij deze bezeten sculpturen gebruikt als zijn beschermengelen. Hoewel ze massief en zwaar ogen, zijn ze bijna gewichtloos en is de samenstelling van het materiaal waaruit ze bestaan niet zo voor de hand liggend. Om zijn ruimte te kunnen beschermen heeft Aguiar twee van Shaundells koppen in de lobby van zijn ambassadeursresidentie in Teheran geïnstalleerd. Willen deze kunstwerken zich ook bij deze manifestatie richten op hun rol als beschermengelen? 

De manifestatie neemt ook wat oudere werken van Shaundell mee. Nu kijkt ze met ‘nieuwe ogen’ naar haar schilderij The Dance, “het past helemaal bij de Freudian Zelf”, vindt ze. Het valt me op dat er veel overeenkomst is tussen vroegere en recente werken. Niet gek, al sinds het begin van haar artistieke loopbaan rond 2010 is Shaundell met identiteit bezig; maar nu zie ik haar focus op een realistische weergave langzaam verdwijnen voor het juist vervagen van het beeld. Voor mij versluiert deze ontwikkeling van het abstraheren veel. Ik denk dat het de mystieke kracht van de gemeenschap herbergt en het geeft gezicht aan complexiteiten van het Ik. Threads of Identity spreekt over de ambiguïteit van dit Zelf en over dat wat we niet in ons eentje ervaren. Zo vraagt het om de erkenning dat het Ik complex is. Ik weet dat er in Suriname geen twijfel is over het beleven van het Zelf als dubbelzinnig en gelaagd, want hier wordt het Ik als vanzelfsprekend complex uitgevoerd. Vandaar dat Threads of Identity me naar de ik-splijting brengt. Dit is een experiment uit de psychoanalyse over de splitsing van het Zelf in een waarnemend en een waargenomen Ik. Het gaat als volgt: Ik probeer mijzelf waar te nemen. Op dat moment zijn er twee ‘ikken’; een ‘ik’ dat waarneemt en een ‘ik’ dat waargenomen wordt. Bij het kijken naar het waarnemende ‘ik’ verandert het in een waargenomen ‘ik’. De uitdaging is dat elke poging om zelf het ‘ik’ waar te nemen, het waarnemende ‘ik’ continu verandert. Omdat ‘deze waarnemer’ blijft terugwijken, is het onmogelijk zichzelf te zien (Keij, 2021).

Identificatie

Ik zie dat Threads of Identity gaat over identificatie. In de Surinaamse context is dit bekend als alakondre-fasi dat iets anders is dan identiteit. Ik denk dat Shaundell erop uit is om ook bij te dragen aan het internationale debat over identiteit. Maar ik vraag me af: Kunnen we nog van identiteit spreken? Om hierop antwoord te vinden, probeer ik nu breder te kijken naar Threads of Identity. Filosoof Jan Keij stelt: “Ik kan niet vertellen wie ik ben, wel wat ik ben … op dit moment.” Omdat identiteit ook voor mij niet bestaat, vind ik alakondre-fasi zo relevant én een goed alternatief voor identiteit. Het vinden van het unieke zelf is helaas onmogelijk volgens Keij. Over het proces waarin gestreefd wordt antwoord te vinden op de vraag ‘wie ben ik?’, zegt hij: “Therapeuten helpen mij eventueel door mijn beeldzelf ‘comfortabeler’ te maken voor mij, hetgeen zeker mogelijk is vanwege flexibiliteit ervan.” Vanwege de flexibiliteit van het Zelf is het mogelijk mij in elkaar te zetten, uit elkaar te halen en iets nieuws van mij te bouwen (Keij, 2021); een proces dat bekend is als identificatie. Het verwijst naar persoonlijke relaties met anderen. Hiervoor is diepere verbinding met het Zelf een noodzaak (AICOS, 2015). 

Identiteit is wat uniek of eigen is aan iets of iemand (Ensie, 2015). De meest bekende invulling hiervan is iemands karakter. Maar zelfbeeld en zelfconcept bestaan ook uit genetische, sociale, culturele en nationale attributen. Deze maken het Zelf complex. Daarom gebruikt de psychoanalyse de term identificatie; voor het eerst in 1916 gebruikt door Sigmund Freud. Volgens hem is dit o.a. het proces waarbij het subject zich één of meer aspecten, eigenschappen en/of attributen van een ander eigen maakt én zichzelf geheel of gedeeltelijk transformeert naar het model van deze ander. Dit actief proces vindt plaats in het Ik, wat zorgt voor het vergroten van gevoelens van eigenwaarde door vereenzelviging met een persoon of een instelling (Hebbrecht, 2013). In het identificatieproces ontstaan persoonlijke aspecten uit het aangaan van diepere relaties. Hiervoor zijn loslaten en helder waarnemen een voorwaarde. Echter, hoewel er sprake is van loslaten, is er juist ook sprake van contact maken met de persoonlijke bron om meer bewustzijn van het Zelf te creëren zodat iemand zijn creatieve ruimte en inzichten kan vergroten. Het gaat er hier vooral om eerst een blik naar binnen te werpen, om vervolgens de blik naar buiten te vergroten, waarbij positieve en negatieve aspecten van gedrag zonder oordeel worden geaccepteerd (AICOS, 2015). 

Monumentaal

Ik vind Threads of Identity monumentaal. Mijn rechtvaardiging hiervoor komt uit de idee dat Shaundell met haar solo-expositie een poging doet om de vinger op de wond te plaatsen die de hedendaagse wereld in zijn greep heeft. We zitten in een strijd om een binaire wereld achter ons te laten. Dit is een strijd op zoek naar verbinding door de afstand tussen het Zelf en een Ander kleiner te maken. Want “afstand creëert een binaire situatie”, aldus Taka Taka, een van mijn cohortgenoten bij de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Gezichtsloze koppen kijken je aan bij het binnentreden. Daarnaast verwelkomen een zelfportret en het schilderij Misi Mona Lisa je. Vervolgens betreed je een ruimte waarin de abstracte maskers zwevend met je in dialoog gaan. In deze serie maskers versmelt Shaundell beeldelementen met draden die uitnodigen tot een veel bredere conversatie en uitdagen tot een diepere beleving van Zijn. Opvallend is een serie grote portretten aan de wand, die door de witte vlakken als open ruimte in het werk fungeren. Zo lijken de portretten uit de witte muren te springen. “Die witte ruimte symboliseert voor Shaundell de ruimte die zij zichzelf gunt om open te staan voor nieuwe indrukken en invloeden” (Readytex Art Gallery, 2022). Meestal gebruikt Shaundell collagetechniek waarin ze de achtergrond volledig met gebruikte theezakjes bedekt. Nu laat ze “heel bewust lege witte ruimtes staan die haar in de gelegenheid stellen om haar kunst en identiteit te verrijken, verruimen en versterken” (Readytex Art Gallery, 2022). Het domineren van bruine tinten in Shaundells werk zou een zoektocht kunnen zijn naar een standvastige verbinding met de aarde. Ook door gebruik van pigment uit een proces van roestend ijzererts en kleisculpturen zie ik dat Threads of Identity ernaar streeft ons mee te nemen in het proces van aarden.

Threads of Identity is hedendaags. In dit verhaal vinden we iets dat groter is dan we op het eerste gezicht beseffen. Het stelt ons in staat zelfbeschikking uit te dragen, want we kunnen meebewegen. Daarin moeten we erkennen wie we zijn en ons waar nodig aanpassen. Noemen we het proces alakondre-fasi of identificatie… We moeten dit zien als een uitgangspunt voor het handelen en het activeren van een meervoudige Zelf die continu verandert. Kortom, deze manifestatie is een compositie van veerkrachtig zijn. 

+++

Bronnen:

• A. Mbembe, Kritiek van de zwarte rede, 2015
• J. Keij, Tijd als kwetsbaarheid in de filosofie van Levinas, 2021
• Course Manual ‘Intuïtive Coaching’, Academie voor Intuïtieve Coaching & Ontwikkeling Suriname (AICOS), 2015
• M. Hebbrecht, Psychoanalyse Woordenboek, 2013
• Endie, Wat is de betekenis van identiteit, 2015
• Readytex Art Gallery, Persbericht expositie Threads of Identity, 2022

+++

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie verleend uit het Dr. Silvia W. de Groot Fonds.

Lees meer over het Dr. Silvia W. de Groot Fonds hier.

Lees meer over Dr. Silvia W. de Groot hier.

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) werkt samen met het merk EdKe en de performance persona Tumpi Flow. Opgeleid in de civiele techniek opereert ‘hij’ met focus op beeldtaal en creatief schrijven. Als een hybride-intuïtief concept voert ‘zij’ politieke interventies uit die verband houden met sociale praktijk. Als onderzoeker is ‘het’ gericht op het activeren van performatieve politiek en het manifesteren van rituelen, beide gerelateerd aan creatieve counseling en civic engineering van een cyborg-feministisch project.

FOTO’S Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

TEXT Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence for the project ALAKONDRE: A space in time in collaboration with Readytex Art Gallery (RAG).

Threads of Identity is a solo exhibition by Shaundell Horton. The former ambassador of Brazil in Paramaribo Laudemar Aguiar has opened this manifestation that is visible at Readytex Art Gallery (RAG) from 8 to 30 July, 2022. It fascinates me to hear from his lips that many visitors to his residence ask whether the work of Shaundell and others Surinamese artists comes from Brazil. He also shares the following with us: “You do what you love to do, and don’t change for sale or because of this or that trend. You do what you must do and that is essential to me. You maintain your awareness and variety, in addition to using your own culture to reach the world.” On the sculptures that Shaundell shows in this exhibition, he reflects as follows: “It is unimaginable how the simple, soft and stable materials have been linked and turned into powerful figures.”

Denouement

Do I feel the denouement of something hidden until Threads of Identity? Shaundell: “Merit refers to virtue or value we attach to our identity.” A visitor is reminded of a dauphin (crown prince) of the French kingdom at the beginning of the 19th century. Upon seeing a gold-colored mask this visitor suddenly knows: “During the French Revolution, the crown prince, son of the beheaded King Louis XV, was put on a mask after he was captured.” The remaining abstract masks created of ceramics and crochet make her think of the universe and a series of heads with abstract faces evoke veiled Arab women or the masquerade of some belly dancers to her. She gets these associations when she is greeted by seven untitled sculptures. This provides me with proof that much more lives here than one individual can perceive, because there is much more in Shaundell’s use of abstracted masks and faceless heads, whose faces are also covered.

A guided tour took me to the deeper and more powerful aspects of Shaundell’s sculptures. Then a mystery revealed itself and a feeling of excitement came over me. Maybe one of relief? My question about what was behind the masquerade of this manifestation was answered. Also, my contribution to the deepest point of alakondre-fasi was reached precisely here: an installation with the colors white, blue and gold – constructed of ceramic buttons, the sculpture entitled Su Blue and a gold mask under the name Merit – brought me back to 2015; when Shaundell and I collaborated with others for the installation The 11th Commandment – ​​thou shall not be free. But the dialogue continued, and I thought of Louis XIV’s decree of 1685: Code Noir, on how to deal with black slaves. “The prevailing view at the time was that because of their inferiority, blacks were naturally fit for slavery and that they could only be happy in the service of a good master” (Mbembe, 2015).

Candomblé

Threads of Identity may lead Laudemar Aguiar to Candomblé. He owns some sculptures from the series of heads. In his speech, Aguiar refers to how he uses these possessed sculptures as his guardian angels. Although they are massive and look heavy and they consist of a material composition that is not so obvious, they are almost weightless. To protect his space, Aguiar has installed two of Shaundell’s heads in the lobby of his ambassador’s residence in Tehran. Do these artworks also want to focus on their role as guardian angels in this manifestation?

The manifestation also consists of some older works by Shaundell. Now she looks at her painting The Dance with ‘new eyes’, “it fits the Freudian Self completely”, she thinks. It strikes me that there is a lot of similarity between earlier and recent works. Not surprising, because since the beginning of her artistic career around 2010, Shaundell has been working on identity; but now I see her focus on a realistic display slowly moving away for the blurring of the image. In my eyes this development of abstraction veils a lot. I think that it houses the mystical power of the community and gives face to the complexities of the I. Threads of Identity seems to speak of the ambiguity of this Self, that of which we do not experience alone, and that the I is complex. I know that in Suriname there is no doubt about experiencing the Self as ambiguous and layered, because here the I is naturally executed in a complex manner. Hence, Threads of Identity takes me to the I-split. This is an experiment in psychoanalysis about the splitting of the Self into a perceiving and a perceived I. It goes like this: I try to perceive myself. At that moment there are two ‘I’s; an ‘I’ that perceives and an ‘I’ that is perceived. When looking at the perceiving ‘I’, it changes into a perceived ‘I’. The challenge is that any attempt to perceive the ‘I’ for oneself, the perceiving ‘I’ is continuously changing. Because ‘this observer’ continues to recede, it is impossible to see himself (Keij, 2021).

Identification

I see that Threads of Identity is about identification. In the Surinamese context this is known as alakondre-fasi which is different from identity. I think Shaundell is out to contribute to the international debate on identity as well. But I wonder: Can we still speak of identity? To find an answer to this, I am now trying to look more broadly at Threads of Identity. Philosopher Jan Keij states: “I cannot tell who I am, but what I am… at the moment”. Because identity does not exist for me either, I find alakondre-fasi so relevant and a good alternative to identity. Unfortunately, according to Keij, finding the unique self is impossible. About the process of striving to find an answer to the question ‘who am I?’, he says: “Therapists help me eventually by making my image-self ‘more comfortable’ for me, which is certainly possible because of its flexibility.” Because of the flexibility of the Self it is possible to put me together, take me apart and build something new of me (Keij, 2021); a process known as identification. It refers to personal relationships with others. For this, a deeper connection with the Self is a necessity (AICOS, 2015).

Identity is what is unique or peculiar to something or someone (Ensie, 2015). The most well-known interpretation of this is a person’s character. But self-image and self-concept also consist of genetic, social, cultural, and national attributes. These make the Self complex. That is why psychoanalysis uses the term identification; first used in 1916 by Sigmund Freud. According to him, this is, among other things, the process in which the subject makes one or more aspects, properties and/or attributes of another his own and transforms himself wholly or partly according to the model of this other. This active process takes place in the I, which increases feelings of self-esteem through identification with a person or an institution (Hebbrecht, 2013). In the identification process, personal aspects arise from entering deeper relationships. Letting go and observing clearly are a precondition for this. However, although there is a question of letting go, there is also a connection with the personal source to create more awareness of the Self so that one can increase their creative space and insights. The main point here is to first look inward, and then expand the view outward, accepting positive and negative aspects of behavior without judgment (AICOS, 2015).

Monumental

I find Threads of Identity monumental. My justification for this comes from the idea that Shaundell’s solo exhibition is an attempt to put a finger on the wound that grips the contemporary world. We are in a battle to leave a binary world behind. This is a struggle for connection by reducing the distance between the Self and Another. Because “distance creates a binary situation” according to Taka Taka, a fellows at the Amsterdam University of the Arts.

Faceless heads, looking at you as you enter. In addition, a self-portrait and the painting Misi Mona Liza welcome you. You then enter a space in which the abstract masks enter a floating dialogue with you. In this series of masks, Shaundell fuses visual elements with threads that invite a much broader conversation and challenge a deeper experience of Being. Striking is a series of large portraits on the wall, which function as open space in the work due to the white surfaces. The portraits seem to jump out of the white walls. “For Shaundell, that white space symbolizes the space she allows herself to be open to new impressions and influences” (Readytex Art Gallery, 2022. Usually, Shaundell uses collage technique in which she completely covers the background with used tea bags. Now she “consciously leaves empty white spaces that give her the opportunity to enrich, broaden and strengthen her art and her identity”. Dominating brown tones in Shaundell’s works could be a quest for a steadfast connection to the earth (Readytex Art Gallery, 2022). Also, by using pigment from a process of rusting iron ore and clay sculptures, I see that Threads of Identity aims for taking us into the process of grounding.

Threads of Identity is contemporary. In the story we find something that is bigger than we realize at first glance. It enables us to propagate self-determination because we can move along. We must recognize who we are and adapt where necessary. Do we call the process alakondre-fasi or identification … We should see it as a starting point to perform and activate a multiple Self that is constantly changing. In short, this manifestation is a composition of being resilient.

+++

Sources:

• A. Mbembe, Kritiek van de zwarte rede, 2015
• J. Keij, Tijd als kwetsbaarheid in de filosofie van Levinas, 2021
• Course Manual ‘Intuïtive Coaching’, Academie voor Intuïtieve Coaching & Ontwikkeling Suriname (AICOS), 2015
• M. Hebbrecht, Psychoanalyse Woordenboek, 2013
• Ensie, Wat is de betekenis van identiteit, 2015
• Readytex Art Gallery, Press release exhibition Threads of Identity, 2022

+++

This publication was made possible in part by a grant from the Dr. Silvia W. de Groot Fund.

Read more about the Dr. Silvia W. de Groot Fund here (only in Dutch).

Read more about Dr. Silvia W. de Groot here (only in Dutch).

TEXT Miguel E. Keerveld 

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) works in conjunction with the brand EdKe and the performance persona Tumpi Flow. Educated in civil technical engineering, ‘he’ operates with focus on visual language and creative writing. As a hybrid-intuitive concept, ‘she’ performs political interventions related to social practice. As researcher ‘it’ is focused on activating performative politics and manifesting rituals, both related to creative counseling and civic engineering of a cyborg feminist project.

+++

PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

What: This ‘revolution’ is not a tea party, an exhibition curated by Kurt Nahar

When: Thursday October 13th, 2022, until Saturday December 10th, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

This year, on December 8, 2022, it is exactly 40 years ago that the December murders took place. Within this framework, there is currently a special group exhibition on display on the second floor of Readytex Art Gallery (RAG). The curator of this exhibition titled This ‘revolution’ is not a tea party, is visual artist Kurt Nahar.

Kurt Nahar himself is well-known as an artist who for many years now, has used striking symbolisms to express his critical opinion on the subject of the December murders in his work. There are of course, also other artists who have felt the need to incorporate their thoughts or memories of this tragic event from our recent history in their art. In addition to work by Kurt Nahar, the exhibition includes work by the artists Els Tjong Joe Wai, John Lie A Fo, Kit-Ling Tjon Pian Gi, Miguel Keerveld, Ron Flu and Shaundell Horton. In paintings and installations, some made in the eighties and some recently, these participating artists from different generations, create an interesting visual impression of the effect that that period has (had) on them and on our community.

Part of the buildup of the exhibition and interviews with several of the artists, were filmed to be included in a new documentary by director Ida Does, because as she explains it: “The artists also help us tell the story, because the creative world can enter domains that often cannot be described with words.”

+++

Dit jaar, op 8 december 2022, is het precies 40 jaar geleden dat de Decembermoorden plaatsvonden. In dit kader is er op de eerste verdieping van Readytex Art Gallery (RAG) momenteel een bijzondere expositie te zien. De curator van deze expositie, getiteld This ‘revolution’ is not a tea party, is beeldend kunstenaar Kurt Nahar.

Zelf staat Kurt Nahar al jarenlang bekend voor zijn kunstwerken waarin hij sprekende symboliek gebruikt om heel nadrukkelijk en kritisch zijn mening over de gebeurtenissen rond de Decembermoorden uit te beelden. Uiteraard hebben ook andere kunstenaars de behoefte gehad om hun gedachtes of herinneringen over dit tragisch gebeuren uit ons recent verleden in hun kunst te verwerken. Zo is er in de expositie naast het werk van Kurt Nahar, werk te zien van Els Tjong Joe Wai, John Lie A Fo, Kit-Ling Tjon Pian Gi, Miguel Keerveld, Ron Flu en Shaundell Horton. In schilderijen en installaties, sommigen gemaakt in de tachtiger jaren en enkelen recentelijk, scheppen de deelnemende kunstenaars, die trouwens van diverse generaties afkomstig zijn, een interessant beeld van het effect dat die bewuste periode (gehad) heeft op hen en op onze gemeenschap.

Tijdens de opbouw van de expositie zijn er ten behoeve van een nieuwe documentaire van regisseur Ida Does, filmopnames gemaakt en gesprekken gevoerd met enkele kunstenaars. “De kunstenaars helpen ons ook het verhaal te vertellen, omdat de creatieve wereld domeinen kan betreden, die vaak niet met woorden te beschrijven zijn,” aldus Ida Does.

What: ALAKONDRE TORI, an exhibition by Kit-Ling Tjon Pian Gi

When: Thursday November 3d, 2022, until Saturday December 3d, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm.

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

Readytex Art Gallery (RAG) proudly presents yet another special art exhibition. ALAKONDRE TORI, the solo exhibition of visual artist and writer Kit-Ling Tjon Pian Gi, has opened on the ground floor of the gallery on November 3, 2022. The exhibition follows the recent presentation of her new book Het Alakondre Drakenmeisje (The Alakondre Dragon Girl), in Readytex Art Gallery on October 1, 2022. With her exhibition ALAKONDRE TORI, she now offers the public the opportunity to view and enjoy the beautiful artworks that appear in her book, in person.

The text and paintings in Kit-Ling’s book tell the story of the extraordinary life of Darey Ann who lives in Suriname, but ends up in the Netherlands and China for some time during her adolescence. In the story it becomes evident that Darey Ann, who has a hybrid personality just like the artist, possesses tremendous resilience, because she is Alakondre. The idea to write a book about Darey Ann who is in search of her identity, originated about fifteen years ago. The writing process was accelerated in recent years, mainly because of the inspiring krutu taking place within the current ALAKONDRE: A Space in Time project at Readytex Art Gallery. This again resulted in the creation of the corresponding artworks. The exhibition ALAKONDRE TORI is an integral part of this larger project at the gallery, and fits in seamlessly with the fascinating dialogues that are held within that context. In addition to the artworks from the book, the exhibition includes more works of art by Kit-Ling Tjon Pian Gi that also tell an Alakondre tori.

The book and the exhibition include an educational program. Thanks to various sponsors, Kit-Ling was able to present a copy of the book to secondary schools. The students are invited to visit the exhibition ALAKONDRE TORI and will participate in an interactive program, including reading sessions. They will thus experience the connection between the stories and the artworks, and engage in conversations with the artist. On Saturdays, between 10:00 am and 12:00 pm, other visitors to the exhibition will be able to enjoy a similar program. In the second quarter of the school year 2022 – 2023, there is also a drawing/painting and writing competition planned, which is inspired by Kit-Ling’s book Het Alakondre Drakenmeisje.

Readytex Art Gallery (RAG) heeft weer een bijzondere expositie op het programma. Op 3 november 2022 opende op de begane grond van de galerie namelijk ALAKONDRE TORI, de solo-expositie van beeldend kunstenares en schrijfster Kit-Ling Tjon Pian Gi. Op 1 oktober 2022 had zij in Readytex Art Gallery, onder grote publieke belangstelling, al de presentatie van haar nieuwste boek Het Alakondre Drakenmeisje. De prachtige kunstwerken die in dit boek voorkomen, worden nu in de expositie ALAKONDRE TORI fysiek aan het publiek gepresenteerd.

In het boek van Kit-Ling vertellen tekst en beeld over het wonderbaarlijke leven van Darey Ann die in Suriname woont, maar als adolescent voor enige tijd eerst in Nederland en dan in China terechtkomt. Uit het verhaal blijkt duidelijk dat Darey Ann, die net als de schrijfster een hybride persoonlijkheid heeft, een enorme veerkracht bezit omdat ze Alakondre is. Het idee om een boek te schrijven over Darey Ann die op zoek is naar haar identiteit ontstond reeds vijftien jaar geleden. In de afgelopen jaren kwam het mede dankzij de inspirerende krutu binnen het huidige ALAKONDRE: A Space in Time project bij Readytex Art Gallery, in een versnelling terecht. Zo ook het ontstaan van de bijbehorende kunstwerken. De expositie ALAKONDRE TORI is een integraal deel van dit groter project bij de galerie en sluit naadloos aan op de boeiende dialogen die daarbinnen gevoerd worden. Behalve de kunstwerken uit het boek, zijn er in de expositie nog meer werken van Kit-Ling Tjon Pian Gi te zien die een Alakondre tori vertellen.

Bij het boek en de expositie hoort er ook een educatief programma. Dankzij verschillende sponsors heeft Kit-Ling aan voj- en vos-scholen een exemplaar van het boek kunnen schenken. De leerlingen zijn uitgenodigd om de expositie ALAKONDRE TORI te bezoeken en nemen deel aan een interactief programma inclusief voorleessessies. Ze ervaren dan de verbinding tussen de verhalen en de kunstwerken en gaan in gesprek met de kunstenares. Op de zaterdagen is er tussen 10:00 en 12:00 uur voor overige bezoekers van de expositie een soortgelijk programma beschikbaar. In het tweede kwartaal van het schooljaar 2022-2023 komt er, geïnspireerd door Kit-Ling’s boek Het Alakondre Drakenmeisje, ook nog een teken-/schilder- en schrijfprijsvraag voor scholieren.

+++

+++

+++

About the book Het Alakondre Drakenmeisje: https://werkgroepcaraibischeletteren.nl/het-alakondre-drakenmeisje/ and https://jeanlucsr.substack.com/p/the-alakrondre-dragon-girl.

Photo collage by Jean-Luc van Charante

+++

Website Kit-Ling TJon Pian Gi: https://kitlingtjonpiangi.net/.

TEKST Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence voor het project ALAKONDRE: A space in time, in samenwerking met Readytex Art Gallery (RAG)

In essentie is spiritualiteit voor ieder mens een persoonlijke ervaring. Volgens Ronald van der Maesen (2010) is spiritualiteit “het al dan niet ontwikkeld vermogen om met behulp van intuïtie zin en betekenis van het leven en daarin optredende niet-zintuigelijke gebeurtenissen en ervaringen te interpreteren” én te integreren in een harmonieuze samenwerking met lichaam en geest. Daarvoor is ook een goed begrip van ziel nodig. “Lichaam is het materiële of stoffelijke aspect van een persoonlijkheid dat met de zintuigen is waar te nemen en met de hersenen is te interpreteren; geest is het onstoffelijke denken, voelen en willen, en ziel is de onstoffelijke en de onsterfelijke kern van de persoonlijkheid.” Met de UDUBAKI-trilogie heb ik geprobeerd om spiritualiteit vanuit collectieve ervaring te onderzoeken.

Betoverende begeestering

Tijdens de opbouw van UDUBAKI part three ervoer ik betoverende begeestering. Deze expositie was tussen 5 februari en 5 maart 2022 in Readytex Art Gallery (RAG) te zien. Het streven was naar raakvlakken op zoek te gaan, met zo min mogelijk concurrentie tussen de eigenheid van de individuele kunstwerken. In tegendeel wilde ik zien waar objecten en hun betekenissen elkaar konden versterken door hun onderlinge verbinding te benadrukken. Tijdens deze manifestatie was kunst te zien van Dakaya Lenz, Dhiradj Ramsamoedj, Helga Reigman, Jhunry Udenhout, Reinier Asmoredjo, Ruben Cabenda, Sri Irodikromo, Sunil Puljhun en tumpi flow. Vanwege diens gevoel voor verstrengeling van het spirituele en het politieke, liet ik het werk van ‘local master’ René Tosari bewust domineren.

Ook in Dagwesus van Cabenda gaan spiritualiteit en politiek hand in hand. Behalve dat deze animatie wintireligie en het christendom verstrengelt, brengt het mij net zoals werken van Tosari naar wat Marilyn Strathern (geciteerd in De la Cadena, 2015) ‘Gedeeltelijke Verbinding’ noemt. Dit is een onconventioneel en analytisch model dat anders denken over het idee dat ‘het alternatief van één meer is’ voorstelt. In termen van Donna Harraway: het afrekenen met pluralisme. Marisal de la Cadena (2015) spreekt hiervoor van ‘intra-connecties’ en vergelijkt deze context met fractalen en gebruikt een quote van James Gleick: “een eenvoudig maar krachtig gevolg van de fractale geometrie van oppervlakken is dat oppervlakken die in contact staan ​​elkaar niet overal raken”. Al tijdens mijn bezoek aan het atelier van Tosari zie ik ‘intra-connecties’ als rode draad in zijn werk, waardoor zijn werk mijn focus hierop voor UDUBAKI part three heeft geïnspireerd. Dergelijke ‘hybriden in de zin van complexe antropologie’ verbinden relaties en gemeenschappen op een manier waarop beiden extern aan elkaar blijven (De la Cadena, 2015). Deze hybriden zijn ook onderwerp in het werk van Ruben Cabenda en ik vind dat hij en René Tosari het gebruik van ‘intra-connecties’ op adembenemende wijze weten te monteren in hun kunst.

^{Helga Reigman, Stilleven, acryl op canvas, 74×60,5cm, 2021 – SOLD}

Dat De la Cadena’s (2015) ‘Gedeeltelijke Verbinding’ zo duidelijk in deze expo aanwezig is, vind ik zeer waardevol. Ik concludeer: dat ik het in de Surinaamse kunst kan terugvinden, bevreemdt me niet. We zijn hier toch alakondre? Kunst waarin ik ‘Gedeeltelijke Verbinding’ als de verbondenheid in verschillen zie, zijn onder andere: Hybrid van Tosari, My Lady Love van Udenhout, 10Q4 Direction en 10Q4 Life van Lenz. Onder invloed van alakondre, en bij het zoeken naar het geopolitieke in UDUBAKI, heb ik gedurfd om het werk van Tosari in verband te brengen met dat van Puljhun. Verder komt de politiek-spirituele verstrengeling van alakondre in zoveel werken tot uiting. Zo zie ik een interessante spirituele geheimzinnigheid via appels in de werken van Cabenda en Reigman.

^{René Tosari, Hybrid, acrylic paint, mixed media on canvas, oil paint, 140×195cm, 2021 – USD 3200}

^{Jhunry Udenhout, My Lady Love, mahonie sculptuur, 42x94x42cm, 2022}

A piki paw paw paw

A piki paw paw paw (het klinkt paw paw paw) in mijn hoofd. Nu blijkt dat dit niet zonder reden is. Dit geluidloze gedonder heb ik als een van de mogelijke titels voor de reeks exposities die ik cureer bedacht. Echter, in overleg, besluit ik de keus op A piki paw paw paw te laten vallen en gebruik het begrip udubaki. Udubaki is Sranan voor houten draagbak én voor openbaarheid (Sordam & Eersel, 1993). Deze keus leidt vervolgens tot mijn focus op de dienstbaarheid-spiritualiteit-relatie voor deze kunstmanifestaties. Voor mij is dit een hoopvolle invulling, ondanks hedendaagse geopolitieke spanningen.

Tussen de hoopvolle beelden die zich manifesteren, zit wel meer. Vanwege het eng gevoel dat ik tijdens de productie nog steeds heb, plaats ik de schilderijen van René Tosari, Dhiradj Ramsamoedj en Sunil Puljhun op eenzelfde ‘hoogte’. Zo leveren de benauwende zwart-witte schilderijen van Puljhun een aparte bijdrage, waardoor ik met enige zekerheid weet dat goede kunst absoluut geen hocus pocus is. Integendeel … Door de beeldtaal van onze kunstenaars ben ik ervan overtuigd dat kunst ruimte biedt om de tijdsgeest te kunnen doorgronden, want de geselecteerde kunst werkt als verrekijker. Mogelijk heeft onze kunst mij in staat gesteld te zien dat de hedendaagse wereld op z’n kop staat? Als voorbeeld neem ik het Oekraïne–Rusland-virus, met haar epicentrum in Europa, waarvan ik me afvraag hoelang het nog zal duren voordat dit virus zich razendsnel over een groter deel van de wereld heeft verspreid. Zonder daarop antwoord te geven besluit ik een labyrint-lijkende expositie te maken waarin de bezoeker misschien naar een leegte kan worden verleid. Anders dan bij de twee vorige UDUBAKI-expo’s is er in deze geen kunstwerk in de navel van de expositie (het midden van de zaal) geplaatst. De herinnering aan een quote van Simone Weil heeft mij verleid tot het ‘bouwen van een labyrint bij dit deel van de UDUBAKI-trilogie. Kan deze manifestatie de bezoeker in contact brengen met het ‘lege midden’? Deze ‘leegte’ is een soort open ‘plaats’ in de navel van een geheel. Ik hoop dat men vanaf die lege ruimte de geluidloze paw paw paw ook kan voelen; zoals ik het me heb afgevraagd: waarin is de wereld eigenlijk beland? Het is deze vraag die mij heeft teruggevoerd naar Weils quote (Bradatan, 2015): “De schoonheid van de wereld is de mond van een labyrint. De onoplettende persoon die bij binnenkomst een paar stappen zet, kan de opening al snel niet meer vinden. Uitgeput, zonder eten of drinken … loopt hij verder zonder iets te weten of te hopen … Maar deze kwelling is niets vergeleken met het gevaar dat hem bedreigt. Want als hij de moed niet verliest, als hij blijft lopen, is het absoluut zeker dat hij in het midden van het labyrint zal komen. En daar wacht God op hem. Later zal hij weer naar buiten gaan, maar hij zal veranderd zijn, hij zal anders zijn geworden, nadat hij door God is opgegeten en verteerd.”

^{René Tosari, A Never-ending Story, Dhiradj Ramsamoedj, The Perfect Mammal & Sunil Puljhun, Untitled 1}

Zin en betekenis

Ik ben ook nieuwsgierig naar de zin en betekenis van deze expo-serie in een Surinaamse context. Daarvoor sta ik eerst stil bij een dialoog tussen twee installaties die misschien ogenschijnlijk niets gemeen hebben. Tijdens mijn rondleiding kijkt een bezoeker dieper en ziet een interessante relatie tussen de kunstwerken. Heel bijzonder doet ze dat. Ik zie haar rechterarm wijzen naar de installatie Untitled van Sri Irodikromo. Vervolgens gaat diezelfde arm eerst naar links, dan naar rechts en de bezoeker wijst zo naar de tweedelige presentatie Butterfly Currency van tumpi flow. Ze constateert: “het lichaam en de vleugels van een vlinder”.

Zo begint Sri de uitleg van haar installatie: “Elk individu maakt in het leven dingen mee die samen de collectieve ervaring bepalen.” Dit kunstwerk stelt een netwerk voor waarin ze touw gebruikt als symbool voor individuele ervaringen van verschillende personen. Ze vlecht het touw dat ze bij diverse vissers heeft verzameld tot een geheel en weeft dit ‘afval’ zo tot een persoonlijkheid. Ik ‘zie’ dat niet alleen van Sri hieraan heeft gewerkt, maar de installatie ontstaat door een verwevenheid bestaande uit meer. Het kunstwerk voelt als ‘plaats’ die ook ver buiten de wereld van Sri reikt. Is dit een compositie tussen menselijke en anders-dan-menselijke persoonlijkheden? Volgens De la Cadena (2015) gaat een dergelijke ruimte inclusief met het anders-dan-menselijke om en wordt dit in het Andesgebied erkend als een geheel van dieper bewustzijn, bekend als ayllu-relatie: een dubbelzinnige gebeurtenis die geen vertaling heeft en is gedefinieerd als “een groep mensen en niet-menselijke personen die door verwantschapsbanden in contact zijn met elkaar en gezamenlijk een territorium bewonen dat ze ook bezitten.” In een ayllu-relatie zijn alle wezens in de wereld (mensen, dieren, bergen, planten, kunstwerken enz.) als draden van een weefsel verbonden. In de Surinaamse context is dezelfde relatie bekend als alakondre–fasi, wat zich naar mijn weten in UDUBAKI ook laat zien.

^{Miguel Keerveld, Butterfly Diagram}

Ineens ben ik teruggeworpen naar een ervaring bij Uberbau_House in januari 2020. Tijdens presentatie, bij reflectie op een diagram waarin ik denk ‘mijn fascinatie’ gevangen te hebben, zeggen Guillermina en Jorge: “This is the research for the rest of your life … and you should name it Butterfly Diagram.” Dan besluit tumpi flow haar tarotspel met collages om te dopen tot vlindergeld. Deze collages zijn onder andere geïnspireerd door de 22 belangrijkste hoofdkaarten van de tarot en geproduceerd in sets van 22. Ik vraag me af: hoe lang vooraf zijn kunstenaars die betrokken zijn bij de UDUBAKI-manifestatie verstrengeld in het alakondre-fasi net? Mij valt in elk geval op dat wat zich hier manifesteert in verbinding met elkaar is, ondanks verschillen in artistieke ambities en intenties.

Bronnen:

• Van der Maesen, R., Terugkeer van de ziel; naar een vierdimensionaal mensbeeld
• De la Cadena, M., Earth Beings: ecologies of practices across Andean Worlds
• Sordam, M. & Eersel, H., Surinaamse Woordenboek: Sranantongo; derde druk
• Bradatan, C., Dying for Ideas: The dangerous lives of the philosophers

+++

^{Miguel Keerveld, Butterfly Currency, installation, 2020}

Materiaal: 440 collages, mixed media op papier, formaat tussen 10x15cm en 12,5×18,5cm, elk in een genummerde rode envelop. Alle 440 collages gerangschikt in de met metaal beklede koffer van Henri de Haas waarin hij zijn aquarellen bewaarde. De koffer met materiaal van de overleden kunstenaar werd door de weduwe van de kunstenaar Susan Legêne aan het project MISSION 2021 geschonken.

Prijs: 10.000 US dollar

Mixed media collages die de ‘Butterfly Currency’ demonstreren. Een belofte die zich openbaarde in de installatie A Never-Ending Story? volume 1 van tumpi flow. Deze collages werden geproduceerd in sets van 22, bekend als COUP 22: een creatief proces geïnspireerd door de 22 belangrijkste kaarten in de tarot. De productie vond plaats als een transnationaal en complex systeem. Als symbolische ruimte voor ontmoetingen vond verwerving van ‘materiaal’ en productie plaats via ontmoetingen, op basis van kunstworkshops met kinderen en tieners in Suriname en ontmoetingen met kunstenaars in Brazilië en Mexico tussen 2015 en 2020.

+++

+++

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie verleend uit het Dr. Silvia W. de Groot Fonds.

Lees meer over het Dr. Silvia W. de Groot Fonds hier.

Lees meer over Dr. Silvia W. de Groot hier.

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) werkt samen met het merk EdKe en de performance persona Tumpi Flow. Opgeleid in de civiele techniek opereert ‘hij’ met focus op beeldtaal en creatief schrijven. Als een hybride-intuïtief concept voert ‘zij’ politieke interventies uit die verband houden met sociale praktijk. Als onderzoeker is ‘het’ gericht op het activeren van performatieve politiek en het manifesteren van rituelen, beide gerelateerd aan creatieve counseling en civic engineering van een cyborg-feministisch project.

FOTO’S Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

What: Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow

When: Thursday December 8th, 2022 (opening night), until Saturday December 31st, 2022, during the regular opening hours from Monday-Friday from 8:00 am-4:30 pm, and on Saturday from 8:30 am-1:30 pm

Where: Readytex Art Gallery (RAG), Steenbakkerijstraat 30, Paramaribo, Suriname

As final manifestation of the project ALAKONDRE: A Space in time, which started in Readytex Art Gallery (RAG) in October 2021, the month of December is dedicated to a truly unique experiment. On December 8th, under the title Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow the artists Miguel Keerveld and Xavier Robles de Medina launch a growing, interactive manifestation that will take shape not by their design, but by contributions from the public. Through individual stories, thoughts or memories, visitors are invited to help build a collective archive focused on Suriname in the eighties.

The concept for this manifestation follows the presentations of Xavier Robles de Medina and Alida Neslo at the panel discussion ‘Magic in Visual Conversation’, moderated by Miguel Keerveld and hosted by Readytex Art Gallery, during the Atlantic World Art Fair 2022. There, Xavier presented a video composed of various archival film fragments and a text, both of which reflected on sentiments and facts surrounding several historical events. In a reaction afterwards, he emphasized that documented archives only represent a small part of what was or is actually experienced within the community.

The intention of Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow is to give individual thoughts and emotions about Suriname in the eighties, the opportunity to manifest themselves in time and space. Through symbolic ‘consultations’, a collective archive will be built. Personal stories (text and/or images) are placed within a social context in order to encourage discussions about memories from our recent past, including maybe of violence and its subsequent trauma. The ‘consultations’ take place symbolically as visitors enter an enclosed ‘safe space’ in which they can express their thoughts and emotions on paper, and anonymously place these in a box within the space. On fixed times/days the visitors’ contributions are then attached to strings hanging from the ceiling throughout the first floor of the gallery. There are no conditions attached to the memories that the visitor may share or contribute to this growing archive covering the period 1980 until 1989. It does of course regard a politically charged and eventful period, but the experiences and interpretations of each individual are unique. And that is exactly what the creators of this concept are curious about. What will discover when, at the end of this experiment, we walk among the organically originated image archive of all those whirling and floating memories? Which needs, narratives and emotions are still prevalent within the community when it comes to that period? Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow is an experiment that might well have something to reveal …

The opening of Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow was on Thursday, December 8. The opening act was a special performance by Alida Neslo. The manifestation will remain on display until Saturday, December 31.

PS: Visitors who want to contribute to the collective archive can also bring something from home and place this in the ‘safe space’. Please only leave behind materials that can stay in the archive permanently. For guests who have original photos or texts, we can have those documents scanned in the gallery, after which the scans will be added to the archive.

+++

^{Opening night}

+++

Als eindmanifestatie van het project ALAKONDRE: A Space in time, welke in Readytex Art Gallery (RAG) van start ging in oktober 2021, staat de maand december in het teken van een zeer uniek experiment. Onder de titel Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow, lanceren de kunstenaars Miguel Keerveld en Xavier Robles de Medina op 8 december een groeiende, interactieve manifestatie, die niet door hen, maar door het publiek wordt vormgegeven. U en alle bezoekers worden namelijk uitgenodigd om middels individuele verhalen, gedachtes of herinneringen, anoniem bij te dragen aan een collectief archief met als focus Suriname in de jaren tachtig.

Het concept voor deze manifestatie volgt op de presentaties van Xavier Robles de Medina en Alida Neslo bij de paneldiscussie ‘Magic in Visual Conversation’, gemodereerd door Miguel Keerveld en gehost door Readytex Art Gallery, tijdens de Atlantic World Art Fair 2022. Daar presenteerde Xavier een videocompositie samengesteld uit verschillende historische archiefbeelden over Suriname, alsook een tekst waarin hij reflecteert op sentimenten en feiten rondom verschillende gebeurtenissen. In een toelichting benadrukte hij dat bestaande archieven slechts een deel weergeven van wat er allemaal beleefd is en wordt binnen de gemeenschap.

De intentie van Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow is om individuele gedachten en gevoelens over Suriname in de jaren tachtig, de gelegenheid te geven zich in tijd en ruimte te manifesteren. Met symbolische ‘consultaties’ zal gebouwd worden aan een collectief archief. Persoonlijke verhalen (tekst en/of beeld) worden in een sociaalmaatschappelijke context geplaatst om herinneringen uit onze recente geschiedenis, waaronder mogelijk ook van geweld en daaruit voorkomende trauma, bespreekbaar te maken. De ‘consultaties’ vinden symbolisch plaats doordat bezoekers een afgesloten ‘safe space’ betreden waarin zij op papier uiting kunnen geven aan hun gedachtes of emoties en deze vervolgens anoniem in een verzameldoos plaatsen. Op gezette tijden/dagen worden de achtergelaten stukken bevestigd aan linten die op de begane grond van de galerie van het plafond af hangen. Aan de herinneringen die de bezoeker wenst bij te dragen aan dit groeiende archief over de periode 1980 tot en met 1989, zijn overigens geen voorwaarden verbonden. Het betreft natuurlijk een politiek zeer beladen en bewogen periode, maar de ervaringen en interpretaties van elk individu zijn uniek. En dat is exact waar de bedenkers van dit concept nieuwsgierig naar zijn. Wat zullen wij ontdekken als wij aan het eind van dit experiment lopen tussen het organisch tot stand gekomen beeldarchief van al die dwarrelende en zwevende herinneringen? Welke behoeften, narratieven en emoties leven er over die periode nog binnen de gemeenschap? Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow is een experiment dat een boekje hierover opendoet …

De opening van Manifestatie 1980-1989: Surinaamse verhalen van vreugde en verdriet / Manifestation 1980-1989: Surinamese stories of joy and sorrow was op donderdag 8 december. De openingshandeling vond plaats middels een speciale performance van Alida Neslo. De manifestatie blijft open tot en met zaterdag 31 december.

N.B.: Bezoekers die willen bijdragen aan het collectief archief kunnen eventueel ook iets van huis meenemen en dat in de ‘safe space’ plaatsen. Graag uitsluitend materiaal achterlaten dat permanent in het archief mag blijven. Voor gasten die originele foto’s of teksten hebben wordt de faciliteit geboden deze te scannen waarna de gescande documenten aan het groeiende archief worden toegevoegd.

+++

^{The making of …}

TEXT Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence for the project ALAKONDRE: A space in time, in collaboration with Readytex Art Gallery (RAG)

In essence, spirituality is a personal experience for each person. According to Ronald van der Maesen (2010), spirituality is “the ability, whether developed or not, to interpret the sense and meaning of life and the non-sensory events and experiences occurring therein using intuition”, and to integrate it in a harmonious cooperation with body and spirit. This also requires a good understanding of soul. “Body is the material or physical aspect of a personality perceptible with the senses and interpretable with the brain; spirit is the immaterial thinking, feeling and will, and soul is the immaterial and immortal core of the personality.” With the UDUBAKI trilogy I have tried to explore spirituality from collective experience.

Enchanting enchantment

During the build-up of UDUBAKI part three I experienced enchanting enchantment. This exhibition was on display at Readytex Art Gallery (RAG) between February 5 and March 5, 2022. The aim was to look for common ground, with as little competition as possible between the uniqueness of the individual works of art. On the contrary, I wanted to see where objects and their meanings could reinforce each other by emphasizing their interconnection. During this event, art by Dakaya Lenz, Dhiradj Ramsamoedj, Helga Reigman, Jhunry Udenhout, Reinier Asmoredjo, Ruben Cabenda, Sri Irodikromo, Sunil Puljhun and tumpi flow was on display. Because of his feeling for the intertwining of the spiritual and the political, I deliberately allowed the work of ‘local master’ René Tosari to dominate.

Spirituality and politics also go hand in hand in Dagwesus by Cabenda. In addition to intertwining winti religion and Christianity, this animation brings me, like Tosari’s works to what Marilyn Strathern (cited in De la Cadena, 2015) calls “Partial Connection.” This is an unconventional and analytical model that proposes a different thinking about the idea that ‘the alternative of one is more’. In terms of Donna Harraway: ending pluralism. Marisal de la Cadena (2015) speaks of ‘intra-connections’ for it and compares this context to fractals and uses a quote from James Gleick: “one simple but powerful consequence of the fractal geometry of surfaces is that surfaces in contact do not touch everywhere”. Already during my visit to Tosari’s studio I see ‘intra-connections’ as a red thread in his work, which is why his work has inspired my focus on this for UDUBAKI part three. Such “hybrids in the sense of complex anthropology” connect relationships and communities in a way that keeps both external to each other (De la Cadena, 2015). These hybrids are also the subject of Ruben Cabenda’s work and I think he and René Tosari manage to assemble the use of  ‘intra-connections’ in their art in a breathtaking way.

^{Helga Reigman, Still life, acrylic on canvas, 74×60,5cm, 2021 – SOLD}

I find it very valuable that De la Cadena’s (2015) ‘Partial Connection’ is so clearly present in this exhibition. I conclude that it does not surprise me that I can find this in Surinamese art. Aren’t we here alakondre? Art in which I see ‘Partial Connection’ as the connection in differences, include Hybrid by Tosari, My Lady Love by Udenhout, 10Q4 Direction and 10Q4 Life by Lenz. Under the influence of alakondre, and in searching for the geopolitical in UDUBAKI, I dared to link Tosari’s work with that of Puljhun. Furthermore, the political-spiritual entanglement of alakondre is reflected in so many works. For example, I see an interesting spiritual mystery through apples in the works of Cabenda and Reigman.

^{René Tosari, Hybrid, acrylic paint, mixed media on canvas, oil paint, 140×195cm, 2021 – USD 3200}

^{Jhunry Udenhout, My Lady Love, mahogany sculpture, 42x94x42cm, 2022}

^{Dakaya Lenz, 10Q4 Direction, acrylic on canvas, 45,5x95cm, 2022 & Dakaya Lenz, 10Q4 Life, acrylic on canvas, 65,5x70cm, 2022}

A Piki Paw Paw Paw

A piki paw paw paw (it sounds paw paw paw) in my head. Now it turns out that this is not without reason. I came up with this soundless thunder as one of the possible titles for the series of exhibitions that I curate. However, in consultation, I decide to drop the choice on A piki paw paw paw and use the term udubaki. Udubaki is Sranan for wooden tray and for publicity (Sordam & Eersel, 1993). This choice then leads to my focus on the servitude-spirituality relationship for these art manifestations. For me, this is a hopeful interpretation, despite contemporary geopolitical tensions.

There is more to the hopeful images that manifest themselves. Because of the scary feeling that I still have during the production, I place the paintings of René Tosari, Dhiradj Ramsamoedj and Sunil Puljhun at the same ‘height’. Puljhun’s oppressive black and white paintings, for example, make a special contribution, so that I know with some certainty that good art is not hocus pocus. On the contrary… Because of the visual language of our artists, I am convinced that art offers space to penetrate the zeitgeist, because these arts work like binoculars. Perhaps our art has enabled me to see that the contemporary world is turned upside down? As an example, I take the Ukraine-Russia virus, with its epicenter in Europe, of which I wonder how long it will take before this virus has spread rapidly over a larger part of the world. Without answering that, I decide to create a labyrinth-like exhibition in which the visitor may be seduced into an emptiness. Unlike the two previous UDUBAKI exhibitions, no artwork has been placed in the navel of the exhibition (the center of the space). The memory of a quote from Simone Weil has tempted me to ‘build a labyrinth with this part of the UDUBAKI trilogy. Can this manifestation bring the visitor into contact with the ’empty middle’? This “void” is a kind of open “place” in the navel of a whole. I hope that from that empty space one can also feel the soundless paw paw paw; as I’ve wondered, where has the world ended up? It is this question that has led me back to Weil’s quote (cited in Bradatan, 2015): “The beauty of the world is the mouth of a labyrinth. The unwary individual who on entering takes a few steps is soon unable to find the opening. Worn out, with nothing to eat or drink … he walks on without knowing anything or hoping anything … But this affliction is as nothing compared with the danger threatening him. For if he does not lose courage, if he goes on walking, it is absolutely certain that he will finally arrive at the center of the labyrinth. And there, God is waiting to eat him. Later he will go out again, but he will be changed, he will have become different, after being eaten and digested by God.” 

Sense and significance

I am also curious about the sense and significance of this expo series in a Surinamese context. To that end, I am first considering a dialogue between two installations that may seem to have nothing in common. During my tour, a visitor looks deeper and sees an interesting relationship between these works of art. She does it in a special way. I see her right arm pointing at Sri Irodikromo’s installation Untitled. The same arm then moves. First to the left, then to the right; the visitor is pointing to the two-part presentation Butterfly Currency by tumpi flow. She notes: “the body and wings of a butterfly”.

This is how Sri begins the explanation of her installation: “Each individual experiences things in life that together determine the collective experience.” This artwork represents a network in which she uses rope as a symbol for individual experiences of different people. She braids the rope that she has collected from various fishermen into a whole and weaves this ‘waste’ into a personality. I ‘see’ that not only Sri has worked on this, but the installation is created by an interweaving consisting of more. The artwork feels like a ‘place’ that also extends far beyond Sri’s world. Is this a composition between human and other-than-human personalities? According to De la Cadena (2015), such a space deals inclusively with the other-than-human and is recognized in the Andean region as a body of deeper consciousness known as ayllu relation: an ambiguous event that has no translation and is defined as “a group of humans and non-human persons who are in contact with each other through ties of kinship and who jointly inhabit a territory which they also own.” In an ayllu relationship, all beings in the world (people, animals, mountains, plants, works of art, etc.) are connected like threads of a fabric. In the Surinamese context, the same relationship is known as alakondre-fasi, which to my knowledge also shows itself in UDUBAKI.

^{Miguel Keerveld, Butterfly Diagram}

Suddenly I am thrown back to an experience at Uberbau_House in January 2020. During the presentation, when reflecting on a diagram in which I think I have captured ‘my fascination’, Guillermina and Jorge say: “This is the research for the rest of your life … and you should name it Butterfly Diagram.” Then tumpi flow decides to rename her tarot ‘spell’ with collages butterfly money. These collages are inspired by, among other things, the 22 main cardinal cards of the tarot and produced in sets of 22. I wonder: how long beforehand were artists involved in the UDUBAKI manifestation entangled in the alakondre-fasi net? In any case, it strikes me that what manifests itself here is connected to each other, despite differences in artistic ambitions and intentions.

Sources

• Van der Maesen, R., Terugkeer van de ziel; naar een vierdimensionaal mensbeeld
• De la Cadena, M., Earth Beings: ecologies of practices across Andean Worlds
• Sordam, M. & Eersel, H., Surinaams Woordenboek: Sranantongo, third edition
• Bradatan, C., Dying for Ideas: The dangerous lives of the philosophers

+++

Material: 440 mixed media on paper collages, sized between 10x15cm and 12.5×18.5cm, each in a numbered red envelope. All 440 collages arranged in Henri de Haas‘ metal covered case which he used for storing his watercolors. The suitcase of the late artist’s material was donated to the MISSION 2021 project by the artist’s widow Susan Legêne.

Price: USD 10,000

Mixed media collages, demonstrating Butterfly Currency. A promise that revealed itself in the installation A Never-Ending Story? volume 1 by tumpi flow. These collages were produced in sets of 22, referred to as COUP 22: a creative process inspired by the 22 cardinal cards in the tarot. Production took place as a transnational and complex system. Assymbolic space for encounters. The ‘extraction’ of material and production took place through encounters, based on art workshops with children and teenagers in Suriname, and encounters with creative professionals in Brazil and Mexico between 2015 and 2020.

+++

+++

This publication was made possible in part by a grant from the Dr. Silvia W. de Groot Fund.

Read more about the Dr. Silvia W. de Groot Fund here (only in Dutch).

Read more about Dr. Silvia W. de Groot here (only in Dutch).

TEXT Miguel E. Keerveld 

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) works in conjunction with the brand EdKe and the performance persona tumpi flow. Educated in civil technical engineering, ‘he’ operates with focus on visual language and creative writing. As a hybrid-intuitive concept, ‘she’ performs political interventions related to social practice. As researcher ‘it’ is focused on activating performative politics and manifesting rituals, both related to creative counseling and civic engineering of a cyborg feminist project.

+++

PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

TEKST Chandra van Binnendijk, eerder gepubliceerd in de Ware Tijd Literair, 29 april t/m 1 mei 2022, onder de titel ‘Surinaamse kunst in de Amerikaanse staatscollectie. Waardevolle verbeelders van onze geschiedenis en cultuur’.

+++

Art in Embassies is een onderdeel van het buitenlands beleid van de Verenigde Staten, waarbij ambassades van de VS in heel de wereld een verzameling beeldende kunst aanleggen. Deze kunstcollecties hangen wereldwijd in representatieve ruimten van VS-kanselarijen, consulaten en ambassaderesidenties. Ze bestaan grotendeels uit werk van hedendaagse Amerikaanse kunstenaars, maar een behoorlijk deel is afkomstig van kunstenaars van het gastland waar die ambassade gevestigd is.

Na de verhuizing van de Amerikaanse ambassade in Suriname, vanuit de dr. Sophie Redmondstraat naar het eigen onderkomen in Noord Paramaribo, is er serieus werk gemaakt van het selecteren en aankopen van Surinaamse kunst voor het nieuwe gebouw. De ambassade is hierbij niet over een nacht ijs gegaan. Er moest gewikt en afgewogen worden, de uitstraling van de Surinaamse kunstwerken moest passen bij die van de Amerikaanse werken – kortom: de collectie diende een smaakvol en harmonieus geheel te vormen.

Dat men hier goed in is geslaagd, toont de vorig jaar uitgebrachte catalogus, Paramaribo Suriname; Art Collection of the U.S. Embassy waarin deze kunstcollectie beschreven en te zien is. Een fraai kunstboek van een kloek formaat, in fullcolour uitvoering, op mooi dik papier, met zelfs een aantal uitklapbladzijden waarop bepaalde kunstwerken in volle glorie uitkomen. De catalogus is tweetalig, Engels en Nederlands. Over 94 pagina’s is werk te zien van in totaal 23 kunstenaars. Van elk van hen staat er een informatieve tekst over het werk, over de context waarin de kunstenaar werkt en enkele biografische gegevens.

Deze bespreking is beperkt (met goede reden op één uitzondering na) tot de negen kunstenaars van Suriname van wie er schilderijen, keramiek, houten sculpturen en werken van textiel zijn aangekocht voor de VS-ambassadekunstcollectie. Deze negen zijn: Marcel Pinas, Hanka Wolterstorff, Remy Jungerman, Roddney Tjon Poen Gie, Steven Towirjo, Humphrey Tawjoeram, Winston van der Bok, René Tosari en Soeki Irodikromo (de laatste drie behoorden tot het dynamische Waka Tjopu kunstenaarscollectief uit de jaren tachtig, maar dit terzijde).

Een geweldige eyecatcher is zondermeer het imposante tienluik van René Tosari dat in een van de ontvangstruimten op de begane grond in de ambassade hangt. Het schilderij Power of Diversity, toont een intrigerend grote verscheidenheid aan tekens en symbolen.Door de enorme omvang – 5 x 3 meter! – leek dit kunstwerk uit 2009 haast onverkoopbaar en het heeft lang moeten wachten voordat het geschikte ruimtelijke bestemming kreeg. Het komt hier allerbest tot zijn recht.

Het heldere rood van de kleurige schouderdoeken op het schilderij Onder de pinahut van Humphrey Tawjoeram valt op. Het toont de Arowakse cultuur van de kunstenaar die, getroffen door de vernietiging van het landschap waarin hij opgroeide, de beelden van zijn jeugd begon te schilderen voordat die ook uit zijn herinnering waren verdwenen. Verregaande houtkap en mijnbouw – ook wel aangeduid als ‘ontwikkeling’ – laat de natuurlijke omgeving snel veranderen. Tawjoeram schildert nu wat wij straks niet meer zullen zien.

Ook voor Winston van der Bok is zijn inheemse afkomst zijn grootste inspiratiebron. Door het transformeren van de typisch traditionele motieven die hij gebruikt in zijn kunstuitingen, geeft hij deze beeldtaal nog meer betekenis. Van der Bok ziet dit zelf als het re-viven van de inheemse cultuur. Voor hem geldt eveneens: vastleggen van het cultureel erfgoed van de voorouders voordat het verdwijnt. De ambassade kocht van hem drie kleine werken die verwijzen naar de natuur; ze verbeelden respectievelijk een vogel, een kikker en een bloem, in acryl op hout geschilderd.

Marcel Pinas is aanwezig met het werk Fositen, mixed media op canvas. Met symbolen, tekens, motieven en objecten uit zijn cultuur werkt hij veelal in primaire kleuren – overwegend rood, met groen, zwart en geel. Pinas wil de diepgang aangeven en de vele rijke tradities in de Marrongemeenschap. Deze is van grote waarde voor de wereld, zegt hij, omdat de leefwijze van de Marrons de manier van leven is die essentieel is voor het behoud van de aarde.

Van Hanka Wolterstorff staat er een fraai keramisch kunstwerk, in warm gloeiende kleuren. Hierin zijn natuurlijke bladvormen te herkennen, bewust spitse lijnen die beweging brengen in het geheel. Deze keramiste mengt zelf haar kleuren en laat zich graag verrassen door de onvoorspelbare effecten van het doorlopen van de kleuren van het glazuur tijdens het bakproces in de keramische oven. Het werk in de VS-ambassade is een fraai staaltje van haar kunnen.

Ander keramiekwerk in de Amerikaanse collectie is afkomstig van de grote leermeester van Wolterstorff, Soeki Irodikromo. Als doorgewinterde kunstenaar weet Irodikromo zijn Javaanse oorsprong schijnbaar moeiteloos en op een natuurlijke manier te transformeren – zijn keramieken beeld Danser in groen is een prachtig voorbeeld van zijn authentieke stijl: het toont traditioneel Javaanse wajangmotieven op zo een rijke, gelaagde manier dat ze het kunstwerk van Irodikromo tot iets universeels maken.

Steven Towirjo, eveneens keramist, is in de collectie opgenomen met zijn sculptuur De Hoge Groeve. De catalogus spreekt van unieke composities in een beeldtaal die er even hedendaags uitziet als eeuwenoud, even innovatief als traditioneel en even intuïtief als toch nauwkeurig ontworpen. Een mooie beschrijving van de moeilijk te categoriseren keramische sculpturen van Towirjo.

Remy Jungerman maakt opvallende installaties waarin hij de Surinaamse Marroncultuur en het westerse modernisme vermengt. Panelen waarop hij kaolien aanbrengt en inkerft verwijzen naar wintirituelen waarbij de deelnemers zich insmeren met deze witte klei. Jungerman maakt kunst waarin hij verschillende culturele bronnen samenbrengt. De kunstwerken FODU Compositie 3 en FODU Compositie 9 die de ambassade aankocht tonen dit – er is bijvoorbeeld pangistof en Javaanse batikstof in verwerkt.

Van Roddney Tjon Poen Gie, is er een sculptuur van mahoniehout Afaka-masker 3. Het werkstuk is ontstaan uit zijn behoefte om iets echt Surinaams te creëren. Hij koos daarvoor het unieke Afaka-schrift, een syllabisch schrift dat aan het begin van de 20^e eeuw ontwikkeld werd door Afaka Atumsi, een N’dyuka-marron uit Oost-Suriname. Tjon Poen Gie is vooral opgeleid in schilderen en tekenen, maar hij creëert het liefst sculpturen.

Kijkend naar het Surinaamse aandeel in deze Amerikaanse kunstcollectie, valt op dat er veel geëngageerde kunstwerken zijn gekozen. Kunst met een statement. Afkomstig van kunstenaars die krachtig geworteld zijn in hun afkomst zoals Pinas, Tawjoeram, Irodikromo en Van der Bok. Hun inspiratiebron en hun verbeelding van Surinaamse cultuur en geschiedenis is zonder meer een verrijking voor het land te noemen. Maar ook de andere en minder-geëngageerden vertellen een sterk verhaal van Suriname. Door te gebruiken wat de aarde heeft (klei, pimba), wat de natuur schenkt (houtsoorten, plantenvormen) en wat de mensen van hier doen (vlechtwerk, wintirituelen).

Daarom zou het fantastisch zijn als de ambassade af en toe een groepje belangstellenden de gelegenheid gaf om een rondleiding krijgen langs deze fraaie collectie. Met alle begrip voor alle veiligheidsprotocollen die een VS-ambassade nu eenmaal in acht moet nemen, zou het toch – ja, toch echt – een mooie geste zijn om de kunst van het land ook te tonen aan kunstliefhebbers en kunststudenten van het land zelf. Omdat er toch echt niets gaat boven de ervaring van een kunstwerk in het echt te zien. Maar ondertussen zijn we al zeer blij met de mooie catalogus!

De volledige catalogus is te zien via deze link: https://art.state.gov/paramaribo-embassy-publication/.

+++

De collectie van de US Embassy in Paramaribo, Suriname, is hier te zien: https://art.state.gov/portfolio/paramaribo_embassy_2017.

Statement Foon Sham over zijn bezoek aan Suriname: https://art.state.gov/foon-sham/.

Kort verslag van het bezoek van Margery Amdur aan Suriname: https://art.state.gov/margery-amdur-paramaribo/.

Kort verslag van het bezoek van Isabella Kirkland aan Suriname: https://art.state.gov/eric-rhein-2/.

Kort verslag van het bezoek van Sibylle Szaggars Redford in Suriname: https://art.state.gov/sybille-szaggars-redford/.

+++

TEKST Chandra van Binnendijk

Chandra van Binnendijk (Paramaribo, 1953) werkt als zelfstandig schrijver, redacteur en publicist in Suriname. In 1977 studeerde ze af aan de School voor Journalistiek in Utrecht, Nederland en begon een actieve carrière in het vak in haar geboorteland, waar ze werkte voor kranten en een persbureau, terwijl ze ook diende als lokale correspondent voor verschillende mediahuizen in het Caribisch gebied. In de jaren negentig verlegde ze haar focus van het nieuws naar de sector waar haar hart ligt, kunst en cultuur. Sindsdien heeft ze bijgedragen aan verschillende publicaties op dit gebied, waaronder SRANAN, Cultuur in Suriname, Amsterdam, 1992; Twintig jaar beeldende kunst in Suriname 1975-1995, Amsterdam, 1995; Soeki Irodikromo, beeldend kunstenaar, Paramaribo, 2005; Zichtbaar. Uit de kunstcollectie van De Surinaamsche Bank, Paramaribo, 2005.

FOTO’S Courtesy US Embassy, Paramaribo, Suriname

TEXT Chandra van Binnendijk, previously published in de Ware Tijd Literair, April 29 to May 1, 2022, titled ‘Surinamese art in the American state collection. Valuable imagers of our history and culture’.

+++

Art in Embassies is part of the United States foreign policy, whereby US embassies around the world accumulate a collection of visual art. These art collections hang in representative spaces of US chanceries, consulates and embassy residences worldwide. They consist largely of work by contemporary American artists, but a fair share comes from artists from the host country where a particular embassy is located.

After the relocation of the American embassy in Suriname from the Dr. Sophie Redmondstraat to its own accommodation in North Paramaribo, serious work was done in selecting and purchasing Surinamese art for the new building. The embassy did not act overnight in this regard. It made careful considerations; the appearance of the Surinamese works of art had to match that of the American works – in short: the collection had to form a tasteful and harmonious whole.

The fact that they have succeeded in doing so, is shown in the catalog which was published last year, Paramaribo Suriname; Art Collection of the U.S. Embassy in which this art collection is described and shown. A beautiful art book of a large size, in full color, on beautiful thick paper, with even a number of fold-out pages on which certain works of art come out in full glory. The catalog is bilingual, English and Dutch. In 94 pages, work by 23 artists can be seen. About each of them there is an informative text about the specific work, about the context in which the artist works and some biographical data.

This review is limited to the nine artists from Suriname whose paintings, ceramics, wooden sculptures and works of textiles were purchased for the US Embassy art collection. These nine are Marcel Pinas, Hanka Wolterstorff, Remy Jungerman, Roddney Tjon Poen Gie, Steven Towirjo, Humphrey Tawjoeram, Winston van der Bok, René Tosari and Soeki Irodikromo  (the last three belonged to the dynamic Waka Tjopu artist collective from the eighties, but this aside).

Without a doubt, a great eye-catcher is the impressive ten-panel piece by René Tosari that hangs in one of the reception rooms on the ground floor of the embassy. The painting Diversity is Power shows an intriguing variety of signs and symbols. Because of its enormous size – 5 x 3 meters! – this artwork from 2009 seemed almost unsaleable and it took a long time before it was given a suitable spatial destination. Here it stands out at its very best.

The bright red of the colorful shawls in Humphrey Tawjoeram‘s painting Under the Pina Hut is striking. It shows the Arawak culture of the artist who, struck by the destruction of the landscape in which he grew up, began to paint the images of his childhood before they too would fade from his memory. Extensive logging and mining – also referred to as ‘development’ – is rapidly changing the natural environment. Tawjoeram is now painting which soon we won’t see anymore.

For Winston van der Bok, his native origin is also his greatest source of inspiration. By transforming the typical traditional motifs he uses in his artistic expressions, he gives even more meaning to this visual language. Van der Bok himself considers this the revival of the indigenous culture. To him the following applies as well: recording the cultural heritage from the ancestors before it disappears. The embassy purchased three small works from him that refer to nature; they depict respectively a bird, a frog and a flower, painted in acrylic on wood.

Marcel Pinas is present with the work Fositen, mixed media on canvas. With symbols, signs, motifs and objects from his culture, he often works in primary colors – predominantly red, with green, black and yellow. Pinas wants to point out the depth and the many rich traditions in the Maroon community. It is of great value to the world, he says, because the lifestyle of the Maroons is the way of life that is essential for preservation of the earth.

There is a beautiful ceramic work of art by Hanka Wolterstorff, in warm glowing colors. Natural leaf shapes are recognizable in it; deliberately pointed lines bring movement to the piece. This ceramist mixes her own colors and likes to be surprise by the unpredictable effects the colors of the glaze go through during the baking process in the ceramic kiln. The work in the US embassy is a fine example of her skills.

Other ceramics in the American collection come from Wolterstorff’s great teacher, Soeki Irodikromo. As a seasoned artist, Irodikromo knows how to transform his Javanese origins in a seemingly effortless and natural way – his ceramic sculpture Dancer in Green is a beautiful example of his authentic style: it shows traditional Javanese wayang motifs in such a rich, layered way that they turn Irodikromo’s artwork into something universal.

Steven Towirjo, a ceramist as well, is included in the collection with his sculpture De Hoge Groeve (The High Quarry). The catalog speaks of unique compositions, carrying imagery that seems just as contemporary as it does ancient, just as innovative as it does traditional, and just as intuitive as it does carefully designed. A beautiful description of Towirjo’s ceramic sculptures that are quite difficult to categorize.

Remy Jungerman creates striking installations mixing Surinamese Maroon culture and Western modernism. Kaolin and carvings applied on panels refer to winti rituals in which the participants rub themselves with this white clay. Jungerman creates art by bringing various cultural sources together. The artworks FODU Composition 3 and FODU Composition 9 that the embassy purchased show this – it incorporates for example pangi fabric and Javanese batik fabric.

There is a mahogany sculpture by Roddney Tjon Poen Gie, Afaka mask 3. The piece arose from the need he felt to create something genuinely Surinamese. For this, he chose the unique Afaka syllabary, a syllabic script developed at the beginning of the 20th century by Afaka Atumsi, an N’dyuka Maroon from East Suriname. Tjon Poen Gie was trained mainly in painting and drawing, but he prefers to create sculptures.

Looking at the Surinamese segment of this American art collection, it is remarkable how  many committed artworks have been selected. Art with a statement. Coming from artists who are strongly rooted in their origins, such as Pinas, Tawjoeram, Irodikromo and Van der Bok. Their source of inspiration and their imagination of Surinamese culture and history are an undeniable enrichment for the country. However, the other and less committed ones tell a powerful story of Suriname as well. By using what the earth offers (clay, pimba), what nature provides (wood species, plant forms) and what the people here do (wickerwork, winti rituals).

That is why it would be fantastic if the embassy occasionally gave a group of interested parties the opportunity to take a tour of this beautiful collection. While fully understanding all security protocols any US embassy simply has to observe, it would be – yes, really – such a nice gesture to display the country’s art to art lovers and art students from the country itself. Because nothing really beats the experience of seeing a work of art in real life. But in the meantime we are already very happy with the beautiful catalog!

The full catalog can be viewed via this link: https://art.state.gov/paramaribo-embassy-publication/.

+++

The collection of the US Embassy in Paramaribo, Suriname, can be seen here: https://art.state.gov/portfolio/paramaribo_embassy_2017.

Statement Foon Sham about his visit to Suriname: https://art.state.gov/foon-sham/.

Short report of Margery Amdur to Suriname: https://art.state.gov/margery-amdur-paramaribo/.

Short report of Isabella Kirkland to Suriname: https://art.state.gov/eric-rhein-2/.

Short report of Sibylle Szaggars Redford to Suriname: https://art.state.gov/sybille-szaggars-redford/.

+++

TEXT Chandra van Binnendijk

Chandra van Binnendijk (Paramaribo, 1953) works as an independent writer, editor and publicist in Suriname. In 1977, she graduated from the School of Journalism in Utrecht, the Netherlands and began an active career in the profession in her native country, working for newspapers and a news agency, while also serving as a local correspondent for several media houses in the Caribbean. In the 1990s, she shifted her focus from the news to the sector where her heart lies, art and culture. Since then she has contributed to various publications in this field, including SRANAN, Cultuur in Suriname, Amsterdam, 1992; Twintig jaar beeldende kunst in Suriname 1975-1995, Amsterdam, 1995; Soeki Irodikromo, Beeldend kunstenaar, Paramaribo, 2005; Zichtbaar. Uit de kunstcollectie van De Surinaamsche Bank, Paramaribo, 2005.

TEKST Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence voor het project ALAKONDRE: A space in time in samenwerking met Readytex Art Gallery (RAG).

Ik ervaar INGI STEN (Inheemse stemmen) als een fascinerende gebeurtenis. Het biedt mij onder andere een oplossing voor de polarisatie in het huidige geopolitieke klimaat. Dat is de reden waarom INGI STEN naar mijn gevoel een bijzonder toekomstbeeld geeft en een focus biedt die verder gaat dan moderniteit of postmoderniteit. Wat een eer dat Kurt Nahar en Winston van der Bok († 2021) mij tussen 9 april en 7 mei 2022 toelaten in hun ‘gesprek’ bij Readytex Art Gallery (RAG). Als tussenruimte overstijgt en omvat deze manifestatie tegengestelde wereldbeelden. Vooral deze focus en de relaties tussen mens en anders-dan-mens in INGI STEN intrigeren me.

Een ayllu-relatie

Ik ben afgestemd op INGI STEN. In deze modus ben ik ervan overtuigd dat deze gebeurtenis als ayllu-relatie verschijnt. Volgens Marisol de la Cadena (2015) is ayllu “een groep mensen en niet-mensen die via verwantschapsbanden met elkaar in contact staan ​​en samen een territorium bewonen dat ze ook bezitten”. Het is in feite een traditionele samenlevingsvorm. Net als alakondre-fasi is de ayllu-relatie de representatie van allesomvattende ruimtelijkheid bestaande uit natuurlijke en culturele fenomenen. Deze modellen hebben een ‘sociaal-natuurlijk collectief’ kader. Opgemerkt moet worden dat een persoon die betrokken is bij dergelijke perceptuele ervaringen, zichzelf verliest en pure, willoze, pijnloze, tijdloze verschijning van kennis wordt (Lang, 1999). In deze systemen, netwerken die de mensheid en alles daarbuiten omvatten, kan worden vergeleken met “het vermogen dat specifieke niet-menselijke persoonlijkheden in een persoon opwekken, zodat hij of zij een effectieve relatie met hen kan aangaan” (De la Cadena, 2015). Wat indruk op mij maakt in INGI STEN, evenals in de complexiteit van ayllu, is enerzijds de diepte van betekenis en symboliek. Aan de andere kant is het hun ‘representatie’ door middel van zaken zoals kunst die magische ervaringen creëert (Kuhn, R., 2021). In die zin zie ik de installatie van muziekinstrumenten, de afbeelding van dieren in kunstwerken en het gebruik van kleuren als voertuigen die iemands deportatie naar andere bewustzijnsgebieden mogelijk maken.

Kunst verbeeldt diepere lagen van het bestaan. Zo biedt INGI STEN ons de tijd en ruimte voor reflectie. Door zorgvuldig objecten en onderwerpen te selecteren in deze creatieve ruimte, kan de object-betekenis-correlatie ons onze spirituele capaciteit laten zien. Volgens Alva Nöe (geciteerd in Faria, 2018): “Kunst is geen verzinsel. Kunst is geen prestatie. Kunst is geen amusement. Kunst is geen schoonheid. Kunst is geen plezier. Kunst is geen deelname aan de kunstwereld. En kunst is zeker geen commercie. Kunst is filosofie. Kunst toont onze ware aard aan onszelf. Omdat het nodig is. Kunst is onszelf schrijven.” Ik zie manifestatie van magie. Maar hoe slaagt INGI STEN erin die magie naar het bewuste over te brengen zodat we verder dan de materialisatie van de dingen te kunnen zien?

^{Impressies van geïnstalleerde kunstwerken voor INGI STEN bij Readytex Art Gallery, 2022}

Metamoderniteit

INGI STEN draagt metamodernisme uit. Volgens Wikipedia is metamodernisme “bemiddeling tussen aspecten van modernisme en postmodernisme”. Dit suggereert ook integratie van die gevoeligheden met premoderne (Inheemse en traditionele) culturele codes. Volgens The Living Philosophy (2022) is metamoderniteit een kritische synthese voor een tijdperk van complexiteit. Door bekend te zijn met de kritische kunstwerken van Kurt Nahar, waarin hij vaak gebruik maakt van onder andere Indo- en Afro-Caribische kennis en geloofssystemen, vind ik een andere fascinerende context bij lancering van zijn curatoriële taak voor het project ALAKONDRE: A Space in Time. Kurt neemt me mee in het ingewikkelde wereldbeeld van een zorgvuldig geplande en samengestelde ayllu-manifestatie. Daarom geloof ik dat zijn keuze voor Winston van der Bok als local master voor de eerste van drie tentoonstellingen op rij een spirituele bedoeling heeft. Om ode uit te brengen voor alternatieve gesprekken in relatie tot de metacrisis die tegenwoordig bestaat, toont Kurt verschillende kunstwerken en unieke kunstinstallaties in INGI STEN. In deze bezigheden belicht hij inheemse geesten en “gebruikt hij de creativiteit van beeldend kunstenaars van uiteenlopende afkomst en achtergronden”, terwijl hij deze geesten een platform en een stem geeft; “een stem waar te weinig naar wordt geluisterd, toen en nu” (RAG, 2022). Heeft Kurt via kunst een manier gevonden waarin hij zijn onderbewustzijn kan omzetten in bewustzijn? Want een dergelijke gebeurtenis verschijnt voor de meeste mensen ​​op het onbewuste niveau waardoor het geen verbale uitdrukking is. Het is een appèl.

Voor Emmanuel Levinas (geciteerd in Keij, 2021) is het appèl een onbewuste impact op het zelf. Hij stelt dat iets of iemand in verbinding met een Ander het vermogen heeft om op te merken dat iets merkwaardigs ontstaat: een ‘ethische gevoeligheid’ zoals hij het appèl ook noemt. Hier is een Ander in principe van alles. Een naaste. De auto waarmee iemand een eenheid wordt zodra de persoon zonder nadenken en in volledige automatische pilootmodus rijdt. Of de groep waarvan een individu onderdeel is. Door de aanwezigheid van een Ander vindt manifestatie van de ‘ethische gevoeligheid’ plaats. Zo wordt de ‘ethische gevoeligheid’, die onder de radar van het bewustzijn opereert, een ontwaken van het appèl en mogelijk omgevormd tot ‘bewuste betrokkenheid’. Volgens Levinas “vindt er ‘magie’ plaats bij het ontmoeten van de Ander” (Arquetopia, 2019). Een metafoor voor kennis en bewustzijn die ontstaat in de verstrengeling van Zelf en Ander. Daarom is het nodig om bewust ‘in gesprek te gaan’ met INGI STEN. Met andere woorden, om van hart tot hart te communiceren (AICOS, 2015). In die zin brengt Kurt metamoderniteit als reactie in een steeds meer gebroken en complex groeiende wereld onder onze aandacht.

Fascinerende installaties

Met attributen uit het huis van Van der Bok creëerde Kurt fascinerende installaties. Om de geesten te laten spreken via INGI STEN, installeerde hij een sambura die de toeschouwers ook kon verwelkomen. Kurt was zeker dat “vooral de sambura en de geest van Winston van der Bok luid en duidelijk spreken” door stemmen van de Inheemse voorouders samen te brengen in kunstwerken die als sjamanistische praktijk werden uitgevoerd in deze toonstelling.

Er zijn andere kunstenaars wiens kunstwerken zijn opgenomen in INGI STEN. Dit zijn John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Leonnie van Eert, Orpheo Robert, Pierre Bong A Jan, Rinaldo Klas, Shaundell Horton en Sri Irodikromo. Wat mij het meest bezighoudt hiervan, is mijn vraag of de toeschouwer titels van de getoonde kunst zou moeten kennen. Of moet die gewoon door de ruimte dwalen? Als toeschouwer heb ik ervoor gekozen om me te laten leiden door de magie die in dialoog met de beelden verschijnt, terwijl ik mijn verbeelding nauwkeurig volg. Zo stuit ik op de installatie met werken van Kenneth Flijders en Winston van der Bok. In deze ontmoeting herinneren twee prenten van Kenneth Flijders (Lagadisa 1 & Lagadisa 2, reliëf print op papier, 22x63cm, 2008, beide met een afbeelding van een hagedis) en een schilderij van Winston van der Bok met twee semi-abstracte figuren me aan mijn reis naar Mexico en Peru in 2017. Daarom onthult de tijd die ik mezelf toesta om de tentoonstelling op mij te laten inwerken een magische ruimte, zoals ik leer tijdens reflectie en onderzoek in Mexico. En in de fractie van deze ervaring ben ik teruggebracht naar mijn ervaring met ayahuasca… Naar wat ik de kinderlijke ontmoeting noem, waaruit ik kan concluderen dat deze installaties mij een fascinerende ruimte bieden in de tijd waarin Van der Bok in mijn bewustzijn verschijnt. Op deze manier stelt zijn betrokkenheid bij het moment hem in staat om mijn ervaring met INGI STEN te cureren.

Creativiteit komt voort uit onbewust en bewust handelen. Kortom: iets wat iemand overkomt en de actie die de persoon onderneemt in situaties waarin hij/zij is geworpen, want creatief zijn is een wisselwerking tussen toeval en actie (Broekhoven, 2021). Onder verwijzing naar Plucker, Beghetto & Dow (2004), betoogt Broekhoven (2021) dat een creatief product, materieel of immaterieel, bestaat uit interactie. Iets dat nieuw is en iets dat nuttig is. Ik kan zonder enige twijfel concluderen dat Kurt Nahar heel goed aan deze criteria heeft voldaan door zijn curatoriële deskundigheid bij deze manifestatie.

Bronnen:

• Academie voor Intuïtieve Coaching & Ontwikkeling Suriname (AICOS). Handleiding Beroepsopleiding Intuïtief Coachen, 2015
• Arquetopia Foundation for Development, (2019, 3 juni – 15 juli) [Gesprek]
• Broekhoven, K. van, (2021, 19 mei). Radboud Reflects | De creatieve mens [Videofile] opgehaald van https://www.youtube.com/watch?v=RK9K0pnWzb0&t=501s
• De la Cadena, M., Earth Beings: Ecologies of Practices across Andean Worlds, Duke University Press,2015
• Faria, B., REVIEW: Strange tools: Art and human nature by A Noe, 2018
• Freinacht, H., (2022, 23 januari). The Living Philosophy | What is Metomodernism? [Videofile] opgehaald van https://www.youtube.com/watch?v=kl0caFRFoms
• Keij, J., Tijd als kwetsbaarheid in de filosofie van Levinas, 2021
• Kuhn, R., (2021, 27 oktober). Closer To Truth | Episode 2002 [Videofile]. Opgehaald van https://www.youtube.com/watch?v=Cw5o-P5B68g&list=RDLVoY5flAo6TrM&index=3
• Lang, K., Reason and Remainders: Kantian performativity in the history of art, 1999
• Maesen, R. van der, Terugkeer van de ziel; naar een vierdimensionaal mensbeeld, 2010
• Readytex Art Gallery, Persbericht expositie INGI STEN, 2022
• Plucker, J., Beghetto, R., & Dow, G., ‘Why isn’t creativity more important to educational psychologists? Potentials, pitfalls, and future directions in creativity research’, in: Educational Psychologist, 39, 2004, 83-96

+++

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie verleend uit het Dr. Silvia W. de Groot Fonds.

Lees meer over het Dr. Silvia W. de Groot Fonds hier.

Lees meer over Dr. Silvia W. de Groot hier.

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) werkt samen met het merk EdKe en de performance persona Tumpi Flow. Opgeleid in de civiele techniek opereert ‘hij’ met focus op beeldtaal en creatief schrijven. Als een hybride-intuïtief concept voert ‘zij’ politieke interventies uit die verband houden met sociale praktijk. Als onderzoeker is ‘het’ gericht op het activeren van performatieve politiek en het manifesteren van rituelen, beide gerelateerd aan creatieve counseling en civic engineering van een cyborg-feministisch project.

FOTO’S Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++

TEXT Miguel E. Keerveld, Curator-in-Residence for the project ALAKONDRE: A space in time in collaboration with Readytex Art Gallery (RAG).

I experience INGI STEN (Indigenous voices) as a fascinating event. Among other things, it offers me a solution for the polarization in the current geopolitical climate. That is why I feel that INGI STEN gives a special picture of the future and offers a focus that goes beyond modernity or postmodernity. What an honor that Kurt Nahar and Winston van der Bok († 2021) allow me to join their ‘conversation’ at Readytex Art Gallery (RAG) between April 9 and May 7, 2022. As an in-between space, this manifestation transcends and encompasses opposing worldviews. Especially this focus and the relationships between humans and other-than-humans in INGI STEN intrigue me.

^{Impressions of installed artworks for INGI STEN at Readytex Art Gallery, 2022}

An ayllu relationship

I am attuned to INGI STEN. In this mode, I am convinced that this event appears as ayllu relationship. According to Marisol de la Cadena (2015), ayllu is “a group of humans and non-humans who interact through kinship ties and together inhabit a territory that they also own”. It is, in fact, a traditional form of society. Like alakondre-fasi, the ayllu relationship is the representation of all-encompassing spatiality consisting of natural and cultural phenomena. These models have a ‘social-natural collective’ framework. It should be noted that a person involved in such perceptual experiences loses himself and becomes pure, willless, painless, timeless appearance of knowledge (Lang, 1999). In these systems, networks encompassing humanity and everything beyond can be compared to “the ability that specific non-human personalities generate in a person so that he or she can form an effective relationship with them” (De la Cadena, 2015). What impresses me in INGI STEN, as well as in the complexity of ayllu, is the depth of meaning and symbolism on the one hand. On the other hand, it is their ‘representation’ through things like art that create magical experiences (Kuhn, R., 2021). In this sense, I see the installation of musical instruments, the depiction of animals in artwork, and the use of colors as vehicles that enable one’s deportation to other realms of consciousness.

Art depicts deeper layers of existence. In this way INGI STEN offers us the time and space for reflection. By carefully selecting objects and subject matters in this creative space, the object-meaning correlation can show us our spiritual capacity. According to Alva Nöe (quoted in Faria, 2018): “Art is not fabrication. Art is not an achievement. Art is not entertainment. Art is not beauty. Art is not fun. Art is not participation in the art world. And art is certainly not commerce. Art is philosophy. Art shows our true nature to ourselves. Because it is necessary. Art is writing ourselves.” I see manifestation of magic. But how does INGI STEN manage to transfer that magic to the conscious so that we can see beyond the materialization of things?

Metamodernity

INGI STEN propagates metamodernism. According to Wikipedia, metamodernism is “mediation between aspects of modernism and postmodernism”. This also suggests integration of those sensibilities with pre-modern (Indigenous and traditional) cultural codes. According to The Living Philosophy (2022), metamodernity is a critical synthesis for an age of complexity. Being familiar with Kurt Nahar’s critical artwork, in which he often draws on Indo- and Afro-Caribbean knowledge and belief systems, among other things, I find another fascinating context in launching his curatorial assignment for the project ALAKONDRE: A Space in Time. Kurt takes me into the intricate worldview of a carefully planned and curated ayllu manifestation. That is why I believe that his choice of Winston van der Bok as local master for the first of three exhibitions in a row has a spiritual purpose. To pay tribute to alternative conversations in relation to the meta-crisis that exists today, Kurt is showing various artworks and unique art installations in INGI STEN. In these pursuits, he highlights indigenous spirits and “harnesses the creativity of visual artists of diverse origins and backgrounds” while giving these spirits a platform and a voice; “a voice that is not listened to enough, then and now” (RAG, 2022). Has Kurt found a way through art in which he can transform his subconscious into consciousness? For such an event appears to most people at the subconscious level, making it not a verbal expression. It’s a appeal.

For Emmanuel Levinas (cited in Keij, 2021), the appeal is an unconscious impact on the self. He argues that something or someone in connection with an Other has the capacity to notice that something curious arises: an ‘ethical sensitivity’ as he also calls the appeal. Here an Other is basically everything. A fellow. The car with which someone becomes a unit once the person drives without thinking and in full autopilot mode. Or the group of which an individual is part. Through the presence of an Other, manifestation of the “ethical sensibility” takes place. Thus the ‘ethical sensibility’, operating under the radar of consciousness, becomes an awakening of the appeal and possibly transformed into ‘conscious involvement’. According to Levinas, “magic happens when encountering the Other” (Arquetopia, 2019). A metaphor for knowledge and consciousness that arises in the entanglement of Self and Other. That is why it is necessary to consciously ‘enter into dialogue’ with INGI STEN. In other words, to communicate heart to heart (AICOS, 2015). In this sense, Kurt brings to our attention metamodernity as a response in an increasingly fractured and complex growing world.

Fascinating installations

Kurt created fascinating installations with attributes from Van der Bok’s house. To let the spirits speak through INGI STEN, he installed a sambura that could also welcome the spectators. Kurt was sure that “especially the sambura and the spirit of Winston van der Bok speak loud and clear”, by bringing together voices of the Indigenous ancestors in artworks that were performed as a shamanic practice in this show.

There are other artists whose artworks are included in INGI STEN. These are John Lie A Fo, Kenneth Flijders, Leonnie van Eert, Orpheo Robert, Pierre Bong A Jan, Rinaldo Klas, Shaundell Horton and Sri Irodikromo. What concerns me most about this is my question whether the viewer should know titles of the art on display. Or should one just wander through space? As a spectator, I have chosen to be guided by the magic that appears in dialogue with the images, while closely following my imagination. For example, I came across the installation with works by Kenneth Flijders and Winston van der Bok. In this encounter, two prints by Kenneth Flijders (Lagadisa 1 & Lagadisa 2, relief print on paper, 22x63cm, 2008, both depicting a lizard) and a painting by Winston van der Bok with two semi-abstract figures remind me of my trip to Mexico and Peru in 2017. Therefore, the time I allow myself to absorb the exhibition reveals a magical space, as I learn during reflection and research in Mexico. And in the fraction of this experience, I have been brought back to my experience with ayahuasca… To what I call the childlike encounter, from which I can conclude that these installations offer me a fascinating space in the time when Van der Bok appears in my consciousness. In this way, his involvement in the moment allows him to curate my experience with INGI STEN.

Creativity comes from unconscious and conscious action. In short: something that happens to someone and the action that person takes in situations into which he/she is thrown, because being creative is an interaction between coincidence and action (Broekhoven, 2021). Referring to Plucker, Beghetto & Dow (2004), Broekhoven (2021) argues that a creative product, material or immaterial, consists of interaction. Something new and something useful. I can conclude without any doubt that Kurt Nahar has met these criteria very well due to his curatorial expertise in this event.

+++

Sources:

• Academie voor Intuïtieve Coaching & Ontwikkeling Suriname (AICOS). Handleiding Beroepsopleiding Intuïtief Coachen, 2015
• Arquetopia Foundation for Development, (2019, 3 juni – 15 juli) [Gesprek]
• Broekhoven, K. van, (2021, 19 mei). Radboud Reflects | De creatieve mens [Videofile] opgehaald van https://www.youtube.com/watch?v=RK9K0pnWzb0&t=501s
• De la Cadena, M., Earth Beings: Ecologies of Practices across Andean Worlds, Duke University Press,2015
• Faria, B., REVIEW: Strange tools: Art and human nature by A Noe, 2018
• Freinacht, H., (2022, 23 januari). The Living Philosophy | What is Metomodernism? [Videofile] opgehaald van https://www.youtube.com/watch?v=kl0caFRFoms
• Keij, J., Tijd als kwetsbaarheid in de filosofie van Levinas, 2021
• Kuhn, R., (2021, 27 oktober). Closer To Truth | Episode 2002 [Videofile]. Opgehaald van https://www.youtube.com/watch?v=Cw5o-P5B68g&list=RDLVoY5flAo6TrM&index=3
• Lang, K., Reason and Remainders: Kantian performativity in the history of art, 1999
• Maesen, R. van der, Terugkeer van de ziel; naar een vierdimensionaal mensbeeld, 2010
• Readytex Art Gallery, Persbericht expositie INGI STEN, 2022
• Plucker, J., Beghetto, R., & Dow, G., ‘Why isn’t creativity more important to educational psychologists? Potentials, pitfalls, and future directions in creativity research’, in: Educational Psychologist, 39, 2004, 83-96

+++

This publication was made possible in part by a grant from the Dr. Silvia W. de Groot Fund.

Read more about the Dr. Silvia W. de Groot Fund here (only in Dutch).

Read more about Dr. Silvia W. de Groot here (only in Dutch).

TEXT Miguel E. Keerveld 

Miguel E. Keerveld (Suriname, 1982) works in conjunction with the brand EdKe and the performance persona tumpi flow. Educated in civil technical engineering, ‘he’ operates with focus on visual language and creative writing. As a hybrid-intuitive concept, ‘she’ performs political interventions related to social practice. As researcher ‘it’ is focused on activating performative politics and manifesting rituals, both related to creative counseling and civic engineering of a cyborg feminist project.

+++

PHOTOS Courtesy Readytex Art Gallery (RAG)

+++